ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଭିଡିଓୱିକି/ଯକ୍ଷ୍ମା

ଭିଡିଓୱିକି/ଯକ୍ଷ୍ମା (Tutorial)
ଭିଡିଓୱିକି/ଯକ୍ଷ୍ମା (Tutorial)
	Link to Commons
Steps for video creation
Step 1	Preview my changes (10 sec)
Step 2	Upload to Commons (10 min)

ଉପକ୍ରମ

ଯକ୍ଷ୍ମା ଏକ ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ ଯାହା ମାଇକୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଅମ ଟ୍ୟୁବରକୁଲୋସିସ ନାମକ ଏକ ଜୀବାଣୁ ଦ୍ୱାରା ହୁଏ ।^[୧] ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଏହା ଏକ ଫୁସଫୁସ ରୋଗ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ । ^[୧]

ଲକ୍ଷଣ

ଯକ୍ଷ୍ମା ଜୀବାଣୁଦ୍ୱାରା ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କ ଦେହରେ କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏନି । ଏହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା କୁହାଯାଏ ।^[୧] ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୦% ଲୋକଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗ ହୁଏ ଓ ଅଣଚିକିତ୍ସିତ ହେଲେ ପ୍ରାୟ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ^[୧]

ଦୀର୍ଘକାଳୀନ କାଶ

ଯକ୍ଷ୍ମାର ପାରମ୍ପରିକ ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ କାଶ, ରକ୍ତ ମିଶ୍ରିତ କଫ, ଜ୍ୱର, ରାତ୍ରୀକାଳୀନ ଝାଳ ଓ ଓଜନ ହ୍ରାସ ହେବା ଦେଖାଯାଏ ।^[୧]

ଓଜନ ହ୍ରାସ

ଏହି ରୋଗରେ ଓଜନ ହ୍ରାସ ଏଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣ ହୁଏ ଯେ ଏହାର ଐତିହାସିକ କ୍ଷୟ ରୋଗ ନାମ ରଖା ଯାଇଥିଲା ।^[୨]

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂକ୍ରମଣ

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଙ୍ଗମାନଙ୍କରେ ଯକ୍ଷ୍ମା ସଂକ୍ରମଣ ହେଲେ ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷଣ ସ‌ହିତ ଦୁର୍ବଳତା, ରାତିରେ ଝାଳ ବୋହିବା ଓ ଲସିକା ଗ୍ରନ୍ଥି ଫୁଲା ଆଦି ଦେଖାଯାଏ ।^[୩]

କାରଣ

ଫୁସଫୁସର ସକ୍ରିୟ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗ ଅତୀବ ସଂକ୍ରାମକ ହୋଇଥାଏ । ସାମାନ୍ୟ କାଶ, ଛିଙ୍କ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ବା ଛେପ ପକେଇଲେ ଏହା ବାୟୁ ମାଧମରେ ବ୍ୟାପିଯାଏ ।^[୧]^[୪]

ସକ୍ରିୟ ସଂକ୍ରମଣ

ଏଚଆଇଭି, ଇମ୍ମ୍ୟୁନିଟି ଅଭାବ ଓ ଧୁମ‌ପାନ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ସଂକ୍ରମଣ ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ଥାଏ ।^[୧]

ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରୋଗ ବ୍ୟାପେନାହିଁ ।^[୧]

ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ

ଛାତି ଏକ୍ସ-ରେ, ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ପରୀକ୍ଷା ଓ ଶରୀରର ତରଳ ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କର ସୁକ୍ଷ୍ମ ଜୈବିକ କଲଚର କରି ସକ୍ରିୟ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।^[୫]

ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ

ମାଣ୍ଟୁକ୍ସ ବା ଟ୍ୟୁବରକୁଲିନ ପରୀକ୍ଷା ଓ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରି ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ ।^[୫]

ପ୍ରତିଷେଧ

ଅଧିକ ଯକ୍ଷ୍ମା ସଙ୍କଟ ଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଲୋକଙ୍କର ସ୍କ୍ରୀନିଙ୍ଗ, ବିସିଜି ଟିକା, ପ୍ରାକ୍ ଚିହ୍ନଟ ଓ ଉପ‌ଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସା କଲେ ଏହି ରୋଗ ପ୍ରତିଷେଧ ହୋଇପାରେ । ^[୬]^[୭]^[୮] ଗୃହ, କର୍ମସ୍ଥାନ ଓ ସାମାଜିକ ମିଳାମିଶା ସ୍ଥାନରେ ସକ୍ରିୟ ରୋଗୀ ଥିଲେ ଯକ୍ଷ୍ମାର ଉଚ୍ଚ ସଙ୍କଟ ରହେ । ^[୮]

ଚିକିତ୍ସା

ଏହି ରୋଗ ପାଇଁ ଏକାଧିକ ଦୀର୍ଘ ସମୟର ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକ ଚିକିତ୍ସା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।^[୧] ଏହି ଚିକିତ୍ସାରେ ଔଷଧ ପ୍ରତିରୋଧ ଏକ ମୂଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ହୋଇ ଠିଆ ହେଉଛି ଯାହାକୁ ଏମଡିଆର ଯକ୍ଷ୍ମା ବା ଏକ୍ସଡିଆର ଯକ୍ଷ୍ମା କୁହାଯାଉଛି ।^[୧]

ରୋଗାନୁଶୀଳନ

ଅଧୁନା ପୃଥିବୀ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗରେ ସଂକ୍ରମିତ ଅଛନ୍ତି । ^[୯] ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୧% ନୂଆ ସଂକ୍ରମଣ ହେଉଛି । ^[୧୦]

ମୃତ୍ୟୁ ହାର

ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ ମୃତ୍ୟୁର ଏହା ପ୍ରଥମ କାରଣ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଛି ।^[୧୧] ସମୁଦାୟ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖାର ୫୦% କେବଳ ଭାରତ, ଚୀନ, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ, ପାକିସ୍ଥାନ ଓ ଫିଲିପାଇନସରେ ହୁଏ ।^[୧୧]

ଯକ୍ଷ୍ମାର କମ୍ ହାର

ସନ ୨୦୦୦ ପରଠାରୁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ନୂଆ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗୀ ସଂଖ୍ୟା କମୁଛି । ^[୧] ଆଫ୍ରିକା ଓ ଏସିଆ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୮୦% ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୫-୧୦% ଲୋକଙ୍କର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଯକ୍ଷ୍ମା ପରୀକ୍ଷାରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଫଳ ଆସୁଛି ।^[୧୨]

ଇତିହାସ

ପୁରାତନ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ରୋଗରେ ଲୋକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଥିଲେ ଓ ବ୍ରିଟିଶ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ଥିବା ପୁରାତନ ମମି ନମୁନାରେ ଏହା ଦେଖାଯାଉଛି । ^[୧୩]

ଆଧାର

↑ ^୧.୦୦ ^୧.୦୧ ^୧.୦୨ ^୧.୦୩ ^୧.୦୪ ^୧.୦୫ ^୧.୦୬ ^୧.୦୭ ^୧.୦୮ ^୧.୦୯ ^୧.୧୦ "Tuberculosis Fact sheet N°104". WHO. ଅକ୍ଟୋବର 2015. [web.archive.org/web/20120823143802/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/ Archived] from the original on 23 ଅଗଷ୍ଟ 2012. Retrieved 11 ଫେବୃଆରୀ 2016. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)
↑ The Chambers Dictionary. New Delhi: Allied Chambers India Ltd. 1998. p. 352. ISBN 978-81-86062-25-8. [web.archive.org/web/20150906201311/https://books.google.com/books?id=pz2ORay2HWoC&pg=RA1-PA352 Archived] from the original on 6 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2015. {{cite book}}: Check |archive-url= value (help)
↑ Dolin, [edited by] Gerald L. Mandell, John E. Bennett, Raphael (2010). Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases (7th ed.). Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier. p. Chapter 250. ISBN 978-0-443-06839-3. {{cite book}}: |first= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ "Basic TB Facts". CDC. 13 ମାର୍ଚ୍ଚ 2012. [web.archive.org/web/20160206032136/http://www.cdc.gov/tb/topic/basics/default.htm Archived] from the original on 6 ଫେବୃଆରୀ 2016. Retrieved 11 ଫେବୃଆରୀ 2016. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)
↑ ^୫.୦ ^୫.୧ Konstantinos A (2010). [web.archive.org/web/20100804052035/http://www.australianprescriber.com/magazine/33/1/12/18 "Testing for tuberculosis"]. Australian Prescriber. 33 (1): 12–18. doi:10.18773/austprescr.2010.005. Archived from the original on 4 ଅଗଷ୍ଟ 2010. {{cite journal}}: Check |archive-url= value (help)
↑ Hawn TR, Day TA, Scriba TJ, Hatherill M, Hanekom WA, Evans TG, Churchyard GJ, Kublin JG, Bekker LG, Self SG (December 2014). "Tuberculosis vaccines and prevention of infection". Microbiology and Molecular Biology Reviews. 78 (4): 650–71. doi:10.1128/MMBR.00021-14. PMC 4248657. PMID 25428938.
↑ Harris, Randall E. (2013). Epidemiology of chronic disease: global perspectives. Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. p. 682. ISBN 978-0-7637-8047-0. {{cite book}}: External link in |ref= (help)
↑ ^୮.୦ ^୮.୧ Organization, World Health (2008). Implementing the WHO Stop TB Strategy: a handbook for national TB control programmes. Geneva: World Health Organization. p. 179. ISBN 978-92-4-154667-6.
↑ "Tuberculosis (TB)". World Health Organization. 16 February 2018. Retrieved 15 September 2018.
↑ [web.archive.org/web/20130617193438/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/who104/en/print.html "Tuberculosis"]. World Health Organization. 2002. Archived from the original on 17 ଜୁନ 2013. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)
↑ ^୧୧.୦ ^୧୧.୧ "Global tuberculosis report". World Health Organization (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2017-11-09.
↑ Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Mitchell RN (2007). Robbins Basic Pathology (8th ed.). Saunders Elsevier. pp. 516–22. ISBN 978-1-4160-2973-1.
↑ Lawn SD, Zumla AI (July 2011). "Tuberculosis". Lancet. 378 (9785): 57–72. doi:10.1016/S0140-6736(10)62173-3. PMID 21420161.

[WHO2015Fact-1] ୧.୦୦ ^୧.୦୧ ^୧.୦୨ ^୧.୦୩ ^୧.୦୪ ^୧.୦୫ ^୧.୦୬ ^୧.୦୭ ^୧.୦୮ ^୧.୦୯ ^୧.୧୦ "Tuberculosis Fact sheet N°104". WHO. ଅକ୍ଟୋବର 2015. [web.archive.org/web/20120823143802/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/ Archived] from the original on 23 ଅଗଷ୍ଟ 2012. Retrieved 11 ଫେବୃଆରୀ 2016. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)

[Cha1998-2] The Chambers Dictionary. New Delhi: Allied Chambers India Ltd. 1998. p. 352. ISBN 978-81-86062-25-8. [web.archive.org/web/20150906201311/https://books.google.com/books?id=pz2ORay2HWoC&pg=RA1-PA352 Archived] from the original on 6 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2015. {{cite book}}: Check |archive-url= value (help)

[ID10-3] Dolin, [edited by] Gerald L. Mandell, John E. Bennett, Raphael (2010). Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases (7th ed.). Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier. p. Chapter 250. ISBN 978-0-443-06839-3. {{cite book}}: |first= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[CDC2012B-4] "Basic TB Facts". CDC. 13 ମାର୍ଚ୍ଚ 2012. [web.archive.org/web/20160206032136/http://www.cdc.gov/tb/topic/basics/default.htm Archived] from the original on 6 ଫେବୃଆରୀ 2016. Retrieved 11 ଫେବୃଆରୀ 2016. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)

[AP-5] ୫.୦ ^୫.୧ Konstantinos A (2010). [web.archive.org/web/20100804052035/http://www.australianprescriber.com/magazine/33/1/12/18 "Testing for tuberculosis"]. Australian Prescriber. 33 (1): 12–18. doi:10.18773/austprescr.2010.005. Archived from the original on 4 ଅଗଷ୍ଟ 2010. {{cite journal}}: Check |archive-url= value (help)

[Haw2014-6] Hawn TR, Day TA, Scriba TJ, Hatherill M, Hanekom WA, Evans TG, Churchyard GJ, Kublin JG, Bekker LG, Self SG (December 2014). "Tuberculosis vaccines and prevention of infection". Microbiology and Molecular Biology Reviews. 78 (4): 650–71. doi:10.1128/MMBR.00021-14. PMC 4248657. PMID 25428938.

[Harr2013-7] Harris, Randall E. (2013). Epidemiology of chronic disease: global perspectives. Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. p. 682. ISBN 978-0-7637-8047-0. {{cite book}}: External link in |ref= (help)

[TBCon2008-8] ୮.୦ ^୮.୧ Organization, World Health (2008). Implementing the WHO Stop TB Strategy: a handbook for national TB control programmes. Geneva: World Health Organization. p. 179. ISBN 978-92-4-154667-6.

[WHO2018Fact-9] "Tuberculosis (TB)". World Health Organization. 16 February 2018. Retrieved 15 September 2018.

[WHO2002-10] [web.archive.org/web/20130617193438/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/who104/en/print.html "Tuberculosis"]. World Health Organization. 2002. Archived from the original on 17 ଜୁନ 2013. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help)

[WHO2017Report-11] ୧୧.୦ ^୧୧.୧ "Global tuberculosis report". World Health Organization (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2017-11-09.

[Robbins-12] Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Mitchell RN (2007). Robbins Basic Pathology (8th ed.). Saunders Elsevier. pp. 516–22. ISBN 978-1-4160-2973-1.

[Lancet11-13] Lawn SD, Zumla AI (July 2011). "Tuberculosis". Lancet. 378 (9785): 57–72. doi:10.1016/S0140-6736(10)62173-3. PMID 21420161.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

[୧୦]

[୧୧]

[୧୨]

[୧୩]