ଅରଳ ସାଗର

Coordinates: 45°N 60°E / 45°N 60°E / 45; 60
ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
Aral Sea
ଅବସ୍ଥାନକଯାଖାସ୍ତାନ - ଉଯବେକିସ୍ତାନ,
ମଧ୍ୟ ଏସିଆ
ଦିଗବାରେଣି45°N 60°E / 45°N 60°E / 45; 60
Typeendorheic, natural lake, reservoir (North)
Native name[[[Kazakh language|Kazakh]]: Арал теңізі
Uzbek: Orol dengizi
Russian: Аральское море] Error: {{Native name}}: missing language tag (help)  (language?)
ପ୍ରାଥମିକ ଭିତରଧାରାNorth: Syr Darya
South: groundwater only
(previously the ଅମୁ ଦାର୍ୟ)
ଅବବାହିକା1,549,000 km2 (598,100 sq mi)
ନିଷ୍କାସନ କ୍ଷେତ୍ରସ୍ଥ  ଦେଶକଯାଖାସ୍ତାନ, କ୍ୟାରଗ୍ୟଯସ୍ତାନ, ତାଜିକିସ୍ତାନ, ତୁର୍କମେନିସ୍ତାନ, ଉଯବେକିସ୍ତାନ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ, ପାକିସ୍ତାନ
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ17,160 km2 (6,626 sq mi)
(2004, four lakes)
28,687 km2 (11,076 sq mi)
(1998, two lakes)
68,000 km2 (26,300 sq mi)
(1960, one lake)
North:
3,300 km2 (1,270 sq mi) (2008)
South:
3,500 km2 (1,350 sq mi) (2005)
ହାରାହାରି ଗଭୀରତାNorth: 8.7 m (29 ft) (2014)[ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]
South: 14–15 m (46–49 ft)(2005)
ସର୍ବାଧିକ ଗଭୀରତାNorth:
42 m (138 ft) (2008)
30 m (98 ft) (2003)
South:
37–40 m (121–131 ft) (2005)
102 m (335 ft) (1989)
ପାଣିର ଆୟତନNorth: 27 km3 (6 cu mi) (2007)[ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]
ଭୂମି ଉଚ୍ଚତାNorth: 42 m (138 ft) (2007)
South: 29 m (95 ft) (2007)
53.4 m (175 ft) (1960)[୧]
ଜନବସତିAral, Kazakhstan and Mo‘ynoq, Uzbekistan


ଅରଳ ସାଗର କିମ୍ବା ଅରଳ ସାଗର (କଜାଖ: Арал теңізі, ଉଜବେକ: Orol dengizi, ରୁସୀ: Аральскοе мοре, ତାଜିକ/ଫରାସୀ: ଦରିୟ (ଓଚା)-ଏ-ଖବାରଜ୍ମ) ମଧ୍ୟ ଏସିଆରେସ୍ଥିତ ଏକ ଝରଣା ଅଟେ, ଯାହା ବଡ଼ ଆକାରର କାରଣ ହେତୁ ଏହାକୁ ସାଗର କୁହାଯାଏ , କିନ୍ତୁ ଦିନକୁ ଦିନ ଏହାର ଆକାର କମିବାରେ ଲାଗିଛି । ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାମାନଙ୍କରେ ଏହାର ଶବ୍ଦିକ ଅର୍ଥ ହେଲା ଦ୍ୱୀପର ଝରଣା , ଯାହା ଏହି ଝରଣାରେ ସମୟରେ ଦେଖା ଯାଉଥିବା ପାଖାପାଖି ୧୫୦୦ ଟାପୁ ଆଧାରରେ ନାମାଙ୍କିତ ଥିଲା । ସନ ୧୯୬୯ରେ ସୋବିୟତ ସଂଘ ପ୍ରଶାସନ ଏଥିରେ ବିସର୍ଜିତ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ଦୁଇ ନଦୀ - ଆମୁ ଦରିୟା ଏବଂ ସିର ଦରିୟାଙ୍କୁ ମରୁଭୂମିକୁ ବିମାର୍ଜିତ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ନିଆଗଲା , ଯାହାପରେ ଅରଳ ସାଗର ଘଟିଲା ଓ ତିନି ଅଲଗା-ଅଲଗା ଭାଗରେ ବାଣ୍ଟି ଦିଆଗଲା । ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ ଆସୁଥିବା ୪୦ ବର୍ଷରେ ଅରଳ ସାଗରର ୯୦% ପ୍ରତିଶତ ଜଳ ଶେଷ ହୋଇଗଲା ତଥା ୭୪% ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ସତହ ସୁଖି ଗଲା ଏବଂ ଏହାର ଆକାର ୧୯୬୦ରେ କେବଳ ୧୦% ପ୍ରତିଶତ ହିଁ ରହିଯାଇଛି ।[୨]

ମାନଚିତ୍ର: ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ଝରଣାର ଆକାର , ଏହି ମାନଚିତ୍ରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶର ରାଜନୈତିକ ସୀମା ଦେଖା ଯାଇଅଛି । ସେହି ଦେଶ ଯେଉଁଥିରେ ଭୂମିଦ୍ୱାରା ବିସର୍ଜିତ ପାଣି ଏଥିରେ ଆସିଥାଏ ,ଯାହା ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗରେ ଦର୍ଶା ଯାଇଛି ଏବଂ ଅରଳ ସାଗରକୁ ନୀଳ ରଙ୍ଗରେ ଦର୍ଶା ଯାଇଅଛି ।

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

ଏକ ସମୟ ଏହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପାଖାପାଖି ୬୮,୦୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଥିଲା । ଏହପରେ ସନ ୨୦୦୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ନିଜ ମୂଳ ଆକାରର ୧୦% ପ୍ରତିଶତକୁ ଚାଲିଆସିଲା । ପାଣିର ଲବଣତାରେ ବୃଦ୍ଧି ହେଉଥିଲା ଏବଂ ମାଛ ମାନଙ୍କର ଜୀବନ ସଙ୍କଟ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ୧୯୬୦ ମସିହା ପର ଦଶକରେ ସୁଖେ କାରଣରୁ ଓ ପାଣି ମୋଡିବା ଲାଗି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ନହରର କୁପ୍ରବନ୍ଧରେ ଚାଲୁଥିବା ଅରଳ ସାଗରର ତଟ ରେଖାରେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଅସୁବିଧା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଲା , ଯେଉଁଠାରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ନୌକା ଚାଲୁଥିଲା , ସେଠାରେ ମରୁଭୂମି ଦେଖାଗଲା । କିନ୍ତୁ ଏହିସବୁର ଅବସ୍ଥାରେ ଉଯବେକିସ୍ତାନ ଦୁନିଆର ପ୍ରମୁଖ କପାସ ନିୟର୍ତକରେ ଗଣାଗଲା , ଯାହା ଏକ ସମୟ ସୋବିୟତ ସଂଘର ଯୋଜନା ଥିଲା ।

ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

1960–2014
  1. JAXA - South Aral Sea shrinking but North Aral Sea expanding
  2. पर्यावरण ह्रास के 'कुख्यात प्रतीक' बनते जलस्रोत, संदीपसिंह सिसोदिया, वेबदुनिया हिन्दी