କପଟାଇ ହ୍ରଦ
| Kaptai Lake | |
|---|---|
 | |
| ଅବସ୍ଥାନ | South-Eastern Bangladesh |
| ଦିଗବାରେଣି | 22°29′45″N 92°13′45″E / 22.49583°N 92.22917°E |
| Type | reservoir |
| ପ୍ରାଥମିକ ଭିତରଧାରା | Karnaphuli River |
| ପ୍ରାଥମିକ ବାହାରଧାରା | Karnaphuli River |
| ଅବବାହିକା | 11,122 km² |
| ନିଷ୍କାସନ କ୍ଷେତ୍ରସ୍ଥ ଦେଶ | Bangladesh |
| ହାରାହାରି ଗଭୀରତା | 100 ft (30 m) |
| ସର୍ବାଧିକ ଗଭୀରତା | 495 ft (151 m) |
କପଟାଇ ହ୍ରଦ , ବାଂଲାଦେଶର ସର୍ବ ବୃହତ କୃତ୍ରିମ ହ୍ରଦ । ଏହା ଚିତ୍ତାଗଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ରଙ୍ଗମାଟି ଜିଲ୍ଲା ର ଏକ ଉପଜିଲ୍ଲା ଭାବରେ ଥିବା କପଟାଇରେ ଅବସ୍ଥିତ । କର୍ଣାଫୁଲି ନଦୀ ଉପରେ କପଟାଇ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କଳା ସମୟରେ ଏହାର ଖୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ବନ୍ଧା ଏକ ବହୁମୂଖୀ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରକଳ୍ପ ଭାବରେ ବିରମିତ ହେଇଥିଲା । ଏହି ହ୍ରଦର ହାରାହାରି ଗଭୀରତା 100 ଫୁଟ ହେଇଥିବା ବେଳେ ସର୍ବାଧିକ ଗଭୀର ସ୍ଥଳରେ ଏହା 490 ଫୁଟ ରହିଛି ।
ଇତିହାସ
[ସମ୍ପାଦନା]ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଏହି ଜଳଭଣ୍ଡାରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ 1956 ମସିହାରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ଥାନ[୧] ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହେଇଥିଲା । ଏହାଦ୍ୱାରା ରଙ୍ଗମାଟି ଜିଲ୍ଲାର 54,000 ଏକର ବା 220 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଚାଷ ଜମି ଜଳମଗ୍ନ ହେଇ ଜଳାଶୟ ସୃଷ୍ଟି କରଯାଇଥିଲା । ଏହିରେ ନିର୍ମିତ ହେଇଥିବା ଜଳ - ବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରକଳ୍ପ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଅମରିକାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତାଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ହେଇଥିଲା । ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଇଂଜିନିଯରିଂ କମ୍ପାନୀ ଓ ଉତାହ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଇଙ୍କଦ୍ୱାରା ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମରେ 1962 ମସିହାରେ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେଇ ଥିଲା । ବନ୍ଧର ଦୀର୍ଘତା 670.8 ମିଟର ଓ ଏହା 54.7 ମିଟର ଉଛ। ଏଥିରେ 745 ମିଟର ଲମ୍ବର ସ୍ପିଲୱେରେ 16ଟି ଜଳନିର୍ଗମ ଗେଟ ରହିଛି । ସ୍ପିଲୱେ ଦେଇ 5,250,000 ଘନ ଫୁଟ ଜଳ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ନିର୍ଗତ ହେଇଥାଏ ।
ଜଳାଶୟ ଯୋଗୁଁ ସମାର୍ଜିତ ହେଇଥିବା ସମୁଦାଯ ଜମିର 40% ଚାଷ ଊପଯୋଗୀ ଜମି ଥିଲା ।ଏହା ସହିତ 29 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ସରକାରୀ ଜଙ୍ଗଲ ଭୂମି ଓ ଅନ୍ୟ ଅନାବାଦି ଜମି 234 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରର ଥିଲା । ପ୍ରାୟ 18,000 ପରିବାରର 100 ହଜାର ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେଇଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଚକ୍ମାସ ରାଜ୍ୟର ରାଜମହଳ ମଧ୍ୟ ଜଳମଗ୍ନ ହେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜଳାଶୟ ଭିତରେ ରହିଛି । .[୧]
ବିସ୍ଥାପନ ଓ ପରିବେଶ ନଷ୍ଟ କରଣ
[ସମ୍ପାଦନା]ଏହି ଜଳାଶୟର ନିର୍ମାଣ ଯୋଗୁ ବହୁଳ ସାକ୍ଷାରେ ଚାଷୀ ପରିବାର ତାଙ୍କର ଜୀବିକା ହରେଇଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ଥଇଥାନ କର ନ ଯିବା କାରଣରୁ ସେମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଭାରତକୁ ଦେଶାନ୍ତର କରି ଚାଲି ଆସିଥିଲେ । ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ସେଠାରୁ 40,000 ବାଂଲାଦେଶୀ ନାଗରିକ ଭାରତକୁ ରିଫୁଜୀ ଭାବରେ ଆସି ବସାବାସ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ସମୟରେ ବହୁ ଆୟତନ ବିଶିଷ୍ଟ ଅରଣ୍ୟ ଜଳମଗ୍ନ ହେଇଯିବା ସହ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅରଣ୍ୟ ଜୀବ ଜନ୍ତୁ ମଧ୍ୟ ନିପାତ ହେଇଯାଇଥିଲେ । [୨]
ଗ୍ୟାଲେରି
[ସମ୍ପାଦନା]-
ଝୁଳନ୍ତା ସେତୁ -
ହ୍ରଦ -
ହ୍ରଦରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ -
ହ୍ରଦ ଉପରେ ସେତୁ -
ହ୍ରଦରେ ନୌକା
ପୁନଶ୍ଚ ଦେଖଣା
[ସମ୍ପାଦନା]- Mahamaya irrigation project
- Kaptai National Park
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ Daily JaiJaiDin, January 10, 2008.
- ↑ "More than 40,000 Chakma tribals emigrated to India. The scarcity of land is considered a main cause of the continuing conflict in the area. The building of the dam and reservoir also caused destruction of wilderness and loss of wildlife and wildlife habitats.", https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g667480-d1573078-Reviews-Kaptai_Lake-Chittagong_Division.html