ଅନାଲ ଭାଷା

ଅନାଲ
Anāl written in Meitei script
Native to	ଭାରତ ଏବଂ ମିଆଁମାର
ଅଞ୍ଚଳ	ଦକ୍ଷିଣ ମଣିପୁର
ଜାତିସତ୍ତା	Anāl Naga
ମାତୃଭାଷୀ
	Sino-Tibetan Tibeto-Burman Central Tibeto-Burman (?) Kuki-Chin–Naga Kuki-Chin ଅନାଲ
ବୋଲି	Langet
	Latin script Meitei script (to lesser extent)
ଭାଷା କୋଡ୍
ISO ୬୩୯-୩	anm
ଭାଷାବିଦ ତାଲିକା	qfs Langet
ଗ୍ଲୋଟୋଲୋଗ	anal1239
ELP	Anal

ଅନାଲ ଭାଷାକୁ ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ଗ୍ରାମରେ କଥିତ ଭାଷା ଭାବରେ ନାମଫୋ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ । ଏହା ହେଉଛି ଉତ୍ତର କୁକିଶ୍ ଭାଷା ଯାହା ସିନୋ-ତିବ୍ଦତୀୟ ଭାଷା ପରିବାରର ଏକ ଅଂଶ ଅଟେ । ଏହା ଭାରତରେ ଅନାଲ ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କଥିତ ହୋଇଥାଏ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ଏହାର ୧୩,୯୦୦ ବକ୍ତା ଏବଂ ୨୦୧୦ରେ ବର୍ମାରେ ୫୦ ଜଣ ବକ୍ତା ଥିଲେ । ଏଥନୋଲୋଗ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଭାଷାର ବକ୍ତାମାନେ ମଇତେଇ ଭାଷାକୁ ସେମାନଙ୍କର ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଷା (L2) ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ।

ମଣିପୁର ସରକାରଙ୍କ ଭାଷା ଯୋଜନା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନ ବିଭାଗ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିୟମ ଏବଂ ସର୍ତ୍ତ ଅନୁଯାୟୀ ଅନାଲ ଭାଷା ଶିଖୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ₹୫,୦୦୦ (୨୦୨୩ ମସିହାରେ ₹୮,୫୦୦ କିମ୍ବା US $100 ସହିତ ସମାନ) ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ସାକ୍ଷରତା ହାର ପ୍ରାୟ ୭୪% ସହିତ ଅନାଲ ଲାଟିନ ଲିପିରେ ମଧ୍ୟ ଲେଖାଯାଇଛି ।

ଭୌଗଳିକ ବିତରଣ

ଅନାଲ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ମଣିପୁରରେ ଚାନ୍ଦେଲ ଜିଲ୍ଲାରେ ଚାନ୍ଦେଲ ଏବଂ ଚକପୀକରୋଙ୍ଗ ପରି ସହରରେ ଚକପୀ ନଦୀ କୂଳ ଏବଂ ଟେଙ୍ଗନୌପାଳ ଜିଲ୍ଲା (ଏଥନୋଲୋଗ)ରେ ମଧ୍ୟ କଥିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣ

		Labial	Alveolar	Palatal	Velar	Glottal
Nasal	voiceless	m̥	n̥		ŋ̊
	voiced	m	n		ŋ
Plosive/ Affricate	voiceless	p	t	tʃ	k
	aspirated	pʰ	tʰ		kʰ
	voiced	b	d	dʒ
Fricative			s			h
Approximant	voiced	ʋ	l
	voiceless		l̥
Rhotic	voiced		r
	voiceless		r̥

ସ୍ୱର ବର୍ଣ୍ଣ

	Front	Central	Back
Close	i		u
Mid	e	ə	o
Open		a