ଦର୍ଶନ ରଙ୍ଗନାଥନ
ଦର୍ଶନ ରଙ୍ଗନାଥନ | |
|---|---|
| ଜନ୍ମ | ଜୁନ ୪, ୧୯୪୧ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୪ ଜୁନ ୨୦୦୧ (ବୟସ ୬୦) |
| ଜାତୀୟତା | Indian |
| ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ | Delhi University |
| ପ୍ରସିଦ୍ଧି | ATP-imidazole cycle, urea cycle, designing protein tertiary structure |
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | S. Ranganathan (m. 1970) |
| ପୁରସ୍କାର | Fellow of the Indian Academy of Sciences; Third World Academy of Sciences Award in Chemistry, 1999;[୧] Senior Research Scholarship of the Royal Commission for the Exhibition of 1851, A.V. Rama Rao Foundation Award, Jawaharlal Nehru Birth Centenary Visiting Fellowship, and Sukh Dev Endowment Lectureship. |
| ବିଜ୍ଞାନୀ ଜୀବନ | |
| କ୍ଷେତ୍ର | Organic chemistry |
| କର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ | IIT Kanpur |
| ବୈଜ୍ଞାନିକ ନିବନ୍ଧ | (1967) |
| ଡକ୍ଟରୀ ଉପଦେଷ୍ଟା | T.R. Sheshadri |
ଦର୍ଶନ ରଙ୍ଗନାଥନ (୪ ଜୁନ ୧୯୪୧ – ୪ ଜୁନ ୨୦୦୧) ଭାରତର ଜଣେ ଅର୍ଗାନିକ କେମିଷ୍ଟ(Organic chemist ) ଥିଲେ । ବାୟୋ ଅର୍ଗାନିକ କେମିଷ୍ଟରିର ପ୍ରୋଟିନ ଫୋଲଡିଙ୍ଗ (Protein folding)[୨] ବିଷୟରେ ଅଗ୍ରଣୀ କର୍ମ କରୁଥିଲେ । ସୁପର ମଲିକ୍ୟୁଲାର ଆସେମ୍ବ୍ଲି(Super molecular assembly), ମାଲିକ୍ୟୁଲାର ଡିଜାଇନ(Molecular design), କେମିକାଳ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ (Chemical stimulation)ଇତ୍ୟାଦିର ମୂଳ ଜୈବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ଶିନ୍ଥେସିସ ଅଫ ଫଙ୍କସନାଲ ହାଇବ୍ରୀଡ ପେପଟାଇଡସ(Sythesis of functional hybrid peptides) ଓ ସିନଥେସିସ ଅଫ ନାନୋଟ୍ୟୁବ(Syntheses of nanotube) ଉପରେ କାମ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁପରିଚିତା ଥିଲେ[୩] ।
ଜୀବନୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ଜୁନ ୪ ତାରିଖ ୧୯୪୧ ମସିହାରେ ବିଦ୍ୟାବତୀ ମାର୍କାନ ଓ ଶାନ୍ତି ସ୍ୱରୂପଙ୍କ ଔରସରୁ ଦର୍ଶନ ରଙ୍ଗନାଥନ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦିଲ୍ଲୀରେ ହୋଇଥିଲା ଓ କେମିଷ୍ଟ୍ରିରେ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀ ଯୁନିଭର୍ସିଟିରୁ ପି.ଏଚ.ଡି. ଲାଭ କରିଥିଲେ । ଦିଲ୍ଲୀର ମିରାଣ୍ଡା କଲେଜରେ ଲେକଚରର ରୂପେ ଯୋଗ ଦେଇ ସେ ଶେଷରେ କେମିଷ୍ଟ୍ରି ଡିପାର୍ଟମେଣ୍ଟ ମୂଖ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଫେସର ଡି.ଏଚ.ଆର. ବାର୍ଟନଙ୍କ ସହ ୟୁ.ଏସ.ରେ ପୋଷ୍ଟ ଡକ୍ଟରାଲ କାମ କରିଥିଲେ ।
ସେ ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ଆଇ.ଆଇ.ଟି. କାନପୁରରେ ରିସର୍ଚ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହି ବର୍ଷ ସେ ଏସ. ରଙ୍ଗନାଥନଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସହ ମିଶି ଅନେକ ଗୁଡିଏ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ । ଚାଲେଞ୍ଜିଙ୍ଗ ପ୍ରୋବ୍ଲେମ୍ସ ଇନ ଅର୍ଗାନିକ ରିଆକ୍ସନ ମେକାନିଜ୍ମ (୧୯୭୨), ଆର୍ଟ ଇନ ବାୟୋସିନ୍ଥେସିସ : ଦି ଶିନ୍ଥେଟିକ କେମିଷ୍ଟ ଚାଲେଞ୍ଜ (୧୯୭୬), ଫର୍ଦର ଚାଲେଞ୍ଜିଙ୍ଗ ପ୍ରବ୍ଲେମ୍ସ ଇନ ଅର୍ଗାନିକ ରିଆକ୍ସନ ମେକାନିଜ୍ମ (୧୯୮୦) ଲେଖିଥିଲେ ଓ କରେଣ୍ଟ ଅର୍ଗାନିକ କେମିଷ୍ଟ୍ରି ହାଇଲାଇଟସ ସିରିଜକୁ ଏଡିଟ କରିଥିଲେ[୪] ।
ଆଇ.ଆଇ.ଟି. କାନପୁରରେ ସେ ଫେଲୋସିପ ସହ ଗବେଷଣା କଲେ । ସେ ଫ୍ୟାକଲ୍ଟି ମେମ୍ବର ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ କାରଣ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାମୀ ମେମ୍ବର ଥିଲେ ଯଦିଓ ସେ ଭଳି କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିୟମ ନ ଥିଲା[୪] ।
ସେ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ରିଜିଓନାଲ ରିସର୍ଚ ଲାବୋରେଟୋରୀ, ତ୍ରିବାନ୍ଦରାମରେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଓ ଆଇ.ଆଇ.ସି.ଟି. ହାଇଦରାବାଦରେ ସେ ଡେପୁଟି ଡାଇରେକ୍ଟର ହେଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଇସାବେଲା କାର୍ଲେଙ୍କ ସହ ୟୁ.ଏସ.ନାଭାଲ ରିସର୍ଚ ଲାବୋରେଟରୀରେ କାମ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସ୍ତନ କର୍କଟ ରୋଗ ହେବା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ଓ ୬୦ ତମ ଜନ୍ମ ଦିବସରେ ସେ ଦେହ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।
ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁଇ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରଫେସର ଦର୍ଶନ ରଙ୍ଗନାଥନ ମେମୋରିଆଲ ପୁରସ୍କାର ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଦେବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଯେ କୌଣସି ମହିଳାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଟେକନୋଲୋଜିରେ ଉଚ୍ଚ ଧରଣର କୃତି ନିମନ୍ତେ ଦିଆ ଯାଉଅଛି[୫] ।
କର୍ମ
[ସମ୍ପାଦନା]ରଙ୍ଗନାଥନଙ୍କର ବାୟୋକେମିକାଲ ପ୍ରସେସକୁ ଲାବୋରେଟରୀରେ ପୁନଃ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ପ୍ରବଳ ଆଗ୍ରହ ଥିଲା । ସେ ଏକ ପ୍ରୋଟୋକଲ (Protocol) ତିଆରି କରିଥିଲେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଇମିଡାଜୋଲ୍ (imidazole) ଓ ହିସ୍ଟାମିନ୍ (Histamine) ସ୍ୱୟଂ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇପାରିଲା । ୟୁରିଆ ଚକ୍ରର ଏକ କାର୍ମିକ ରୁପ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ପ୍ରୋଟିନ ଡିଜାଇନ କରିବାରେ ସେ ସିଦ୍ଧ ହସ୍ତା ହୋଇଗଲେ । ସେଲ୍ଫ ଆସେମ୍ବିଙ୍ଗ ପେପ୍ଟାଇଡ ବ୍ୟବହାର କରିସେ ନାନୋ ସ୍ଟ୍ରକଚର ଡିଜାଇନ କରିଥିଲେ ।
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ "Recipients of TWAS Awards/Prizes". Third World Academy of Sciences Portal. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2012-10-20.
- ↑ "StreeShakti - The Parallel Force". Retrieved 2012-10-20.
- ↑ S Ranganathan. "She Was a Star". Lilavat's daughters. pp. 27–30.
{{cite book}}:|access-date=requires|url=(help); External link in|chapterurl=|chapterurl=ignored (|chapter-url=suggested) (help) - ↑ ୪.୦ ୪.୧ Balasubramanian, D. (25 July 2001). "Darshan Ranganathan – A tribute" (PDF). Current Science. 81 (2): 217–219. Archived from the original (PDF) on 21 August 2019. Retrieved 22 October 2013.
- ↑ "Academy Awards - Subjectwise Medals / Lectures / Awards". Indian National Science Academy. Retrieved 2012-10-20.
ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ
[ସମ୍ପାଦନା]- Publications by Darshan Ranganathan Archived 2013-01-04 at Archive.is, Microsoft Academic Search