ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିବାଦ

ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିବାଦ
	Part of ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ
	Occupied Palestinian Territories.jpg; ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ମାନଚିତ୍ର, ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡିକ ଦର୍ଶାଉଛି।
ତିଥି	14 May 1948 – present;
ସ୍ଥାନ	Israel; ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଞ୍ଚଳ (ପଶ୍ଚିମ କୂଳ and ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍);
Status	ଚାଲିଛି ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା (ସ୍ଥଗିତ); ଗାଜା-ଇସ୍ରାଏଲ ବିବାଦ (ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ);
Territorial; changes	୧୯୪୮–୧୯୬୭: ୟୁନାଇଟେଡ୍ ଆରବ ରିପବ୍ଲିକଦ୍ୱାରା ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାକୁ ଦଖଲ କରିବା।ଇଜିପ୍ଟ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାକୁ ଦଖଲ କରିଛି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅଲ୍-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ପ୍ରୋଟେକ୍ଟୋରେଟ୍ (୧୯୫୯ ଯାଏଁ); ; ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ଜୋର୍ଡାନ ଦଖଲ କରିଛି ।ଜୋର୍ଡାନ୍ ୱେଷ୍ଟ ଅକ୍ତିଆର କରିଛି; Since 1967: ଇସ୍ରାଏଲ ଅଧିକୃତ ଅଞ୍ଚଳ।ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାକୁ ଦଖଲ କରିଛି ଇସ୍ରାଏଲ ଗାଜାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତ୍ୟାହାରଏକତରଫା ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା (୨୦୦୫); ; [[ଗାଜାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତ୍ୟାହାରପଶ୍ଚିମ କୂଳରେ ଇସ୍ରାଏଲି ଦଖଲକୁ ଏକତରଫା ଭାବେ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଛି।ଇସ୍ରାଏଲ ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ଦଖଲ କରିଛି]] Establishment of Israeli settlements; Division of Israeli control and Palestinian control by the Oslo II Accord (1995); ;
ପକ୍ଷ
Israel	State of Palestine All-Palestine Government (1948–1959); Palestine Liberation Organization (1964–present); ଛାଞ୍ଚ:Country data Palestinian National Authority (1994–present); Governance (PNA):; ଫାଇଲ:Fatah Flag.svg Fatah (West Bank); Hamas (Gaza Strip)
Supported by: United States (1967–present); Former support: France (1953–1967) ; United Kingdom (1956) ; State of Free Lebanon (1979–1984) Lebanese Forces (1975–1990); ;	Supported by: ଛାଞ୍ଚ:Country data Arab League (1948–present) ; Organization of Islamic Cooperation (1969–present) ; Syria (1948–present) ; Iran (1979–present); Former support: Soviet Union (1965–1991);
କ୍ଷୟକ୍ଷତି
	21,500+ casualties (1965–2013)

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Israeli%E2%80%93Palestinian_conflict

ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ଲେଭାଣ୍ଟରେ ଚାଲିଥିବା ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସଂଘର୍ଷ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହା ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଲମ୍ବା ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ।^[୭] ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ନାମରେ ଏହି ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଛି ।^[୮]^[୯] ୧୮୯୭ ମସିହାର ପ୍ରଥମ ଜିଓନିଷ୍ଟ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ୧୯୧୭ର ବାଲଫୋର ଘୋଷଣାନାମା ସମେତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଏକ ଇହୁଦୀ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଦାବିର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣା ଇହୁଦୀ ପ୍ରବାସୀଙ୍କ ଲହର ପରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପାଇଁ ଆଦେଶରେ "ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଇହୁଦୀ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ଗୃହ ପ୍ରତିଷ୍ଠା" ପାଇଁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା ନିୟମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଇହୁଦୀ ଓ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ଖୋଲା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା।^[୧୦]^[୧୧] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପାଇଁ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘବିଭାଜନ ଯୋଜନା କେବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିଲା ଏବଂ ୧୯୪୭-୧୯୪୯ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନର ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସ୍ଥିତାବସ୍ଥା ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳ ଭାବରେ ପରିଚିତ ୬ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧରେ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜା ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସାମରିକ ଦଖଲ ପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

୧୯୯୩-୧୯୯୫ର ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମାଧାନ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇଥିଲା । ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ସ୍ଥିତି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଜେରୁଜେଲମର ସ୍ଥିତି, ଇସ୍ରାଏଲ ବସ୍ତି, ସୀମା, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଜଳ ଅଧିକାର ସହିତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ର^[୧୨] ଚଳପ୍ରଚଳ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଧିକାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।^[୧୩] ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଐତିହାସିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ସମ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ସମୃଦ୍ଧ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସଂଘର୍ଷର ହିଂସା ଐତିହାସିକ ଅଧିକାର, ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଏବଂ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନେକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ମିଳନୀର ବିଷୟ ହୋଇଛି; ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଏବଂ ସାଧାରଣ ପ୍ରବେଶରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଏକ କାରଣ ହୋଇଛି ଯେଉଁଠାରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା ହେଉଛି ।^[୧୪] ଅଧିକାଂଶ ଶାନ୍ତି ପ୍ରୟାସ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନ ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହିତ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ତେବେ ପୂର୍ବରୁ ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଇହୁଦୀ ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସମର୍ଥନ ପାଇଥିବା ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଜନସମର୍ଥନ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।^[୧୫]^[୧୬]^[୧୭]^[୧୮]^[୧୯]^[୨୦]

ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସମାଜରେ ଏହି ସଂଘର୍ଷ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ମତ ଓ ମତାମତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଆରମ୍ଭରୁ ଏହି ସଂଘର୍ଷରେ କେବଳ ଲଢ଼ୁଆଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ଥିବା ବେଳେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି। ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ ଇହୁଦୀ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀ (୩୨ ପ୍ରତିଶତ) ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସହିତ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରସମାଧାନକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି ।^[୨୧] ଇସ୍ରାଏଲ ଇହୁଦୀମାନେ ଆଦର୍ଶ ଭିତ୍ତିରେ ବିଭାଜିତ ଏବଂ ଅନେକ ଲୋକ ସ୍ଥିତାବସ୍ଥା ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି ।^[୧୯] ପାଖାପାଖି ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ (ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ୭୭% ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ୪୬%) ଇସ୍ରାଏଲ ଭିତରେ ଇସ୍ରାଏଲ ବିରୋଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣକୁ ଦଖଲକୁ ଶେଷ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ବେଳେ ୭୦% ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲର ବସତି ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଫଳରେ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରସମାଧାନ ଆଉ ବ୍ୟବହାରିକ କିମ୍ବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।^[୨୦] ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶରୁ ଅଧିକ ଇସ୍ରାଏଲ ଇହୁଦୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଅକ୍ତିଆର କରେ, ତେବେ ସେଠାରେ ରହୁଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀମାନଙ୍କୁ ଭୋଟ୍ ଦେବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।^[୨୨] ମୌଳିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପାରସ୍ପରିକ ଅବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମତଭେଦ ଗଭୀର, ଯେମିତି କି ଶେଷ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଚୁକ୍ତିରେ ଦାୟିତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ବିଷୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସନ୍ଦେହ ।^[୨୩] ୨୦୦୬ ମସିହାରୁ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦଳ ଫତାହ ଏବଂ ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ନିର୍ବାଚନୀ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ହାମାସ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ପକ୍ଷ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଛି।^[୨୪] ଏହାର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରହିଛି। ୨୦୧୯ ପରଠାରୁ ଇସ୍ରାଏଲରେ ମଧ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ହଟଚମଟ ଦେଖାଦେଇଛି ଏବଂ ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୪ଟି ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ।^[୨୫]^[୨୬] ସଦ୍ୟତମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶାନ୍ତି ଆଲୋଚନା ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ୨୦୧୪ରେ ଏହାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଥିଲା। ୨୦୦୬ ପରଠାରୁ ହମାସ ଓ ଇସ୍ରାଏଲ ମଧ୍ୟରେ ୫ଟି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଛି, ଯାହା କି ୨୦୨୩ରେ ସବୁଠାରୁ ସଦ୍ୟତମ।^[୨୪]

ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଲିବରେସନ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ (ପିଏଲଓ) ମଧ୍ୟରେ ସିଧାସଳଖ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଛି। ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆଲୋଚନା ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟର କ୍ୱାର୍ଟେଟ‌ଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟସ୍ଥତା କରାଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ରୁଷିଆ ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଆରବ ଶାନ୍ତି ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିବା ଆରବ ଲିଗ୍ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭିନେତା । ଆରବ ଲିଗ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଇଜିପ୍ଟ ଐତିହାସିକ ଭାବେ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଆଲୋଚନାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶୀଦାର ରହିଆସିଛି, ବିଶେଷକରି ଇଜିପ୍ଟ-ଇସ୍ରାଏଲ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ପରଠାରୁ । ଅନ୍ୟ ଏକ ସମାନ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶୀଦାର ହେଉଛି ଜୋର୍ଡାନ, ଯିଏ କି ୧୯୫୦ରେ ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ଅକ୍ତିଆର କରିଥିଲା ଏବଂ ୧୯୬୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରରେ ରଖିଥିଲା ଏବଂ ୧୯୮୮ରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଉପରେ ଏହାର କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଦାବିକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲା । ୧୯୯୪ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲ-ଜର୍ଡାନ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ଯିରୁଶାଲେମରେ ମୁସଲମାନ ପବିତ୍ର ସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କବ୍ଜା କରିବା ପାଇଁ ଜୋର୍ଡାନ ରାଜପରିବାର, ହାଶେମୀୟମାନେ ଦାୟୀ ଅଟନ୍ତି ।

ପୃଷ୍ଠଭୂମି[ସମ୍ପାଦନା]

ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷର ମୂଳ ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗ ଏବଂ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା, ଉଭୟ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲେ ।^[୨୮] ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ଏଚ୍ ଦ ବାଲଫୋର ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ବିବୃତି ଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗ ଏବଂ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜନ୍ମ ସହିତ ଏହାର ମୂଳ "ଇହୁଦୀ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ଗୃହ" ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସମର୍ଥନ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଉଭୟ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ନିଜ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲେ।^[୨୯] ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ଫ୍ରାଙ୍କୋ-ସିରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଜାତୀୟତାବାଦର ଆବିର୍ଭାବ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଲେଭାଣ୍ଟରେ ସେହି ଦୁଇଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ୧୯୩୦ ଏବଂ ୧୯୪୦ ଦଶକରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବ୍ୟାପକ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।^[୩୦]

ହଜ ଅମିନ ଅଲ-ହୁସେନିଙ୍କ ଉଦୀୟମାନ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅନେକ କଠୋର ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀ ଆରବ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦମାସ୍କସରୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ଫେରିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଆରବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ଗୃହ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗ୍ରାମର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।^[୩୧] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ସ୍ଥାପକ ଅମିନ ଅଲ-ହୁସେନି ତୁରନ୍ତ ଇହୁଦୀ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ଇହୁଦୀ ପ୍ରବାସକୁ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଏକମାତ୍ର ଶତ୍ରୁ ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ଜେରୁଜେଲମରେ ଏବଂ ୧୯୨୧ରେ ଜାଫାରେ ଇହୁଦୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବଡ଼ ଧରଣର ଦଙ୍ଗା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।^[୩୨] ହିଂସାର ପରିଣାମ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲା ଇହୁଦୀ ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ବାହିନୀ ହାଗାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା । ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ଏକାଧିକ ହିଂସାତ୍ମକ ଦଙ୍ଗାରେ ୧୩୩ ଜଣ ଇହୁଦୀ ଓ ୧୧୬ ଜଣ ଆରବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ହେବ୍ରୋନ ଏବଂ ସଫେଦରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଇହୁଦୀ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ ହେବ୍ରୋନ ଏବଂ ଗାଜାରୁ ଇହୁଦୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।^[୨୮]

୧୯୩୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଆରବ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମ ସମଗ୍ର ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରୁ ଅନେକ ଆରବ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥିଲା, ଯେପରିକି ସିରିଆର ଶେଖ ଇଜାଦ୍ଦିନ ଅଲ-କାସମ, ଯେଉଁମାନେ ବ୍ଲାକ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୩୬ ଆରବ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ୧୯୩୫ ଶେଷ ଭାଗରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ହାତରେ ଅଲ୍-କାସମଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ୧୯୩୬ମସିହାରେ ଆରବ ସାଧାରଣ ଧର୍ମଘଟ ଓ ସାଧାରଣ ବହିଷ୍କାରରେ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ଏହି ଧର୍ମଘଟ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ହିଂସାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୩୬-୧୯୩୯ରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଆରବ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଇହୁଦୀ ବସତି ପୋଲିସ, ଇହୁଦୀ ସୁପରନ୍ୟୁମେରାରୀ ପୋଲିସ ଏବଂ ସ୍ପେଶାଲ ନାଇଟ୍ ସ୍କ୍ୱାଡ‌ର ସହଯୋଗୀ ବାହିନୀଦ୍ୱାରା ରକ୍ତାକ୍ତ ଭାବରେ ଦମନ କରିଥିଲେ ।^[୩୦] ୧୯୩୭ ପ୍ରାରମ୍ଭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିବା ସଂଗଠିତ ହିଂସାର ପ୍ରଥମ ଲହରରେ ଅଧିକାଂଶ ଆରବ ଗୋଷ୍ଠୀ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ଆରବ ନେତୃତ୍ୱଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଭାବେ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ବିଦ୍ରୋହ ଯୋଗୁଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ବିଭାଜନ ଦିଗରେ ପିଲ୍ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯଦିଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆରବମାନେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ଇହୁଦୀ ନେତା, ଚାଇମ୍ ୱେଜମାନ୍ ଏବଂ ଡେଭିଡ୍ ବେନ୍-ଗୁରିୟନ ଏହି ସୁପାରିସକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ କେତେକ ଦ୍ୱିତୀୟ ଇହୁଦୀ ନେତା ଏହାକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ।^[୩୩]^[୩୪]^[୩୫]

ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବେ ଚାଲିଥିବା ଏହି ହିଂସାକାଣ୍ଡର ଅନ୍ତ ଘଟିଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୫,୦୦୦ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଆରବ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସ୍ଥିତି ଶାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ମଧ୍ୟମ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଆଡକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା, ନଶାଶିବି ବଂଶର ନେତୃତ୍ୱରେ ଏବଂ ଏପରିକି ବ୍ରିଟିଶ କମାଣ୍ଡ ଅଧୀନରେ ଇହୁଦୀ-ଆରବ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରେଜିମେଣ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକାରେ ଜର୍ମାନମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲା । ଅଲ-ହୁସେନିର ଅଧିକ ଉଗ୍ର ନିର୍ବାସିତ ଗୋଷ୍ଠୀ କିନ୍ତୁ ନାଜି ଜର୍ମାନୀ ସହିତ ସହଯୋଗ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମଗ୍ର ଆରବ ବିଶ୍ୱରେ ନାଜି ସମର୍ଥକ ପ୍ରଚାର ମେସିନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଇରାକରେ ଆରବ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପରାଜୟ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଅଲ-ହୁସେନିଙ୍କୁ ନାଜି ଅଧିକୃତ ୟୁରୋପକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ କ୍ଷେତ୍ର ଅଭିଯାନ ସମ୍ପର୍କରେ ତାଙ୍କ ହାତ ବାନ୍ଧିଥିଲା, ଯଦିଓ ସେ ନିୟମିତ ଭାବରେ ଦାବି କରୁଥିଲେ ଯେ ଇଟାଲୀୟ ଏବଂ ଜର୍ମାନମାନେ ତେଲ ଅବିବରେ ବୋମା ମାଡ଼ କରନ୍ତୁ । ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ବେଳକୁ ୟୁରୋପରୁ ଆସିଥିବା ହୋଲୋକାଷ୍ଟ ବଞ୍ଚିଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଭାଗ୍ୟକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ସଙ୍କଟ ୟିଶୁଭ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବ ନେତୃତ୍ୱଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପୁଣି ଥରେ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଗୋଟିଏ ପଟେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଇମିଗ୍ରେସନ କୋଟା ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟପଟେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବେଆଇନ ଇମିଗ୍ରେସନ ଓ ଜିଓନିଷ୍ଟ ବିଦ୍ରୋହ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିଲା ।^[୨୮]

ହାଲୁକା ଛାୟାରେ ଥିବା ଜମି ୧୯୪୮ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ । ଏହି ଭୂମିକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଇସ୍ରାଏଲର ବୋଲି ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିଛି ।

୨୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୭ରେ, ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ୧୮୧(୨) ସଂକଳ୍ପ^[୩୬] ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ଏକ ଆରବ ରାଷ୍ଟ୍ର, ଏକ ଇହୁଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଜେରୁଜେଲମ ସହରରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଗ୍ରହଣ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୩୭] ପରଦିନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସାରେ ଭାସି ଯାଇଥିଲା। କ୍ରମାଗତ ଆରବ ଉତ୍ତେଜନା ଓ ଆକ୍ରମଣରେ ଚାରି ମାସ ଧରି ୟିଶୁଭ ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତିରକ୍ଷାତ୍ମକ ସ୍ଥିତିରେ ରହି ବେଳେବେଳେ ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଉଥିଲେ।^[୩୮] ଅବ୍ଦ ଅଲ କାଦିର ଅଲ-ହୁସେନି ଏବଂ ହାସନ ସଲାମାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆରବ ଲିଗ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭିତ୍ତିକ ଆରବ ଲିବରେସନ ଆର୍ମି ଗଠନ କରି ଆରବ ସଂଗ୍ରାମକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା। ଇହୁଦୀ ପକ୍ଷରେ, ଗୃହଯୁଦ୍ଧକୁ ପ୍ରମୁଖ ଭୂତଳ ମିଲିସିଆ - ହାଗାନାହ, ଇର୍ଗୁନ୍ ଏବଂ ଲେହିଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଅନେକ ଇହୁଦୀ ଭେଟେରାନ୍ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଥିଲା । ବସନ୍ତ ୧୯୪୮ ବେଳକୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇସାରିଥିଲା ଯେ ଆରବ ସେନା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧ୍ୱଂସ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ଏବଂ ୟିଶୁଭ ସେନା ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଞ୍ଚଳ ହାସଲ କରି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଶରଣାର୍ଥୀ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।^[୨୮]

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

୧୪ ମଇ ୧୯୪୮ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଘୋଷଣା ପରେ ଆରବ ଲିଗ୍ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆରବମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୪୮ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ଯୁଦ୍ଧର ମୁଖ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ କରି ପୂର୍ବ ବ୍ରିଟିଶ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସେମାନଙ୍କ ସେନାକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ।^[୩୭] ସାମଗ୍ରିକ ସଂଘର୍ଷ, ଯେଉଁଥିରେ ପାଖାପାଖି ୧୫,୦୦୦ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ, ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଅସ୍ତ୍ରବିରତି ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରବିରତି ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପୂର୍ବର ଅଧିକାଂଶ ମେଣ୍ଡେଟ୍ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିଥିଲା, ଜୋର୍ଡାନ ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ଦଖଲ କରିଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରକୁ ନେଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୮ରେ ଆରବ ଲିଗ‌ଦ୍ୱାରା ଅଲ୍-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସରକାର ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।^[୩୦]

୧୯୫୦ ଦଶକରେ ଜୋର୍ଡାନ ଓ ଇଜିପ୍ଟ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଫେଦାଇନ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ସୀମାପାର ଆକ୍ରମଣକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିବା ବେଳେ ଇସ୍ରାଏଲ ଆୟୋଜକ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ପ୍ରତିଶୋଧମୂଳକ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଥିଲା। ୧୯୫୬ ସୁଏଜ୍ ସଙ୍କଟ ଫଳରେ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ଦଖଲ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଅଲ୍-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସରକାରଙ୍କ ନିର୍ବାସନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ସହିତ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ହୋଇଥିଲା । ୧୯୫୯ରେ ଇଜିପ୍ଟଦ୍ୱାରା ଅଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସରକାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପରିତ୍ୟାଗ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ୟୁନାଇଟେଡ୍ ଆରବ ରିପବ୍ଲିକରେ ମିଶ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାପରେ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍କୁ ଇଜିପ୍ଟର ସାମରିକ ପ୍ରଶାସକଙ୍କ ଅଧୀନରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଏହାକୁ ବାସ୍ତବରେ ସାମରିକ ଦଖଲରେ ପରିଣତ କରିଥିଲା । ତେବେ ୧୯୬୪ ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଲିବରେସନ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ (ପିଏଲଓ) ନାମରେ ଏକ ନୂତନ ସଂଗଠନ ୟାସର ଅରଫାତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।^[୩୭] ଏହା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅଧିକାଂଶ ଆରବ ଲିଗ୍ ସରକାରଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା ଏବଂ ଆରବ ଲିଗ‌ରେ ଏକ ଆସନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ।

୧୯୬୭ର ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା, କାରଣ ଇସ୍ରାଏଲ ଜୋର୍ଡାନରୁ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଇଜିପ୍ଟରୁ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଉପରେ ସାମରିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଫଳସ୍ୱରୂପ, ପିଏଲଓ ସ୍ଥଳଭାଗରେ କୌଣସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ବାସସ୍ଥଳୀ ଜର୍ଡାନରେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଜୋର୍ଡାନ ସେନାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ କାରାମେହ ଯୁଦ୍ଧ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ତେବେ ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ଜର୍ଡାନ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଗୃହଯୁଦ୍ଧରେ ଜର୍ଡାନରେ ଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଘାଟି ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିଥିଲା। ଜର୍ଡାନମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପିଏଲଓ ପରାଜୟ ଯୋଗୁଁ ଅଧିକାଂଶ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଦକ୍ଷିଣ ଲେବାନନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ବିଶାଳ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରକୁ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ତଥାକଥିତ "ଫତାହଲ୍ୟାଣ୍ଡ" ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

୧୯୭୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଦକ୍ଷିଣ ଲେବାନନରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିଦ୍ରୋହ ଶୀର୍ଷରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା, କାରଣ ଉତ୍ତର ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ବିମାନ ଅପହରଣ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ଲେବାନନକୁ ଏକ ଘାଟି ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହା ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଇଥିଲା । ଲେବନାନ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ଇସ୍ରାଏଲ ବିରୋଧରେ ଆକ୍ରମଣ ଜାରି ରଖିଥିବା ବେଳେ ଲେବାନନ୍ ଭିତରେ ବିରୋଧୀଙ୍କ ସହ ମଧ୍ୟ ଲଢ଼େଇ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ୧୯୭୮ ମସିହାରେ କୋଷ୍ଟାଲ ରୋଡ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଯୋଗୁଁ ଅପରେସନ ଲିଟାନି ନାମରେ ପରିଚିତ ଇସ୍ରାଏଲର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା। ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା ତୁରନ୍ତ ଲେବନାନରୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନେଇଥିଲା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ବିରୋଧରେ ଆକ୍ରମଣ ପୁଣି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୨ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ‌ଦ୍ୱାରା ନିଜର ଜଣେ କୂଟନୀତିଜ୍ଞଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ଉଦ୍ୟମ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଲେବନାନ ଗୃହଯୁଦ୍ଧରେ ପକ୍ଷ ନେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୮୨ ଲେବାନନ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଇସ୍ରାଏଲ୍ ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫଳାଫଳ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। ଅଧିକାଂଶ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀ କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ବେରୁତକୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଜୁନ୍ ମାସରେ ପିଏଲ୍ଓ ମୁଖ୍ୟାଳୟକୁ ୟାସର ଅରାଫତଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିଦ୍ୱାରା ଟ୍ୟୁନିସିଆକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା।^[୩୦]

ପ୍ରଥମ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ବଢୁଥିବା ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ ଅସୀମ ଦଖଲର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୨ ମସିହାର ଇଜିପ୍ଟ-ଇସ୍ରାଏଲ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିର ସଫଳତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ୧୯୯୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହି ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଶେଷରେ, ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ୧୯୯୩ର ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପିଏଲଓକୁ ଟ୍ୟୁନିସିଆରୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ିତ ହୋଇ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌ରେ ଭୂମି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଜାତୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସମାଜର ଉଗ୍ରବାଦୀ ଇସଲାମିକ ତତ୍ତ୍ୱ ଯଥା ହାମାସ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଇସଲାମିକ ଜିହାଦ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁମାନେ ତୁରନ୍ତ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରି ଆକ୍ରମଣ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଶତାଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଓ ସରକାର ବିରୋଧୀ ପ୍ରଚାର ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରବିନ‌ଙ୍କୁ ଇସ୍ରାଏଲର ଜଣେ ଧର୍ମାନ୍ଧ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଏହା ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ଝଟକା ଦେଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରୁ ୧୯୯୬ରେ ଇସ୍ରାଏଲର ନବନିର୍ବାଚିତ ସରକାର ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଇଥିଲେ।^[୨୮]

ଅନେକ ବର୍ଷର ବିଫଳ ଆଲୋଚନା ପରେ ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଇନ୍ତିଫାଦା ଭାବରେ ଏହି ସଂଘର୍ଷ ପୁନର୍ବାର ଉଗ୍ର ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲା ।^[୩୦] ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମଧ୍ୟରେ ଖୋଲା ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିବା ଏହି ହିଂସା ୨୦୦୪/୨୦୦୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲା ଏବଂ ଏଥିରେ ପାଖାପାଖି ୧୩୦ ଜଣ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ୨୦୦୫ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ୟାରୋନ ଗାଜାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ବସବାସ କରୁଥିବା ଏବଂ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଦଖଲ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଗାଜାରେ ଯାହା ଘଟିଛି ତାହା ଉପରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନାହିଁ।^[୩୯] ତେବେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ, ହ୍ୟୁମାନ ରାଇଟ୍ସ ୱାଚ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂସ୍ଥା ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାର ଦଖଲକାରୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ବିବେଚନା କରୁଛନ୍ତି କାରଣ ଇସ୍ରାଏଲ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌ର ଆକାଶମାର୍ଗ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଜଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଛି ଏବଂ ଆକାଶ କିମ୍ବା ସମୁଦ୍ର ପଥରେ ଗାଜା ଭିତରକୁ କିମ୍ବା ବାହାରକୁ ଲୋକ କିମ୍ବା ସାମଗ୍ରୀ ପରିବହନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଛି ।^[୩୯]^[୪୦]^[୪୧]

୨୦୦୬ରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂସଦୀୟ ନିର୍ବାଚନରେ ହାମାସ ୪୪% ଭୋଟ ପାଇଥିଲା। ଯଦି ହାମାସ ପୂର୍ବ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଚୁକ୍ତିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରେ, ହିଂସାକୁ ସ୍ୱୀକାର ନ କରେ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ନ ଦିଏ, ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ଆର୍ଥିକ କଟକଣା ଆରମ୍ଭ କରିବ, ଯାହାକୁ ହାମାସ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛି।^[୪୨] ଫତାହ ଏବଂ ହାମାସ ମଧ୍ୟରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଜନୈତିକ ସଂଘର୍ଷ ଗାଜା ଯୁଦ୍ଧ (୨୦୦୭)ରେ ପରିଣତ ହେବା ପରେ ହମାସ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ନେଇଥିଲା।^[୪୩] ୨୦୦୭ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ନୌସେନା ଅବରୋଧ ଲଗାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଜିପ୍ଟ ସହ ସହଯୋଗରେ ଇଜିପ୍ଟ ସୀମାଅବରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା

୨୦୦୮ର ଶେଷ ଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇସ୍ରାଏଲ ଗାଜା ଉପରେ ଅପରେସନ୍ କାଷ୍ଟ ଲିଡ୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ହାମାସ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ହଜାର ହଜାର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ କୋଟି କୋଟି ଡଲାରର କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା । ଫେବୃଆରୀ ୨୦୦୯ ବେଳକୁ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା ସହ ଅସ୍ତ୍ରବିରତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯଦିଓ ହିଂସା କାଣ୍ଡ ଜାରି ରହିଥିଲା। ^{[ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ]}

୨୦୧୧ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବେ ଜାତିସଂଘର ସଦସ୍ୟତା ହାସଲ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ହାମାସ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଗାଜାରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ରକେଟ୍ ଆକ୍ରମଣ ଜାରି ରହିଛି।^[୪୪]^[୪୫]^[୪୬]^[୪୭] ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୨ରେ, ଜାତିସଂଘରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱକୁ ଏକ ଅଣ-ସଦସ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଉନ୍ନୀତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ମିଶନ ଶୀର୍ଷକ "ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ (ପିଏଲଓଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ) "ରୁ "ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଜ୍ୟ"କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୪ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ଗାଜା ମଧ୍ୟରେ ଆଉ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୭୦ରୁ ଅଧିକ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ ୨୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।

ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୨ରେ, ଇସ୍ରାଏଲର ୩୭ତମ ସରକାର, ବେଞ୍ଜାମିନ ନେତାନ୍ୟାହୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ମେଣ୍ଟ ସରକାର ନିର୍ବାଚିତ ହେବା ସହିତ ଏବଂ କଠୋର ଦକ୍ଷିଣପନ୍ଥୀ ରାଜନେତାଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ, ଜାନୁଆରି ୨୦୨୩ ଜେନିନ୍ ଅନୁପ୍ରବେଶ, ଜୁନ୍ ୨୦୨୩ ଜେନିନ୍ ଅନୁପ୍ରବେଶ, ଜୁଲାଇ ୨୦୨୩ ଜେନିନ୍ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଏବଂ ୨୦୨୩ ଅଲ୍-ଆକ୍ସା ସଂଘର୍ଷ ଭଳି ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସଂଘର୍ଷରେ ହିଂସା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ମେ ୨୦୨୩ରେ ଗାଜା-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୩ ଗାଜା-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ସହିତ ୨୦୨୩ରେ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଯାହା କି ୨୦୦୫ ପରଠାରୁ ସଂଘର୍ଷରେ ସର୍ବାଧିକ ।^[୪୮]^[୪୯]

ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା[ସମ୍ପାଦନା]

ଅସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତିନାମା (୧୯୯୩)[ସମ୍ପାଦନା]

୧୯୯୩ ମସିହାରେ ୟିତ୍ଜାକ୍ ରାବିନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ୟାସେର ଅରାଫତଙ୍କ ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲିବରେସନ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ର ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ନେତାମାନେ ଓସ୍ଲୋ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଥିଲା ଇସ୍ରାଏଲର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ପାଇଁ ଅରାଫତଙ୍କ ଚିଠି । ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସମ୍ପର୍କ ପାଇଁ ଏକ ଢାଞ୍ଚା ଭାବରେ ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତିକୁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ରୂପ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତିର ମୂଳ କଥା ଥିଲା ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ ଶାନ୍ତି ବଦଳରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଉପରେ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବ । ଓସ୍ଲୋ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୂକ୍ଷ୍ମ ଥିଲା ଏବଂ ଫିଟ୍ ଏବଂ ଆରମ୍ଭରେ ଅଗ୍ରଗତି କରିଥିଲା । ନଭେମ୍ବର ୧୯୯୫ରେ ୟିତ୍ଜାକ୍ ରାବିନ‌ଙ୍କ ହତ୍ୟା ପରେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏକ ମୋଡ଼ ନେଇଥିଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ସେତେବେଳେ ଉନ୍ମୋଚନ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଜୁଲାଇ ୨୦୦୦ରେ କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ‌ରେ ଆରାଫାତ ଏବଂ ଏହୁଦ ବାରାକ୍ ସହମତିରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିନଥିଲେ। ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ବ୍ୟାପାର ପାଇଁ ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଲ୍ କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସହାୟକ ରବର୍ଟ ମାଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିଛନ୍ତି ଯେ ବାରାକ ଆରାଫାତଙ୍କୁ କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଲିଖିତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇନଥିବା ବେଳେ ଆମେରିକା ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଧାରଣା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ଯାହାକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ପକ୍ଷ ବିଚାର କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅରଫାତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ତର ମିଳିନଥିଲା: "ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ମୁଖ୍ୟ ବିଫଳତା ହେଉଛି ଯେ କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ୍ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ଆରମ୍ଭରୁ ସେମାନେ ଆମେରିକୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ହଁ କହିବା କିମ୍ବା ଏକ ଦୃଢ଼ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଅସମର୍ଥ ଥିଲେ। ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ନିଜର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିପ୍ରସ୍ତାବ"।^[୫୦] ଫଳରେ ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହିସାବ ରହିଛି।^[୫୧]^[୫୨]^[୫୩]

କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ୍ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ (୨୦୦୦)[ସମ୍ପାଦନା]

ଜୁଲାଇ ୨୦୦୦ରେ ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଲ୍ କ୍ଲିଣ୍ଟନ୍ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ୟାସିର ଅରାଫତ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହୁଦ ବାରାକ୍ଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଶାନ୍ତି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ଡାକିଥିଲେ। ବାରାକ୍ ନିମ୍ନଲିଖିତଗୁଡ଼ିକୁ "ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଆଧାର" ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଆମେରିକା ମାଧ୍ୟମରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ: ଏକ ଅଣ-ସାମରିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମର କେବଳ କିଛି ଅଂଶ ସମେତ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୮୭-୯୨% ଅଂଶ ଏବଂ ସମଗ୍ର ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ସହିତ ୩-୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୬୯ଟି ଇହୁଦୀ ବସ୍ତି (ଯେଉଁଥିରେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ଇହୁଦୀ ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ୮୫% ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ) ଇସ୍ରାଏଲକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯିବ। ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଫେରିବାର କୌଣସି ଅଧିକାର ନାହିଁ, ଟେମ୍ପଲ ମାଉଣ୍ଟ କିମ୍ବା କୌଣସି ମୁଖ୍ୟ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ୍ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ନାହିଁ ଏବଂ ଜୋର୍ଡାନ ଉପତ୍ୟକା ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି ରହିଛି।^{[en ୧]}^[୫୪]^[୫୫]^[୫୬]^[୫୭]

ଏହି ଅଫରକୁ ଅରଫତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।^[୫୪]^[୫୮]^[୫୯]^[୬୦]^[୬୧]^[୬୨] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ବୁଝାମଣାକାରୀଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଜମି, ନିରାପତ୍ତା, ଜନବସତି ଏବଂ ଜେରୁଜେଲମ‌କୁ ନେଇ ଇସ୍ରାଏଲ ଦଖଲର ଅନେକ ଉପାଦାନକୁ ହଟାଇ ପାରିନଥିଲା।^[୬୩] ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କ୍ଲିଣ୍ଟନ୍ ଆରାଫାତଙ୍କୁ ଜବାବ ଦେବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ କୌଣସି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇନଥିଲେ। ୨୦୦୧ମସିହାରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ଇସ୍ରାଏଲର ପୂର୍ବତନ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ଲୋମୋ ବେନ୍ ଆମିଙ୍କୁ ପଚରାଯିବାରୁ ସେ କହିଥିଲେ, "ନା। ଏବଂ ଏହା ହିଁ ଘଟଣାର ହୃଦୟ । ଆମ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଆଲୋଚନାରେ କେବେ ବି ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ପ୍ରତିପ୍ରସ୍ତାବ ନଥିଲା" । ୨୦୦୬ରେ ଏକ ପୃଥକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ବେନ୍ ଆମି କହିଥିଲେ ଯେ ଯଦି ସେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ହୋଇଥାନ୍ତେ ତେବେ ସେ କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ୍ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥାନ୍ତେ।^[୬୪]^[୬୫]

ଆମେରିକାର ତୀବ୍ର ଚାପରେ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଦାବି ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ଉପଯୁକ୍ତ ସମାଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ନାହିଁ । କ୍ଲିଣ୍ଟନ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ଅରଫାତଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରି ଆସୁଛନ୍ତି।^[୬୬] ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀର ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାସଗୁଡ଼ିକରେ କ୍ଲିଣ୍ଟନ ଆମେରିକାର ପୂର୍ବତନ ସିନେଟର ଜର୍ଜ ଜେ ମିଚେଲଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ରଣନୀତି ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ଫ୍ୟାକ୍ଟ ଫାଇଣ୍ଡିଂ କମିଟିର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ୨୦୦୧ମସିହାରେ ଏହି କମିଟିର ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଇସ୍ରାଏଲ ବସତିଗୁଡ଼ିକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଏକ ରଣନୀତି ଥିଲା ।^[୬୭]

କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ୍ ପରେ ଘଟିଥିବା ବିକାଶ[ସମ୍ପାଦନା]

ବିଫଳ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ପରେ ୨୦ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ଓ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଓ ଇସ୍ରାଏଲ ଆଲୋଚନାକାରୀମାନେ ନିଜ ନିଜ ସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବୈଠକ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ବକେୟା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଆମେରିକା ନିଜର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛି। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଶେଷରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଇନ୍ତିଫାଡାର ଆବିର୍ଭାବ ଯୋଗୁଁ କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କ ଆମେରିକା ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପସ୍ଥାପନରେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ।^[୬୩]

ଶେଷରେ ୨୩ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୦୦ରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କ ଯୋଜନାରେ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ୯୪-୯୬ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ୧୯୬୭ ପୂର୍ବ ଇସ୍ରାଏଲଠାରୁ ଜମି ଅଦଳବଦଳରେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୧-୩ ପ୍ରତିଶତ ସମାନ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଜେରୁଜେଲମ ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ଯୋଜନାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସାଧାରଣ ନୀତି ହେଉଛି ଆରବ ଅଞ୍ଚଳ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ଇହୁଦୀ ଅଞ୍ଚଳ ଇସ୍ରାଏଲ। ଟେମ୍ପଲ ମାଉଣ୍ଟ/ନୋବେଲ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଉପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରହିବ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାଚୀର ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରହିବ ବୋଲି ଆଧାର କରି ପବିତ୍ର ସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭାଜିତ କରାଯିବାର ଥିଲା । ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷତିପୂରଣ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଜ୍ୟକୁ ଫେରିବାର ଅଧିକାର ଏବଂ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ହୋଇଥିବା ଦୁଃଖକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ସ୍ୱୀକାର କରିବା ସମେତ ଅନେକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରସ୍ତାବରେ ଏକ "ଅଣ-ସାମରିକ" ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଫୋର୍ସକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଉଭୟ ପକ୍ଷ କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କ ଯୋଜନାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜାନୁଆରୀରେ ତାବା ଶାନ୍ତି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଆଲୋଚନାର ଆଧାର ପାଲଟିଥିଲା ।^[୬୩]^[୬୮]^[୬୯]^[୬୩]

ତବା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ (୨୦୦୧)[ସମ୍ପାଦନା]

ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୧ରେ ଇଜିପ୍ଟର ତାବାଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ତାବା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଆଲୋଚନା ଦଳ ଏକ ନୂତନ ମାନଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ "ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ଇସ୍ରାଏଲ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ" ଅଞ୍ଚଳକୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପକ୍ଷ ଏହାକୁ ଅଧିକ ବୁଝାମଣାର ଆଧାର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଇସ୍ରାଏଲ ନିର୍ବାଚନ ପାଖେଇ ଆସୁଥିବା ବେଳେ ଆଲୋଚନା ବିନା ବୁଝାମଣାରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏକ ମିଳିତ ବିବୃତି ଜାରି କରି ସେମାନେ କରିଥିବା ଅଗ୍ରଗତିକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥିଲେ: "ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଘୋଷଣା କରନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ କେବେ ବି ବୁଝାମଣାରେ ପହଞ୍ଚିବା ନିକଟତର ହୋଇନାହାଁନ୍ତି ଏବଂ ତେଣୁ ଇସ୍ରାଏଲ ନିର୍ବାଚନ ପରେ ଆଲୋଚନା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ ହେବାଦ୍ୱାରା ଅବଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଆମର ମିଳିତ ବିଶ୍ୱାସ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାସରେ ଲିକୁଦ ପାର୍ଟି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଏରିଏଲ ଶ୍ୟାରୋନ ଇସ୍ରାଏଲ ନିର୍ବାଚନରେ ଏହୁଦ ବାରାକଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୭ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୦୧ରେ ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ୟାରୋନଙ୍କ ନୂଆ ସରକାର ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଆଲୋଚନା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇନଥିଲେ।^[୬୩]

ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ[ସମ୍ପାଦନା]

୧୭ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୦୨ରେ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ, ରୁଷିଆ, ଜାତିସଂଘ ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର କ୍ୱାର୍ଟେଟ‌ଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ଏକ ଶାନ୍ତି ପ୍ରସ୍ତାବ ଥିଲା ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ରୋଡ୍ ମ୍ୟାପ୍ । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଜେରୁଜେଲମ କିମ୍ବା ଇସ୍ରାଏଲ ବସତିର ଭାଗ୍ୟ ଭଳି କଠିନ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇ ନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏହାକୁ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପରେ ବି ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇନଥିଲା, ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ବସତି ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା । ୨୦୧୫ ନଭେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ହୋଇପାରିନାହିଁ।^[୭୦]^[୭୧]^[୭୨]

ଆରବ ଶାନ୍ତି ପଦକ୍ଷେପ[ସମ୍ପାଦନା]

ଆରବ ଶାନ୍ତି ପଦକ୍ଷେପ (ଆରବୀ: ୧୦୦୨) ପ୍ରଥମେ ସାଉଦି ଆରବୀ: مبادرة السلام العربية‎ କ୍ରାଉନ୍ ପ୍ରିନ୍ସ ଅବଦୁଲ୍ଲା ବେରୁତ୍ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ (୨୦୦୨)ରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଶାନ୍ତି ପଦକ୍ଷେପ ସମଗ୍ର ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ବିଶେଷ କରି ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସମାଧାନ ।^[୭୩] ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରଥମେ ୨୮ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୦୨ରେ ବେରୁତ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୨୦୦୭ରେ ରିୟାଦ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ପୁନର୍ବାର ସହମତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ରୋଡ୍ ମ୍ୟାପ‌ଠାରୁ ବିପରୀତ, ଏଥିରେ ୧୯୬୭ ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥାପିତ ଜାତିସଂଘ ସୀମା ଉପରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଆଧାରିତ "ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ସମାଧାନ" ସୀମା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଓ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମକୁ ନିଜର ରାଜଧାନୀ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ସହ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଗୋଲାନ ହାଇଟ୍ସ ସମେତ ସମସ୍ତ ଅଧିକୃତ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା ବଦଳରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଭାବିକ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା।^[୭୪]

ୟାସିର ଅରାଫତଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ତୁରନ୍ତ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।^[୭୫] ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ମହମ୍ମଦ ଅବ୍ବାସ ମଧ୍ୟ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ସହ ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାରାକ୍ ଓବାମାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ନୀତିର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ କହିଥିଲେ।^[୭୬] ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାର ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର ଇସଲାମିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହାମାସ ଗଭୀର ଭାବରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।^[୭୭]^[୭୮] ଇସ୍ରାଏଲ-ୟୁନାଇଟେଡ୍ ଆରବ ଏମିରେଟ୍ସ ସାଧାରଣକରଣ ଚୁକ୍ତି ଏବଂ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୦ରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ବାହାରେନ୍ ସହିତ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚୁକ୍ତିକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସମାଲୋଚନା କରିଛି, କାରଣ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଆରବ ଶାନ୍ତି ପଦକ୍ଷେପକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା କରି ୟୁଏଇର ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ "ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା" ବୋଲି କହିଛି।^[୭୯]

ଏରିଏଲ ଶ୍ୟାରୋନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ "ଅଣ-ଷ୍ଟାର୍ଟର" ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ କାରଣ ଏଥିପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଜୁନ୍ ୧୯୬୭ ପୂର୍ବରୁ ସୀମାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା ।^[୮୦]^[୮୧] ୨୦୦୭ମସିହାରେ ଆରବ ଲିଗ୍ ଅନୁମୋଦନ ପରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହୁଦ ଓଲମର୍ଟ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ସତର୍କତାର ସହ ସ୍ୱାଗତ କରିଥିଲେ।^[୮୨] ୨୦୧୫ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ ନେତାନ୍ୟାହୁ ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ୨୦୧୮ରେ ସେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସହିତ ଭବିଷ୍ୟତ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଆଧାର ଭାବରେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।^[୮୩]^[୮୪]

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି[ସମ୍ପାଦନା]

ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ବେଳେ ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସଂକଳ୍ପ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି।^[୮୫] ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୩ରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ପତ୍ରିକାର ୱେବସାଇଟରେ ପ୍ରକାଶିତ ଆମେରିକୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗୀ ତଥା ଆମେରିକାର ୱାଶିଂଟନସ୍ଥିତ ସେଣ୍ଟର ଫର ମିଡଲ ଇଷ୍ଟ ପିସ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଏସ୍ ଡାନିଏଲ ଆବ୍ରାହମଙ୍କ ଏକ ଲେଖାରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି: "ବର୍ତ୍ତମାନ, ସମୁଦାୟ ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଆରବମାନେ ବସବାସ କରୁଛନ୍ତି ... ଇସ୍ରାଏଲ, ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜାରେ ମାତ୍ର ୧୨ ନିୟୁତରୁ କମ୍ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୫୦ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ଲୋକ ଇହୁଦୀ।^[୮୬]

ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୧ରେ ହ୍ୟୁମାନ ରାଇଟ୍ସ ୱାଚ୍ ରିପୋର୍ଟ 'ଏ ଥ୍ରେସହୋଲ୍ଡ କ୍ରସ୍' ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରଠାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ, ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜାରେ ରହୁଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଇସ୍ରାଏଲର ନୀତି ଏବେ ରଙ୍ଗଭେଦ ଅପରାଧ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ଜୋର ଧରିଛି।^[୮୭] ୧ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୨ରେ ଆମ୍ନେଷ୍ଟି ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲଦ୍ୱାରା ଇସ୍ରାଏଲର ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିରୋଧରେ ରଙ୍ଗଭେଦ: କ୍ରୁର ସିଷ୍ଟମ ଅଫ ଡୋମିନେସନ ଆଣ୍ଡ କ୍ରାଇମ ଆଗେନଷ୍ଟ ହ୍ୟୁମାନିଟି ଶୀର୍ଷକ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।^[୮୮]

ଇସ୍ରାଏଲର ବସତି ନୀତି[ସମ୍ପାଦନା]

ହେବ୍ରୋନ, ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଲୋକ ବସବାସ କରୁଛନ୍ତି

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଇସ୍ରାଏଲର ବସତି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ନୀତିକୁ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ କଡ଼ା ସମାଲୋଚନା କରି କହିଛି ଯେ ଏହା ଦୁଇ-ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଛି ଏବଂ ଆଲୋଚନା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିର ବିପରୀତ।^[୮୯] ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୧ରେ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିରନ୍ତର ବସତି ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ହିଂସାକୁ ଆଲୋଚନା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ, ଯାହାକୁ ରୁଷ୍ ଏକ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥିଲା।^[୯୦]^[୯୧]^[୯୨] ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୨ରେ, ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ ସମେତ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଥିବା ଇହୁଦୀ ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଆହୁରି ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲର ପଦକ୍ଷେପ ପରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆକ୍ରୋଶ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅଧିକ ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ଘର ପାଇଁ ଟେଣ୍ଡର ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ଛକଗୁଡ଼ିକୁ ବୈଧ କରିବାର ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ କହିଛି ଯେ ୧୯୬୭ ମସିହାରୁ ଦଖଲ କରାଯାଇଥିବା ଜମିର ସମସ୍ତ ବସତି ସମ୍ପ୍ରସାରଣକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା ପାଇଁ ରୋଡ୍ ମ୍ୟାପ୍ ଅଧୀନରେ ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିର ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଉଲ୍ଲଂଘନ। ବ୍ରିଟିଶ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ "ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ବେଆଇନ ଇସ୍ରାଏଲ ବସତି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନର ସାମର୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଜୀବନ୍ତ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି"।^[୯୩] ମେ ୨୦୧୨ରେ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘର ୨୭ ଜଣ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏକ ବିବୃତି ଜାରି କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ କ୍ରମାଗତ ଇସ୍ରାଏଲ ବସବାସ ହିଂସା ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ନିନ୍ଦା କରାଯାଇଥିଲା ।^[୯୪] ସେହିଭଳି ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଚାଲିଥିବା ବସବାସ ହିଂସା ଓ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ନେଇ କ୍ୱାର୍ଟେଟ୍ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିବା ସହ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏଭଳି କାର୍ଯ୍ୟର ଦୋଷୀଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ଦେବା ସମେତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛି।^[୯୫] ସେହିଭଳି ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଚାଲିଥିବା ବସବାସ ହିଂସା ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ନେଇ କ୍ୱାର୍ଟେଟ୍ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରି ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ କହିଛି ଯେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପିଏ କ୍ୟାବିନେଟର ବିବୃତ୍ତିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ ସମେତ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶମାନେ "ଦଖଲକାରୀ ସେନାଠାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ଆମ ଲୋକଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଉତ୍ତେଜନା ଏବଂ ବସବାସ ହିଂସା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛନ୍ତି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଶେଷଟି ଥିଲା ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମରେ ହଜାର ହଜାର ବସବାସକାରୀ ପଦଯାତ୍ରା ଯେଉଁଥିରେ ହତ୍ୟା, ଘୃଣା ଏବଂ ହିଂସାକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଲୋଗାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା "।^[୯୬]

ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା ପୋଲିସ[ସମ୍ପାଦନା]

୨୦୧୧-୨୦୧୩ର ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ଘଟଣାକୁ ନେଇ ୨୦୧୪ ଫେବୃଆରୀରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ ଆମ୍ନେଷ୍ଟି ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ କହିଛି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ବେପରୁଆ ହିଂସା ପ୍ରୟୋଗ କରିଛି ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜାଣିଶୁଣି ହତ୍ୟା କାଣ୍ଡ ଘଟାଇଛି ଯାହା ଯୁଦ୍ଧ ଅପରାଧ ସହ ସମାନ ହେବ । ଅନେକ ମୃତକଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆମ୍ନେଷ୍ଟି କହିଛି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ ଜୀବନ୍ତ ଗୋଳାବାରୁଦ ବ୍ୟବହାର କରି ୬୭ ଜଣ ଶିଶୁଙ୍କ ସମେତ ଅତି କମରେ ୨୬୧ ଜଣ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଗୁରୁତର ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ୬ ଜଣ ଶିଶୁଙ୍କ ସମେତ ୪୫ ଜଣ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ୨୫ ଜଣ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ନେଇ ଆମ୍ନେଷ୍ଟିର ସମୀକ୍ଷାରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ । ସେହିପରି ରବର କୋଟେଡ୍ ମେଟାଲ ବୁଲେଟ୍ ସମେତ ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଉପାୟରେ ୮ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଗୁରୁତର ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି। ବେଆଇନ ଭାବେ ଇସ୍ରାଏଲରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରୁଥିବା ଜଣେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି କେବଳ ଜଣେ ଆଇଡିଏଫ ସୈନିକ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି। ସୈନିକଙ୍କୁ ପଦୋନ୍ନତି ଦେବା ସହ ୫ ମାସ ପାଇଁ ନିଲମ୍ବିତ କରିବା ସହ ୧ ବର୍ଷ ଜେଲ୍ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି। ଆଇଡିଏଫ ଏହି ଅଭିଯୋଗର ଜବାବ ଦେଇ କହିଛି ଯେ ଏହାର ସେନା ନିଜକୁ "ବୃତ୍ତିଗତ ମାନଦଣ୍ଡର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ମାନଦଣ୍ଡରେ" ରଖିଛି ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଭୁଲ୍ ସନ୍ଦେହ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ତଦନ୍ତ କରି "ଯେଉଁଠାରେ ଉପଯୁକ୍ତ" କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା।^[୯୭]^[୯୮]

ଉତ୍ତେଜନା[ସମ୍ପାଦନା]

ବିବାଦକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ କରିବାକୁ ଥିବା ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତି ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ, ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଜିଓନିଜମ୍ ବିରୋଧରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଉତ୍ତେଜନା ଜାରି ରହିଥିଲା, ଯାହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ଇସ୍ରାଏଲର ଜନବସତି ଅନୁସରଣ ସହିତ ସମାନ୍ତରାଳ ଥିଲା, ଯଦିଓ ଅବୁ ମାଜେନ୍ଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏହା ଯଥେଷ୍ଟ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।^[୯୯]^[୧୦୦] ଉତ୍ତେଜନା ଅଭିଯୋଗ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ, ଉଭୟ ପକ୍ଷ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଗଣମାଧ୍ୟମର ବୟାନକୁ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି।^[୧୦୧]^[୧୦୨]^[୧୦୦] ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ସ୍କୁଲ ୍ ବୁକ୍ ଏକତରଫା କାହାଣୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷ ପ୍ରତି ଘୃଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି।^[୧୦୩]^[୧୦୪]^[୧୦୫]^[୧୦୬]^[୧୦୭]^[୧୦୮] ଇସ୍ରାଏଲ କିମ୍ବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିରୋଧରେ ହେଉଥିବା ହତ୍ୟାକାରୀ ଆକ୍ରମଣର ଅପରାଧୀମାନେ ରାଜନେତାଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରର ନିନ୍ଦା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଏକ ବର୍ଗରୁ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥନ ପାଇଥାନ୍ତି।^[୧୦୯]^[୧୧୦]^[୧୧୧]

ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ସହିତ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ଐତିହାସିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଣଦେଖା କରି, ପ୍ରଚାରକ ମାନଚିତ୍ର ଶିଖାଇ ବା ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଦିନେ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରି ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି।^[୧୧୨]^[୧୧୩]

ଜାତିସଂଘ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ର[ସମ୍ପାଦନା]

ଜାତିସଂଘରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରାଜ୍ୟକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଦସ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ୧୯୬୭ ସୀମାରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଁ ପିଏଲଓ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଛି। ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ବ୍ୟାପକ ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିବା ବେଳେ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଆଲୋଚନାକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଆମେରିକା ଓ ଇସ୍ରାଏଲ ଏହାକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି।^[୧୧୪]^[୧୧୫]^[୧୧୬]^[୧୧୭] ସିଧାସଳଖ କଥାବାର୍ତ୍ତାକୁ ଅଣଦେଖା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ନେତାନ୍ୟାହୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିବା ବେଳେ ଅବ୍ବାସ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ-ଇହୁଦୀ ବସ୍ତିର ନିରନ୍ତର ନିର୍ମାଣ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନର ବାସ୍ତବିକ ସମ୍ଭାବନାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଛି।^[୧୧୮]^[୧୧୯] ଯଦିଓ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦଦ୍ୱାରା ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଦସ୍ୟ ମାନ୍ୟତାରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି, ତଥାପି ୨୦୧୨ ଶେଷ ଭାଗରେ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ସଭା ଅଣ-ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରି ସାର୍ବଭୌମ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ବାସ୍ତବ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ବହୁମତରେ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲା ।^[୧୨୦]^[୧୨୧]

ଜନସମର୍ଥନ[ସମ୍ପାଦନା]

ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନ ପାଇଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସମର୍ଥନ ସ୍ତରକୁ ନେଇ ମତଦାନ ତଥ୍ୟ ମିଶ୍ରିତ ଫଳାଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ୨୦୧୧ରେ ହିବ୍ରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଏକ ସର୍ଭେ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ସୂଚାଇଦେଇଛି ଯେ ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାଧାନ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୫୮% ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ୫୦% ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କ୍ଲିଣ୍ଟନ ପାରାମିଟର ଆଧାରରେ ଦୁଇ-ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମାଧାନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିବା ବେଳେ ୨୦୦୩ରେ ୪୭% ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ୩୯% ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏହି ସର୍ଭେ କରାଯାଇଥିଲା। ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଉଭୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିଶତ ହିଂସାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି - ୬୩% ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ୭୦% ଇସ୍ରାଏଲ ହିଂସା ବନ୍ଦ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ, ଇସ୍ରାଏଲ ପାଇଁ ୨% ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପାଇଁ ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ୫% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲେ ।^[୧୨୨]

ନିମ୍ନଲିଖିତ ସ୍ଥିତି ଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଦୁଇ ଦଳର ସରକାରୀ ପଦବୀ; ତେବେ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯେ କୌଣସି ଦଳ ଗୋଟିଏ ବି ସ୍ଥାନରେ ନାହାନ୍ତି। ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପକ୍ଷରେ ଉଭୟ ମଧ୍ୟମ ଓ ଉଗ୍ରବାଦୀ ସଂଗଠନ ସହିତ ଡୋଭିଶ ଏବଂ ହକିଶ ସଂଗଠନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଉଛି ଏହାର ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଏବଂ ବଢୁଥିବା ଅବିଶ୍ୱାସ । ଏକତରଫା ରଣନୀତି ଏବଂ କଠୋର ରାଜନୈତିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ବୟାନବାଜି ସହିତ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରସ୍ପର ବିରୋଧରେ ହିଂସା ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ପାରସ୍ପରିକ ଶତ୍ରୁତା ଏବଂ ଶତ୍ରୁତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଛି ଏବଂ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଛି । ହାମାସ ପ୍ରତି ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସମର୍ଥନ ଯଥେଷ୍ଟ ଏବଂ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଇସ୍ରାଏଲର ବିନାଶ ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଉଥିବାରୁ ଏବଂ ହିଂସା ଏକ ବିପଦ ହୋଇ ରହିଥିବାରୁ ସୁରକ୍ଷା ଅନେକ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ପାଲଟିଛି ।^[୧୨୩] ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲର ଜନବସତିର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଯୋଗୁଁ ଅଧିକାଂଶ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ ଏକ ଚୁକ୍ତିରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ନୁହେଁ, ବରଂ ସେହି ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ସ୍ଥାୟୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ।^[୧୨୪]

ଜେରୁଜେଲମ୍[ସମ୍ପାଦନା]

ଜେରୁଜେଲମର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏକ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନାଜୁକ ପ୍ରସଙ୍ଗ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପକ୍ଷ ଏହି ସହର ଉପରେ ଦାବି କରନ୍ତି । ତିନୋଟି ବୃହତ୍ତମ ଆବ୍ରାହାମିକ ଧର୍ମ- ଯିହୁଦୀ ଧର୍ମ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମ ଏବଂ ଇସଲାମ - ଜେରୁଜେଲମକୁ ସେମାନଙ୍କ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ଐତିହାସିକ ବର୍ଣ୍ଣନା ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଜେରୁଜେଲମ ହେଉଛି ଇହୁଦି ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ସହର, ଟେମ୍ପଲ ମାଉଣ୍ଟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ଇସ୍ରାଏଲ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀରେ ଥିବା ଇହୁଦୀ ମନ୍ଦିରଗୁଡିକର ପୂର୍ବ ଅବସ୍ଥିତି ଅଟେ । ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜେରୁଜେଲମ ହେଉଛି ତୃତୀୟ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ, ଏହା ହେଉଛି ଇସ୍ରା ଏବଂ ମି'ରାଜ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଅଲ-ଅକ୍ସା ମସଜିଦ୍ । ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନମାନଙ୍କ ପାଇଁ, ଯିରୁଶାଲମ ହେଉଛି ଯୀଶୁଙ୍କ କ୍ରୁଶରେ ଏବଂ ପବିତ୍ର ସେପୁଲଚର ଚର୍ଚ୍ଚର ସ୍ଥାନ।

ନେସେଟ୍ ଏବଂ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟ ସମେତ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ପଶ୍ଚିମ ଜେରୁଜେଲମର "ନୂତନ ସହର"ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରଠାରୁ ରହିଛି । ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଜୋର୍ଡାନ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମକୁ ଦଖଲ କରିବା ପରେ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶାସନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଜେରୁଜେଲମ ଆଇନ ପାରିତ କରି "ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଏକଜୁଟ ଜେରୁଜେଲମ ହେଉଛି ଇସ୍ରାଏଲର ରାଜଧାନୀ" ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲା ।^[୧୨୫]^{[better source needed]}

ଅନେକ ଦେଶ ଜେରୁଜେଲମକୁ ଇସ୍ରାଏଲର ରାଜଧାନୀ ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ, ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଉଛି ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏବଂ ରୁଷିଆ ।^[୧୨୬]^[୧୨୭] ଜାତିସଂଘର ଅଧିକାଂଶ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂଗଠନ ୧୯୬୭ ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ହୋଇଥିବା ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ଦାବି କିମ୍ବା ୧୯୮୦ ଜେରୁଜେଲମ୍ ଆଇନ ଘୋଷଣାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଉନାହାନ୍ତି।^[୧୨୮] ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୨୦୦୪ମସିହାରେ "ଅଧିକୃତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାଚେରି ନିର୍ମାଣର ଆଇନଗତ ପରିଣାମ" ଉପରେ ନିଜର ପରାମର୍ଶଦାତା ମତାମତରେ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମକୁ "ଅଧିକୃତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳ" ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ।^[୧୨୯]

୨୦-୨୦୦୧ରେ କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡ୍ ଏବଂ ଟାବା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଜେରୁଜେଲମର ଆରବ ଅଂଶପ୍ରସ୍ତାବିତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଦିଆଯିବ ଏବଂ ଜେରୁଜେଲମର ଇହୁଦୀ ଅଂଶ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଦିଆଯିବ । ଟେମ୍ପଲ ମାଉଣ୍ଟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସରକାର ମିଳିତ ଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବେ । ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ନୀତିଗତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା।^[୧୩୦]

ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ[ସମ୍ପାଦନା]

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ଇହୁଦୀ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର କଲ୍ୟାଣକୁ ନେଇ ଇସ୍ରାଏଲର ଚିନ୍ତା ରହିଛି। ଯେତେବେଳେ ଯିରୁଶାଲମ ଜର୍ଡାନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲା, ସେତେବେଳେ କୌଣସି ଇହୁଦୀଙ୍କୁ ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାଚୀର କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଇହୁଦୀ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଅଲିଭ୍ ସ ପର୍ବତରେ ଥିବା ଇହୁଦୀ କବରସ୍ଥାନକୁ ଅସମ୍ମାନ କରାଯାଇଥିଲା।^[୧୩୦] ୧୯୭୫ ମସିହାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଉଭୟ ଇହୁଦୀ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପବିତ୍ର ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିବା ଯୋଶେଫଙ୍କ ସମାଧିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛି । ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦାମାନେ ଏକ ୟେଶିବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଏକ ତୋରା ସ୍କ୍ରୋଲ୍ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ମିହରାବକୁ ଘୋଡ଼ାଇଥିଲେ। ଦ୍ୱିତୀୟ ଇତିଫାଦା ସମୟରେ ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ଲୁଟ୍ କରି ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା।^[୧୩୧] ଇସ୍ରାଏଲର ସୁରକ୍ଷା ଏଜେନ୍ସିମାନେ ନିୟମିତ ଭାବେ ଆକ୍ରମଣ ଯୋଜନା କରୁଥିବା ଇହୁଦୀ ଉଗ୍ରବାଦୀଙ୍କ ଉପରେ ନଜର ରଖନ୍ତି ଏବଂ ଗିରଫ କରନ୍ତି, ଯଦିଓ ଅନେକ ଗମ୍ଭୀର ଘଟଣା ଏବେ ବି ଘଟିଛି ।^[୧୩୨] ଇସ୍ରାଏଲ ଟେମ୍ପଲ ମାଉଣ୍ଟ ଉପରେ ମୁସଲମାନ ଟ୍ରଷ୍ଟ (ୱାକଫ)କୁ ପ୍ରାୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦେଇଛି.^[୧୩୦]

ଇସ୍ରାଏଲ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଓ ମୁସଲମାନ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନର କଲ୍ୟାଣକୁ ନେଇ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିଛି।^[୧୩୩] ଏହାବ୍ୟତୀତ କିଛି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଓକିଲ ବୟାନ ଦେଇ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ଯେ ମସଜିଦ ଭୁଶୁଡ଼ିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାଚୀର ଟନେଲକୁ ପୁନଃ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା।^[୧୩୪]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀ[ସମ୍ପାଦନା]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ୧୯୪୮ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ୧୯୬୭ ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କର ଉଭୟ ଘର ଏବଂ ଜୀବିକାର ସାଧନ ହରାଇଥିବା ଲୋକ ।^[୧୩୫]^[୧୩୬] ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଗଠନ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲରୁ ପଳାଇ ଆସିଥିବା କିମ୍ବା ବହିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୭,୧୧,୦୦୦ ଥିଲା ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୧୩୭] ଏହି ମୂଳ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ବଂଶଧରମାନେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ରିଲିଫ୍ ଆଣ୍ଡ ୱାର୍କସ୍ ଏଜେନ୍ସି ଫର ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରିଫ୍ୟୁଜି ଇନ୍ ଦି ନିୟର ଇଷ୍ଟ (ୟୁଏନଆରଡବ୍ଲୁଏ)ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ପଞ୍ଜୀକରଣ ଏବଂ ସେବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ୨୦୧୦ ସୁଦ୍ଧା ୪.୭ ନିୟୁତ ଲୋକ ।^[୧୩୮] ୧୯୬୭ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୩୫୦,୦୦୦ରୁ ୪,୦୦,୦ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲେ।^[୧୩୬] ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଜୋର୍ଡାନ, ଲେବାନନ, ସିରିଆ, ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଶରଣାର୍ଥୀ ଶିବିରରେ ରହୁଛନ୍ତି। ଅବଶିଷ୍ଟମାନେ ଏହି ଆୟୋଜକ ଦେଶର ସହର ଓ ସହର ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରନ୍ତି ।^[୧୩୫]

ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଇସ୍ରାଏଲ ବାହାରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୂଳ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ବଂଶଧର।^[୧୩୫] ୟାସିର ଅରାଫତଙ୍କ ପରି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବୁଝାମଣାକାରୀମାନେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବେ ଜୋର ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଶରଣାର୍ଥୀମାନେ ୧୯୪୮ ଏବଂ ୧୯୬୭ ପୂର୍ବରୁ ରହୁଥିବା ସ୍ଥାନକୁ ଫେରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୧୯୪୯ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ରେଖା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଶରଣାର୍ଥୀମାନେ ପ୍ରମାଣ ଭାବରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଏବଂ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ପରିଷଦ ପ୍ରସ୍ତାବ ୧୯୪କୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି।^[୧୩୯] ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଶାନ୍ତି ଆଲୋଚନାର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଶାନ୍ତି ସମାଧାନର ଅଂଶ ଭାବରେ ସେମାନେ ମାତ୍ର ୧୦,୦୦୦ ଶରଣାର୍ଥୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାରକୁ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଫେରାଇ ଆଣିଛନ୍ତି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲିବରେସନ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମହମ୍ମଦ ଅବ୍ବାସ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଲୋଚନାରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ୫ ନିୟୁତ ବା ବାସ୍ତବରେ ୧ ନିୟୁତ ଟଙ୍କା ନେବାକୁ କହିବା ଅଯୌକ୍ତିକ। ଏହାର ଅର୍ଥ ଇସ୍ରାଏଲର ଅନ୍ତ ଘଟିବ। ଆଉ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ଅବ୍ବାସ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୯୩୫ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଉତ୍ତର ଗାଲିଲିର ସଫେଦକୁ ଫେରିବାର ତାଙ୍କର ଆଉ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଅଧିକାର ନାହିଁ।^[୧୪୦] ପରେ ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ଯେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମତାମତ ଏବଂ ସରକାରୀ ନୀତି ନୁହେଁ।^[୧୪୧]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଲେଖକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଆଧାରରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଧିକାରକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି:^[୧୪୨]^[୧୪୩]^[୧୪୪]

ବିସ୍ତୃତ ନୁଆ ଐତିହାସିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅନେକ ପଣ୍ଡିତ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀମାନେ ହାଗାନା, ଲେହି ଏବଂ ଇର୍ଗୁନ୍, ଜିଓନିଷ୍ଟ ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ଗୋଷ୍ଠୀର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ପଳାୟନ କରିଥିଲେ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କୁ ଘଉଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା କିମ୍ବା ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା।^[୧୪୫]^[୧୪୬] ଅନେକ ଲୋକ ଏହାକୁ ଏକ ଜାତିଗତ ସଫେଇ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।^[୧୪୭]^[୧୪୮]^[୧୪୯]^[୧୫୦] ନୂଆ ଐତିହାସିକମାନେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆରବ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ରହିବା ପାଇଁ ଆରବ ନେତାମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛାର ସଙ୍କେତ ଦେଇଛନ୍ତି।^[୧୫୧]

ଇହୁଦୀ ବଂଶୋଦ୍ଭବ ଲୋକଙ୍କୁ ନାଗରିକତା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଇସ୍ରାଏଲ ରିଟର୍ନ ଆଇନକୁ ସମାଲୋଚକମାନେ ଅନ୍ୟ ଜାତିଗତ ଗୋଷ୍ଠୀ, ବିଶେଷକରି ପାଲେଷ୍ଟାଇନମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଭେଦଭାବ ଭାବରେ ଦେଖନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଏପରି ନାଗରିକତା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ, ୧୯୪୮ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା କିମ୍ବା ପଳାୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୧୫୨]^[୧୫୩]^[୧୫୪]
୧୯୪୮ମସିହାରେ ଗୃହୀତ ଜାତିସଂଘର ସଂକଳ୍ପ ୧୯୪ ଅନୁଯାୟୀ, "ନିଜ ଘରକୁ ଫେରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ସହ ଶାନ୍ତିରେ ରହିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ଫେରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁନାହାଁନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ପତ୍ତି ନଷ୍ଟ କିମ୍ବା କ୍ଷତି ପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନର ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ କିମ୍ବା ସମାନତାରେ, ଦାୟୀ ସରକାର କିମ୍ବା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଲ ହେବା ଉଚିତ।^[୧୫୫] ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସଂକଳ୍ପ ୩୨୩୬ "ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଘର ଏବଂ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଧିକାରକୁ ମଧ୍ୟ ଦୋହରାଇଛି ଯେଉଁଥିରୁ ସେମାନେ ବିସ୍ଥାପିତ ଏବଂ ଉଚ୍ଛେଦ ହୋଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି"।^[୧୫୬] ଜାତିସଂଘର ସଂକଳ୍ପ ୨୪୨ରେ "ଶରଣାର୍ଥୀ ସମସ୍ୟାର ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ" କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି; ତେବେ ସଂକଳ୍ପ ୨୪୨ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ଯେ "ନ୍ୟାୟସମ୍ପନ୍ନ ବୁଝାମଣା" ଏକ ଶାବ୍ଦିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଧିକାର ଆକାରରେ ହେବା ଉଚିତ୍ କିମ୍ବା ହେବା ଉଚିତ୍ ।^[୧୫୭]

ବିରୋଧୀଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି:

୧୯୪୮ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ଯେ ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରିବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ କାରଣ ଆରବ ଲିଗ୍ ଏବଂ ଆରବ ହାଇକମିଟି ସେମାନଙ୍କର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବା ଏବଂ ଶତ୍ରୁତା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷ କେତେକ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲା, ବିଶେଷକରି ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ମାଧ୍ୟମରେ କିମ୍ବା ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ବଦଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୦୦.୦୦୦ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରି। ଆରବ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଦାବି କରିଥିଲେ।
ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଅନ୍ୟ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ୟୁଏନ୍ଆରଡବ୍ଲ୍ୟୁଏ ଦ୍ୱାରା, ୟୁଏନ୍ଏଚ୍ସିଆରଦ୍ୱାରା ନୁହେଁ। ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ନିଜକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀ ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥାନ୍ତେ, ନଚେତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ବାସସ୍ଥାନ ଦେଶରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତେ ଏବଂ ଅଲଗା ସଂସ୍ଥା ନଥିଲେ ସେମାନଙ୍କର ଶରଣାର୍ଥୀ ରାଜ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିଥାନ୍ତେ ନାହିଁ।^[୧୫୮]
ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୯୪୮ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଆରବ ଉଚ୍ଚ କମିଟି ଏବଂ ଆରବ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ପଳାୟନ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଇହୁଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ହଟାଇବା ସହଜ ହୋଇପାରିବ କିମ୍ବା ସେମାନେ ଭୟରେ ଲଢ଼େଇରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ ।^{[ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]}^{[citation needed]} ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କାହାଣୀ ହେଉଛି ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଇହୁଦୀ ମିଲିସିଆ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନାଦ୍ୱାରା ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ବହିଷ୍କାର ଏବଂ ବିସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଐତିହାସିକମାନେ ଏବେ ବି ୧୯୪୮ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ପଳାୟନର କାରଣ ଉପରେ ବିତର୍କ କରୁଛନ୍ତି। ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ, ଐତିହାସିକ ବେନି ମୋରିସ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ୭,୦୦,୦୦୦ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ "ଯୁଦ୍ଧର ଝଟକା" କାରଣରୁ ପଳାୟନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସଫଳ ଆରବ ଆକ୍ରମଣ ପରେ କିଛି ସମୟ ପରେ ସ୍ୱଦେଶ ଫେରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି । ସେ ସେହି ଉଦାହରଣଗୁଡ଼ିକର ଦସ୍ତାବିଜ କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ଆରବ ନେତାମାନେ ହାଇଫାରେ ଘଟିଥିବା ପରି ସମଗ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ତେବେ ତାଙ୍କର ପଣ୍ଡିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସେ ନିଷ୍ପତି ନେଇଛନ୍ତି ଯେ ସେଠାରେ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା ।^[୧୫୯]^[୧୬୦] ମୋରିସ୍ ଏହି ବିସ୍ଥାପନକୁ ଆରବମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏକ ଜାତୀୟ ସଂଘର୍ଷର ପରିଣାମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।^[୧୬୦] ୨୦୦୪ମସିହାରେ ହାରେଟ୍ଜଙ୍କୁ ଦେଇଥିବା ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ସେ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ବେନ୍-ଗୁରିୟନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ଏବଂ ସାମରିକ ନେତୃତ୍ୱଦ୍ୱାରା ବୁଝିଥିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରର ବାତାବରଣରୁ ହୋଇଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ । ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଇତିହାସରେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତି ଅଛି ଯାହା ଜାତିଗତ ନିର୍ଯାତନାକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କରେ ।^[୧୬୧] ଐତିହାସିକ ପରିବର୍ତ୍ତେ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ମତ ବଦଳାଇଥିବାରୁ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀ ନର୍ମାନ ଫିଙ୍କେଲଷ୍ଟାଇନ ତାଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି।^[୧୬୨]
ଯେହେତୁ ଆରବ ଦୁନିଆରେ ଇହୁଦୀ ବିରୋଧୀ ହିଂସାରୁ ପଳାଇ ଆସିଥିବା ୯,୦୦,୦ ଇହୁଦୀ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାହାକୁ ସେମାନଙ୍କପୂର୍ବ ବାସସ୍ଥାନ ଦେଶମାନେ କେବେ କ୍ଷତିପୂରଣ କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିନଥିଲେ - ଆରବ ନେତାଙ୍କ କୌଣସି ଆପତ୍ତି ନାହିଁ - ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦାୟିତ୍ୱ ଅଟେ ।^[୧୬୩]^[୧୬୪]^[୧୬୫]
ଯଦିଓ ଇସ୍ରାଏଲ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପ୍ରବାସୀଙ୍କୁ ଏକ ନୂତନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଫେରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ୱୀକାର କରେ, ଇସ୍ରାଏଲ ଜୋର ଦେଇ କହିଛି ଯେ ଏହି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ବର୍ତ୍ତମାନର ଇସ୍ରାଏଲ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବା ଇହୁଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ବିପଦ ହେବ; ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ଆଗମନ ଇସ୍ରାଏଲ ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବ ।^[୧୬୬]
ଏଫ୍ରାଇମ୍ କାର୍ଶଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ମାନେ ନିଜେ ୧୯୪୮-୧୯୪୯ ଯୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣକାରୀ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ପଡ଼ୋଶୀ ଜାତି ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ "ସଫା" କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୯ ତାରିଖରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ବିଭାଜନ ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଆରବ ଜଗତ ବଳପୂର୍ବକ ଉଚ୍ଛେଦ ନ କରିଥାନ୍ତା, ତେବେ ପ୍ରଥମେ କୌଣସି ଶରଣାର୍ଥୀ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥାନ୍ତା। ୧୯୪୮ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀ ନିରାଶ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଘରୋଇକରଣ କାରଣରୁ ଚାଲିଯାଇଥିବା ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ହାଇକମିଶନର "ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଆରବ ମନୋବଳ ଭୁଶୁଡ଼ିବା" ବିଷୟରେ କହିଥିଲେ ଯାହାକୁ ସେ ଆଂଶିକ ଭାବରେ "ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଶ ଛାଡିବାକୁ ନେତୃତ୍ୱ ଦେବା ଉଚିତ" ଏବଂ ଆରବ ଇପେଣ୍ଡି ଶ୍ରେଣୀର ଯଥେଷ୍ଟ ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରିଥିଲେ । ଇସ୍ରାଏଲ ନାଗରିକ ହେବାରୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ବହିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ଏବଂ ହାଇଫା ଏବଂ ତିବେରିଆସରେ ଆରବ ଉଚ୍ଚ କମିଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ୍ରମେ ହଜାର ହଜାର ଆରବଙ୍କୁ ବଳପୂର୍ବକ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।^[୧୬୭]

ଇସ୍ରାଏଲ ସୁରକ୍ଷାକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତା[ସମ୍ପାଦନା]

ଏହି ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସା ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ପାଲଟିଛି। ଇସ୍ରାଏଲ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ସହିତ ମିଶି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଇସ୍ରାଏଲର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ଏବଂ ସାମରିକ ବାହିନୀ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ହିଂସାକୁ ଆତଙ୍କବାଦ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି।^[୧୬୮] ଇସ୍ରାଏଲର ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସା ପଛର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅନେକ ଏବଂ ସମସ୍ତ ହିଂସାତ୍ମକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ପରସ୍ପର ସହ ସହମତ ନୁହଁନ୍ତି । ତଥାପି, ଏକ ସାଧାରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ଏହାର ସ୍ଥାନରେ ଏକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆରବ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ।^[୧୬୯] ହାମାସ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଇସଲାମିକ ଜିହାଦ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଇସଲାମିକ ସଙ୍ଗଠନ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷକୁ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଜିହାଦ ଭାବରେ ଦେଖନ୍ତି ।^[୧୭୦]

ଆତ୍ମଘାତୀ ବିସ୍ଫୋରଣକୁ ହାମାସ, ଇସ୍ଲାମିକ ଜିହାଦ ଏବଂ ଅଲ-ଅକ୍ସା ସହିଦ ବ୍ରିଗେଡ୍ ଭଳି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଗଠନମଧ୍ୟରେ ଏକ କୌଶଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ଏବଂ କେତେକ ଆତ୍ମଘାତୀ ଆକ୍ରମଣକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ୮୪% ସମର୍ଥନ ମିଳିଛି ।^[୧୭୧]^[୧୭୨] ଇସ୍ରାଏଲରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତ୍ମଘାତୀ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ବେସାମରିକ ବସ୍, ରେଷ୍ଟୁରାଣ୍ଟ, ସପିଂ ମଲ୍, ହୋଟେଲ୍ ଏବଂ ବଜାରକୁ ଟାର୍ଗେଟ୍ କରିଛନ୍ତି।^[୧୭୩] ୧୯୯୩ରୁ ୨୦୦୩ ମଧ୍ୟରେ ୩୦୩ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତ୍ମଘାତୀ ଆକ୍ରମଣକାରୀ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ।

୨୦୦୩ ଜୁଲାଇରେ ଅନେକ ଆତ୍ମଘାତୀ ବିସ୍ଫୋରଣ ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ରୀନ୍ ଲାଇନର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ଇସ୍ରାଏଲର ମେଣ୍ଟ ସରକାର ଅନୁମୋଦନ କରିଛନ୍ତି। ଆଇଡିଏଫ ଅନୁଯାୟୀ, ବାଡ଼ ଲଗାଇବା ପରଠାରୁ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପ୍ରାୟ ୯୦% ହ୍ରାସ ପାଇଛି।^[୧୭୪]

୨୦୦୧ ପରଠାରୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଇସ୍ରାଏଲକୁ କାସାମ ରକେଟ୍ ମାଡ଼ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ପାଲଟିଛି।^[୧୭୫] ୨୦୦୬ମସିହାରେ- ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ହେବାର ବର୍ଷକ ପରେ- ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ଏଭଳି ୧,୭୨୬ଟି ଉତକ୍ଷେପଣ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଛି, ଯାହା କି ୨୦୦୫ରେ ନିକ୍ଷେପ କରାଯାଇଥିବା ମୋଟ ରକେଟ‌ର ୪ ଗୁଣରୁ ଅଧିକ।^[୧୬୮] [ଉନ୍ନତ ଉତ୍ସ ^{ଆବଶ୍ୟକ]} ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୯ ସୁଦ୍ଧା, ୮,୬୦୦ରୁ ଅଧିକ ରକେଟ୍ ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ବ୍ୟାପକ ମାନସିକ ଆଘାତ ଏବଂ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।^[୧୭୬]^[୧୭୭]^[୧୭୮] ୨୦୧୦ ଜାନୁଆରି-ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ୫୦୦ରୁ ଅଧିକ ରକେଟ୍ ଓ ମୋର୍ଟାର୍ ଏବଂ ୨୦୧୨ ଜାନୁଆରି-ନଭେମ୍ବରରେ ୧୯୪୭ରୁ ଅଧିକ ରକେଟ୍ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା।

ହାଇଫା ୟୁନିଭର୍ସିଟିଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ଜଣେ ସମ୍ପର୍କୀୟ କିମ୍ବା ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ହରାଇଛନ୍ତି।^[୧୭୯]

ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ଚିନ୍ତାକୁ କିପରି ମୁକାବିଲା କରାଯିବ ସେ ନେଇ ଇସ୍ରାଏଲରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିତର୍କ ଚାଲିଛି । ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ (ଟାର୍ଗେଟ କିଲିଂ ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଘର ଭାଙ୍ଗିବା ସମେତ), କୂଟନୀତି, ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏକତରଫା ଇଙ୍ଗିତ ଏବଂ ଚେକପୋଷ୍ଟ, ଅବରୋଧ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଭଳି ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବୃଦ୍ଧି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କୌଶଳର ବୈଧତା ଓ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୀକ୍ଷକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛନ୍ତି।^[୧୬] ^{[ଅବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉତ୍ସ?]}

ଜୁନ୍ ୨୦୦୭ ମଧ୍ୟଭାଗରୁ, ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ନିରାପତ୍ତା ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରାଥମିକ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାୟୋଜିତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ, ସଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ପାଣ୍ଠି ସହିତ ସହଯୋଗ କରିବା ଏବଂ ଅନୁମତି ଦେବା, ଯାହା ଇସ୍ରାଏଲ ସହାୟତାରେ ହାମାସର ପଶ୍ଚିମ ତଟ ସମର୍ଥକମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସଫଳ ହୋଇଛି ।^[୧୮୦]

ଇସ୍ରାଏଲ ବାହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ହିଂସା[ସମ୍ପାଦନା]

କିଛି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଇସ୍ରାଏଲ ବିରୋଧରେ ସଂଘର୍ଷ ବାହାନାରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ କଳାପ କରିଛନ୍ତି।^[୧୮୧]^[୧୮୨]

୧୯୬୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ପିଏଲଓ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆତଙ୍କବାଦର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କ୍ରମଶଃ କୁଖ୍ୟାତ ହେବାରେ ଲାଗିଲା । କେବଳ ୧୯୬୯ରେ ୮୨ଟି ବିମାନ ଅପହରଣ ପାଇଁ ପିଏଲଓ ଦାୟୀ ଥିଲା। ଏଲ୍ ଅଲ୍ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ନିୟମିତ ଅପହରଣ ଟାର୍ଗେଟ ପାଲଟିଥିଲା।^[୧୮୩]^[୧୮୪] ପପୁଲାର ଫ୍ରଣ୍ଟ ଫର ଦି ଲିବରେସନ୍ ଅଫ୍ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ‌ଦ୍ୱାରା ଏୟାର ଫ୍ରାନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ୍ ୧୩୯ର ଅପହରଣ ଏକ ବନ୍ଧକ ଉଦ୍ଧାର ଅଭିଯାନ ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଇସ୍ରାଏଲ‌ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ସଫଳତାର ସହ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ।

ତେବେ ୧୯୭୨ ଅଲିମ୍ପିକ୍ କ୍ରୀଡ଼ାରେ ୧୧ ଜଣ ଇସ୍ରାଏଲ ଆଥଲେଟଙ୍କୁ ଧରିବା ଏବଂ ଶେଷରେ ହତ୍ୟା କରିବା ସବୁଠାରୁ ଜଣାଶୁଣା ଏବଂ କୁଖ୍ୟାତ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ।^[୧୮୫]

ଅନ୍ୟ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସା[ସମ୍ପାଦନା]

ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଏବଂ ଆରବ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଲଢ଼େଇ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଇସ୍ରାଏଲର ସୁରକ୍ଷା ନୀତି ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ନେତୃତ୍ୱର ନିଜସ୍ୱ ନୀତିରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।^{[ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]}^{[citation needed]} ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ହୋଇଥିବା ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଆରବ ସେନା ପରସ୍ପର ସହ ଲଢ଼େଇ କରିବା ସହ ଜିଓନିଷ୍ଟ ଓ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ସହ ସଂଘର୍ଷ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଂଘର୍ଷ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଛି । ଲେବନାନ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ବାଥିଷ୍ଟମାନେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲିବରେସନ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ଶିଆ ଅମାଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହ ମିଶି ଏକ ରକ୍ତାକ୍ତ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ହଜାର ହଜାର ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ।^[୧୮୬]

ପ୍ରଥମ ଇନ୍ତିଫାଦାରେ ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ଇସ୍ରାଏଲ ସୁରକ୍ଷା ସେବା ସୂଚନାଦାତା ଏବଂ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲିବରେସନ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ‌ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଅଭିଯାନରେ ଏକ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କଥିତ ସହଯୋଗୀ, ଅଧିକାର ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆଚରଣ ପାଇଁ କଡ଼ା ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ଯେ ସହଯୋଗୀ ଲେବଲ୍ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ହ୍ୟୁମାନ ରାଇଟ୍ସ ମନିଟରିଂ ଗ୍ରୁପ୍ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ମୃତକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୪୫ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ବାସ୍ତବରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପାଇଁ ସୂଚନା ଦେବା ପାଇଁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି।^[୧୮୭]

ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ହାମାସର ଅଧିକାରୀମାନେ ହଜାର ହଜାର ଫତାହ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଶାସନକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀମାନଙ୍କୁ ଅତ୍ୟାଚାର କରି ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି। ଗାଜା ଯୁଦ୍ଧରେ ୪ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ୧୫୦ରୁ ଅଧିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ହିଂସାକୁ କେତେକ ସମୀକ୍ଷକ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ। ୨୦୦୭ ସୁଦ୍ଧା ହାମାସ ଓ ଫତାହ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ୬୦୦ରୁ ଅଧିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ।^[୧୮୮]

International status[ସମ୍ପାଦନା]

ଇସ୍ରାଏଲ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଅଧିକାର ପିଏଲଓ ସହିତ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତିରୁ ନିଆଯାଇଛି, ଯାହା ଅଧୀନରେ ଏହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳ (ଏରିଆ ଏ)ର ସହରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହାସଲ କରିଥିଲା ଏବଂ ଆଖପାଖ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଇସ୍ରାଏଲ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ବେସାମରିକ ପ୍ରଶାସନ (ଏରିଆ ବି) ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା କିମ୍ବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇସ୍ରାଏଲ ବେସାମରିକ ପ୍ରଶାସନ (ଏରିଆ ସି)। ଏରିଆ ଏରେ ଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସହରରେ ପ୍ରବେଶ ନକରି ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲ ଅତିରିକ୍ତ ରାଜପଥ ନିର୍ମାଣ କରିଛି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକ ବିବିଧ ଏବଂ ଅଣ-ସଂଲଗ୍ନ ଅଟେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆଲୋଚନାରେ ଓସ୍ଲୋ-୨, ୱାଇ ରିଭର ଏବଂ ଶର୍ମ ଏଲ୍-ସେକ୍ ଭଳି ଅଞ୍ଚଳ ବଦଳିଛି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଅଲଗା ହୋଇଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସୁରକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି; ଇସ୍ରାଏଲ କିଛି ଏରିଆ ବିରୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ପାଇଁ କୌଣସି ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିନାହିଁ, ଯାହାଫଳରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳର ବିଭାଜନ ହ୍ରାସ ପାଇନାହିଁ ଏବଂ ଏହି ଅଂଶଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଚେକପୋଷ୍ଟ ବିନା ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ପାସ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।

ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ସୁରକ୍ଷା ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ୱରୂପ ଇସ୍ରାଏଲ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ସ୍ଥଳ, ସମୁଦ୍ର ଏବଂ ବାୟୁସୀମା କ୍ରସିଂ ଉପରେ ନିଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ଆମଦାନୀ ଏବଂ ରପ୍ତାନି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥିର କରିବାର ଅଧିକାର ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଛି। ସାମରିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଜ୍ଜନକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବେଶକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାକୁ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏହା ସକ୍ଷମ କରିବା ।

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବା ପାଇଁ ପିଏଲଓର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଏକ ଉତ୍ତେଜନାମୂଳକ "ଏକତରଫା" କାର୍ଯ୍ୟ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରେ ଯାହା ଓସ୍ଲୋ ଚୁକ୍ତି ସହିତ ଅସଙ୍ଗତ ।

ଜଳ ସମ୍ପଦ[ସମ୍ପାଦନା]

ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ଜଳ ସମ୍ପଦ ରାଜନୈତିକ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ। ଯେହେତୁ ଗ୍ରୀନ୍ ଲାଇନ୍ ଅଧୀନରେ ଜାରି ରହିଥିବା ଦୁଇଟି ବୃହତ୍ ଭୂତଳ ଜଳଭଣ୍ଡାରରୁ ଇସ୍ରାଏଲ୍ ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ଜଳ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ, ତେଣୁ ଇସ୍ରାଏଲ୍-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘର୍ଷରେ ଏହି ଜଳର ବ୍ୟବହାର ବିବାଦୀୟ ହୋଇଛି। ଇସ୍ରାଏଲ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରୁ ଅଧିକାଂଶ ଜଳ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହା ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରାୟ ୪୦ ନିୟୁତ ଘନମିଟର ଜଳ ଯୋଗାଣ କରିଥାଏ, ଯାହା ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଜଳ ଯୋଗାଣର ୭୭% ଯୋଗଦାନ କରେ, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୨.୬ ନିୟୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଇଁ ଅଂଶୀଦାର ହେବ ।^[୧୮୯]

ଯଦିଓ ଇସ୍ରାଏଲର ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ନିଜର କବ୍ଜା ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରଠାରୁ ଏହି ଜଳର ବ୍ୟବହାର ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ତଥାପି ଏହା ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ୟବହାର କରେ: ୧୯୫୦ ଦଶକରେ, ଇସ୍ରାଏଲ ପଶ୍ଚିମ ଜଳଭଣ୍ଡାରର ଜଳ ଉତ୍ପାଦନର ୯୫% ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଜଳଭଣ୍ଡାରଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପାଦିତ ଜଳର ୮୨% ଖାଉଥିଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଜଳ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ୧୯୬୭ ପୂର୍ବ ସୀମାର ଇସ୍ରାଏଲର ନିଜ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଅଣାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଜଳର ଉତ୍ସ ଉଭୟ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଅଧୀନରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅଂଶୀଦାର ଭୂତଳ ଜଳ ଅବବାହିକାରୁ ଆସିଛି ।^[୧୯୦]

ଓସ୍ଲୋ-୨ ଚୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ "ସମ୍ବଳରୁ ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିମାଣର ଉପଯୋଗ" ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ଏପରି କରି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏକ ଯୁଗ୍ମ ଜଳ କମିଟି (ଜେଡବ୍ଲ୍ୟୁସି) ଅଧୀନରେ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଜଳ ଉତ୍ପାଦନର ବୈଧତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଇସ୍ରାଏଲ ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଉତ୍ପାଦନକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଜଳ ଯୋଗାଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଯୁଗ୍ମ ଜଳ ସମିତି ଅଧୀନରେ ପୂର୍ବ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ଅତିରିକ୍ତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଖନନକୁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲା ।^[୧୯୧] [ଉନ୍ନତ ଉତ୍ସ ^{ଆବଶ୍ୟକ]} ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଯେଉଁ ପାଣି ମିଳେ ତାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଜୋର୍ଡାନ ନଦୀ ପ୍ରଣାଳୀ, ଗାଲିଲି ସାଗର ଏବଂ ଦୁଇଟି ଭୂତଳ ଉତ୍ସରୁ ଆସିଥାଏ । ୨୦୦୩ ମସିହାରେ ବିବିସିର ଏକ ଲେଖା ଅନୁଯାୟୀ, ଜର୍ଡାନ ନଦୀ ପ୍ରଣାଳୀରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ପ୍ରବେଶ ନାହିଁ ।^[୧୯୨]

ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ୨୦୦୮ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଘୋରରେ ଥିବା ଇସ୍ରାଏଲ ବସ୍ତିର ଫାଇଦା ପାଇଁ ଜଳ ସମ୍ପଦ ଜବତ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୬୭ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଜର୍ଡାନ ନଦୀରେ ଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଜଳସେଚନ ପମ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ନଷ୍ଟ କିମ୍ବା ଜବତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନମାନଙ୍କୁ ଜୋର୍ଡାନ ନଦୀ ପ୍ରଣାଳୀର ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇନଥିଲା । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କୃଷକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କୌଣସି ନୂତନ ଜଳସେଚନ କୂଅ ଖୋଳିବାକୁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଅନୁମତି ଦେଇନଥିବା ବେଳେ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ରେ ଥିବା ଇହୁଦୀ ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ଜଳସେଚନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୂଅ ଖୋଳିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ।^[୧୯୩]

ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୨ରେ ଜାତିସଂଘଦ୍ୱାରା ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ଅଧିକୃତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜାତିସଂଘର ଆବାସିକ ଏବଂ ମାନବୀୟ ସଂଯୋଜକ ମ୍ୟାକ୍ସ ଗେଲାର୍ଡ ପ୍ରକାଶନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ଅବସରରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ: "୨୦୨୦ ସୁଦ୍ଧା ଗାଜାରେ ଆଉ ୫୦ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ରହିବେ ଏବଂ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତି ଧୀରେ ଧୀରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ଫଳରେ ଗାଜାର ଲୋକମାନେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପାନୀୟ ଜଳ ଓ ବିଜୁଳି ପାଇବା କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସ୍କୁଲ ପଠାଇବା ଆହୁରି କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିବ। ଜାତିସଂଘ ଶିଶୁ ପାଣ୍ଠି (ୟୁନିସେଫ)ର ଜିନ୍ ଗଫ୍ ଏବଂ ନିକଟ ପ୍ରାଚ୍ୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ଜାତିସଂଘ ରିଲିଫ୍ ଆଣ୍ଡ ୱାର୍କସ୍ ଏଜେନ୍ସି (ୟୁଏନ୍ଆରଡବ୍ଲ୍ୟୁଏ)ର ରବର୍ଟ ଟର୍ନରଙ୍କ ସହ ଗେଲାର୍ଡ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୨୦ରେ ଗାଜାର ଜନସଂଖ୍ୟା ୧.୬ ନିୟୁତରୁ ୨.୧ ନିୟୁତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହା ଫଳରେ ପ୍ରତି ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରରେ ୫,୮୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଘନତା ପାଇବେ ।^[୧୯୪]

ଅନେକ ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂଗଠନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଜଳ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି। ଆକଳନ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ୨୦୦୩ରୁ ୨୦୧୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା ଅବଧି ପାଇଁ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୧.୧ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଏବଂ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଦକ୍ଷିଣ ଗଭର୍ଣ୍ଣରେଟ୍ ପାଇଁ ୦.୮ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ନିବେଶ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା ।^[୧୯୫]

୨୦୧୨ର ଶେଷ ଭାଗରେ ନେଦରଲାଣ୍ଡ ସରକାର ୨୧.୬ ନିୟୁତ ଡଲାରର ଦାନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ - ଡଚ୍ ସରକାର କହିଥିଲେ ଯେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ପିଲାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲାଭ ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ରିଲିଫ୍ ଆଣ୍ଡ ୱାର୍କସ୍ ଏଜେନ୍ସି ଫର ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରିଫ୍ୟୁଜି ଇନ୍ ଦି ନିଅର୍ ଇଷ୍ଟ (ୟୁଏନ୍ଆରଡବ୍ଲ୍ୟୁଏ)କୁ ଏହି ପାଣ୍ଠି ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ୟୁଏନ୍ ନ୍ୟୁଜ୍ ୱେବସାଇଟ‌ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ଲେଖାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ୨୧.୬ ନିୟୁତ ଡଲାର ମଧ୍ୟରୁ ୫.୭ ଡଲାର ଅଧିକୃତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ୟୁଏନଆରଡବ୍ଲ୍ୟୁଏର ୨୦୧୨ର ଜରୁରୀକାଳୀନ ନିବେଦନପାଇଁ ଆବଣ୍ଟନ କରାଯିବ, ଯାହା ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜାରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସମର୍ଥନ କରିବ।^[୧୯୪]

ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସାମରିକ ଦଖଲ[ସମ୍ପାଦନା]

ଅଧିକୃତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ୍ ସମେତ ପଶ୍ଚିମ କୂଳ ଏବଂ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ଜାତିସଂଘଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଶବ୍ଦ - ୧୯୬୭ ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଇସ୍ରାଏଲଦ୍ୱାରା ଦଖଲ କରାଯାଇଥିବା ଅଞ୍ଚଳ, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଇଜିପ୍ଟ ଏବଂ ଜୋର୍ଡାନଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଥିଲା ।^[୧୯୬]

୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଇସ୍ରାଏଲ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରକୁ ନେଇଥିଲା ।^[୧୯୭] ଇସ୍ରାଏଲ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ୍ କିମ୍ବା ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ବ୍ୟତୀତ ପଶ୍ଚିମ ତଟକୁ କେବେ ବି ଅକ୍ତିଆର କରିନାହିଁ ଏବଂ ଜାତିସଂଘ ଦାବି କରିଛି ଯେ "ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରତି ସମସ୍ତ ଦାବି କିମ୍ବା ସମ୍ମାନ ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି ଏବଂ ଧମକ କିମ୍ବା ଶକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତିରେ ରହିବାର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା "ଅଞ୍ଚଳରୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର" କରିବାକୁ ଦାବି କରିଛି । ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସଂଘର୍ଷରେ ଅଧିକୃତ" - ପରବର୍ତ୍ତୀ ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିବାଦୀୟ ଅଟେ । ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଦେଖନ୍ତୁ।

ଏହା ଇସ୍ରାଏଲର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ହେଲା ଯେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ସର୍ବାଧିକ ଆରବ ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ (ମୁଖ୍ୟ ଇହୁଦୀ ବସତି ବିହୀନ) ଏବଂ ସମଗ୍ର ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଶେଷରେ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଂଶ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ; ତେବେ ଏହି ରାଜ୍ୟର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, କ୍ୟାମ୍ପ ଡେଭିଡରେ ତତ୍କାଳୀନ ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହୁଦ ବାରାକ୍ ଆରାଫାତଙ୍କୁ ଏକ ଅଣ-ସାମରିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ପ୍ରସ୍ତାବିତ ରାଜ୍ୟରେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୭୭% ଅଂଶ ଦୁଇ କିମ୍ବା ତିନୋଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ ହେବ, ଏହା ପରେ: ଛଅରୁ ଏକବିଂଶ ବର୍ଷ ପରେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୮୬-୯୧% ବୃଦ୍ଧି; ସ୍ୱାଧୀନତା, କିନ୍ତୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଅଞ୍ଚଳଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଥିବା ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମର କିଛି ଆରବ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ନୁହେଁ; ସମଗ୍ର ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍; ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ବସ୍ତିକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା ।^[୫୭] ଅରଫତ କୌଣସି ଜବାବ ନ ଦେଇ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଏକ ବୁଝାମଣାରେ ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୯୪ରୁ ୯୬ ପ୍ରତିଶତ ଉପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ୫୨ଟି ଆପତ୍ତି ସହିତ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇଥିଲା।^[୫୬]^[୧୯୮]^[୧୯୯]^[୧୪] ୧୯୬୭ ମସିହା ଜୁନ୍ ମାସରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟ ବୁଝାମଣାର ଅଂଶ ସ୍ୱରୂପ ଆରବ ଲିଗ୍ କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ ସହମତିପ୍ରାପ୍ତ ଜମି ଅଦଳବଦଳ ନୀତିରେ ରାଜି ହୋଇଛି।^[୨୦୦] ଆମେରିକାର ସରକାରୀ ନୀତି ମଧ୍ୟ ୧୯୬୭ ସୀମାକୁ ଏକ ଶେଷ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିର ଆଧାର ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଆଦର୍ଶକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ।^[୨୦୧]^[୨୦୨]

କେତେକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ସମଗ୍ର ପଶ୍ଚିମ ତଟ, ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମର ଅଧିକାର ରଖିଛନ୍ତି। ଇସ୍ରାଏଲ କହିଛି ଯେ ସୁରକ୍ଷା ଚିନ୍ତା କାରଣରୁ ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ କୌଣସି ବୈଧ କୂଟନୈତିକ ରାଜିନାମା ନଥିବାରୁ ଏହି ଜମିର ମାଲିକାନା ଏବଂ ସୀମା ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଖୋଲା ଅଛି ବୋଲି ଇସ୍ରାଏଲ କହିଛି।^[୧୩୯] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଦାବି କରୁଛି ଯେ ଏହି ଦାବିକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାରରୁ ଘୋର ବଞ୍ଚିତ। ଆଲୋଚନାରେ ସେମାନେ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ ଏହି ଜମିର ସୀମା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱାର୍ଥ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ଶତ୍ରୁତାପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ । ଇସ୍ରାଏଲ ଏହି ଜମିକୁ ବିବାଦୀୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ ଏବଂ ଅନୁଭବ କରେ ଯେ ଆଲୋଚନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ସୀମା କ'ଣ ହେବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା | ୨୦୧୭ରେ ହାମାସ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ଯେ ୧୯୬୭ ସୀମାରେ ଥିବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ "ଇସ୍ରାଏଲକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ନଦେଇ କିମ୍ବା କୌଣସି ଅଧିକାର ହସ୍ତାନ୍ତର ନକରି" ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।^[୨୦୩] ପୂର୍ବରୁ ହମାସ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଧାର୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିଷିଦ୍ଧ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅକଳ୍ପନୀୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଥିଲା।^[୧୭୦]

ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲର ଜନବସତି[ସମ୍ପାଦନା]

ଆରିଜୋନା ଜରୁରୀକାଳୀନ ଏବଂ ସାମରିକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ (ଡେମା) ଅନୁଯାୟୀ, "ଛଅ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଏବଂ ବିଶେଷକରି ୧୯୯୦ ଦଶକରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମୟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ୧୯୨୯ ଏବଂ ୧୯୪୮ରେ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଥିବା ସମୁଦାୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସହିତ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଅନେକ ନୂତନ ବସ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା। ୨୦୦୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଏହି ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରାୟ ୩,୦୧,୦୦୦ ଲୋକ ବସବାସ କରନ୍ତି ।^[୨୦୪]^[୨୦୫] ଡେମା ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛି, "ଅଧିକାଂଶ ବସ୍ତି ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟମାନେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଗଭୀର ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଛନ୍ତି, ଯାହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସହରକୁ ଅଣଦେଖା କରୁଛି। ଏହି ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବହୁ ଆନ୍ତଃ-ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଂଘର୍ଷର ସ୍ଥାନ ପାଲଟିଛି। ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ବସତି ଏବଂ ୨୦୦୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଡବ୍ଲ୍ୟୁଇୟୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।^[୨୦୪]^[୨୦୬]^[୨୦୭] ଜାତିସଂଘ ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ମଧ୍ୟ ଏହି ବସତିକୁ "ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବେଆଇନ" ବୋଲି କହିଛନ୍ତି।^[୨୦୮]^[୨୦୯]

ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି। ୨୦୦୫ ମସିହାରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଐତିହାସିକ ଧାରାକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଅନେକ ପଣ୍ଡିତ ଓ ସମୀକ୍ଷକ ବସ୍ତି ବେଆଇନ ବୋଲି ଆକଳନ ସହ ସହମତ ନୁହଁନ୍ତି।^[୨୧୦]^[୨୧୧]^[୨୧୨] ଯେଉଁମାନେ ସମାଧାନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ସେମାନେ ଚତୁର୍ଥ ଜେନେଭା ଚୁକ୍ତିର ଧାରା ୨ ଏବଂ ୪୯ ଏବଂ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ ପ୍ରସ୍ତାବ ୨୪୨ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯୁକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ।^[୨୧୩] [ଉନ୍ନତ ଉତ୍ସ ଆବଶ୍ୟକ] ବ୍ୟବହାରିକ ସ୍ତରରେ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କେତେକ ଆପତ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସହରଗୁଡିକ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବଳ, ଯେପରିକି ଚାଷଜମି, ଜଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ବଳକୁ ବଦଳାଇ ଦିଅନ୍ତି; ଏବଂ, ଏହି ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ଥାନୀୟ ସଡ଼କ ଦେଇ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ଯାତ୍ରା କରିବାର ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କ୍ଷମତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ । ^{[ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ]}

ଆମେରିକାର ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଜର୍ଜ ଡବ୍ଲୁ ବୁଶ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେ ଆଶା କରନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ ୧୯୪୯ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ରେଖାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଫେରିବ କାରଣ "ସ୍ଥଳଭାଗରେ ନୂତନ ବାସ୍ତବତା" ରହିଛି ।^[୨୧୪] କ୍ଲିଣ୍ଟନ ପ୍ରଶାସନଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବୁଝାମଣା ଯୋଜନା ଇସ୍ରାଏଲକୁ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ କିଛି ବସ୍ତି ରଖିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାନ୍ତା, ବିଶେଷକରି ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ୧୯୬୭ ପୂର୍ବରୁ ଇସ୍ରାଏଲର ସୀମା ନିକଟରେ ଥିବା ବୃହତ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଥିଲେ । ଏହା ବଦଳରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନକୁ ଦେଶର ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଜମିର କିଛି ରିହାତି ମିଳିଥାନ୍ତା। [ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ] ଓବାମା ପ୍ରଶାସନ ପଶ୍ଚିମ କୂଳରେ ଜନବସତି ନିର୍ମାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଶାନ୍ତି ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବରେ ଦେଖୁଛି । ମେ ଓ ଜୁନ୍ ୨୦୦୯ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାରାକ୍ ଓବାମା କହିଥିଲେ, "ଆମେରିକା ଇସ୍ରାଏଲର ନିରନ୍ତର ଜନବସତିର ବୈଧତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ ନାହିଁ", ଏବଂ ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ହିଲାରୀ କ୍ଲିଣ୍ଟନ କହିଥିଲେ ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି "ବସତି ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି - କିଛି ବସ୍ତି ନୁହେଁ, ଆଉଟପୋଷ୍ଟ ନୁହେଁ, 'ପ୍ରାକୃତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି' ବ୍ୟତିକ୍ରମ ନୁହେଁ। ତେବେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆଲୋଚନା ଜାରି ରଖିବା ପାଇଁ ପୂର୍ବ ସର୍ତ୍ତ ଭାବେ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ବସତି ନିର୍ମାଣ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଆମେରିକା ଆଉ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇବ ନାହିଁ ବୋଲି ଓବାମା ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି।^[୨୧୫]^[୨୧୬]^[୨୧୭]

ଗାଜା ଅବରୋଧ[ସମ୍ପାଦନା]

ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶତ୍ରୁ ଉପରେ ଅବରୋଧ ଲଗାଇବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ। ନୌସେନା ଅବରୋଧ କରିବାର କ୍ଷମତା ପାରମ୍ପରିକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଏବଂ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଆଇନ ଅଧୀନରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଜାତିସଂଘର ଏକ କମିଶନ ରାୟ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲର ଅବରୋଧ "ଉଭୟ ଆଇନଗତ ଏବଂ ଉପଯୁକ୍ତ" ଅଟେ ।^[୨୧୮]^[୨୧୯] ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାରଙ୍କ କ୍ରମାଗତ ସ୍ଥଳ, ସମୁଦ୍ର ଏବଂ ବାୟୁ ଅବରୋଧ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସାମୂହିକ ଦଣ୍ଡ ସଦୃଶ ବୋଲି ଜାତିସଂଘର ମାନବୀୟ ବ୍ୟାପାର ସମନ୍ୱୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କହିଛି। ଇସ୍ରାଏଲର ସାମରିକ ଆଡଭୋକେଟ ଜେନେରାଲ ଏହି ନୀତି ପାଇଁ ଅନେକ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି:

ଇସ୍ରାଏଲ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ସକ୍ରିୟ ଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନ ଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଜାରି ରଖିଛି। ଜୁନ୍ ୨୦୦୭ରେ ହାମାସ ଗାଜାକୁ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାବେ ଦଖଲ କରିବା ପରେ ଏହି ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ତୀବ୍ର ହୋଇଛି ଏବଂ ଏହାର ବାସ୍ତବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଦକ୍ଷିଣ ଇସ୍ରାଏଲରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସହର ଏବଂ ଗ୍ରାମଗୁଡିକ ଉପରେ ମୋର୍ଟାର ଏବଂ ରକେଟ୍ ଆକ୍ରମଣର ଲଞ୍ଚିଂ ପ୍ୟାଡ୍ରେ ପରିଣତ କରିଛି।^[୨୨୦]

ଅକ୍ସଫାମ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୦୭ରେ ଗାଜା ଉପରେ ଆମଦାନୀ-ରପ୍ତାନି ନିଷେଧାଦେଶ ଲାଗୁ ହୋଇଥିବାରୁ ଗାଜାର ୯୫% ଶିଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ଜୁନ୍ ୨୦୦୫ରେ ୩୯୦୦ କାରଖାନାରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ୩୫,୦୦୦ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜୁନ୍ ୨୦୦୭ରେ ୧୯୫ଟି କାରଖାନାରେ ମାତ୍ର ୧,୭୫୦ ଲୋକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ।^[୨୨୧] ୨୦୧୦ ବେଳକୁ ଗାଜାର ବେକାରି ହାର ୪୦%କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ଏବଂ ୮୦% ଲୋକ ଦୈନିକ ୨ ଡଲାରରୁ କମ୍ ରୋଜଗାର କରୁଥିଲେ।^[୨୨୨]

ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୮ରେ, ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ମାନବିକ ସଙ୍କଟକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପିଛା କେତେ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକ ତା'ର ହିସାବ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତା'ପରେ ଗାଜାନମାନଙ୍କର "ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତା" ପାଇଁ ଆଡଜଷ୍ଟ ହେବା ପାଇଁ ୮ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ କରିଥିଲେ । ଇସ୍ରାଏଲ ମାନବାଧିକାର ସଂଗଠନ ଗିଶା ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିବା ପରେ ଏହି ଗଣନାର ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିବା ଇସ୍ରାଏଲର ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସଂଯୋଜକ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଯୋଜନା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ନାହିଁ, ଏହାକୁ ଗିଶା ଗ୍ରହଣ କରିନାହାଁନ୍ତି ।^[୨୨୩]^[୨୨୪]^[୨୨୫]

୨୦୦୮ ଫେବୃଆରୀରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ଗାଜାକୁ ସିଧାସଳଖ ବିକ୍ରି କରୁଥିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ହ୍ରାସ କରିଥିଲେ। ଗାଜାକୁ ଯୋଗାଣ ହେଉଥିବା ଶିଳ୍ପ ଇନ୍ଧନର ପରିମାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଇସ୍ରାଏଲର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ରାୟ ପରେ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ, "ଆମେ ଯେଉଁ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେଇଥିଲୁ ତାହା ସୂଚାଉଛି ଯେ ଗତ ବର୍ଷର ଶୀତ ଋତୁରେ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ଶିଳ୍ପ ଡିଜେଲ ଇନ୍ଧନ ଯୋଗାଣ ବର୍ତ୍ତମାନ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ଅନୁମତି ଦେବା ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ପରିମାଣ ସହିତ ତୁଳନୀୟ ଥିଲା। ଏହି ତଥ୍ୟ ଏହା ମଧ୍ୟ ସୂଚାଉଛି ଯେ ଏହି ପରିମାଣ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନବିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ନାହଲ ଓଜ୍ ଇନ୍ଧନ ଡିପୋକୁ ଇନ୍ଧନ ପହଞ୍ଚାଇବା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୁଇ ଜଣ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।^[୨୨୬]

ଇସ୍ରାଏଲର ଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କରେ ଅଦାଲତ କହିଛନ୍ତି ଯେ, "ଇସ୍ରାଏଲରୁ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ କରୁଥିବା ୧୦ଟି ବିଦ୍ୟୁତ ୍ ଲାଇନ୍ ମଧ୍ୟରୁ ତିନୋଟିରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣର ୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଲାଇନ୍ରେ ୧୩.୫ ମେଗାୱାଟ୍ ଏବଂ ତୃତୀୟ ଲାଇନ୍ରେ ୧୨.୫ ମେଗାୱାଟ୍ ସ୍ତରକୁ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଆମେ (ଅଦାଲତ) ନିଶ୍ଚିତ ଥିଲୁ ଯେ ଏହି ହ୍ରାସ ଇସ୍ରାଏଲ ରାଜ୍ୟ ଉପରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା ମାନବୀୟ ଦାୟିତ୍ୱର ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିବ ନାହିଁ। ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବା ହାମାସ ସଂଗଠନ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷର ଢାଞ୍ଚା । ଉତ୍ତରଦାତାଙ୍କ ସତ୍ୟପାଠ ଆଧାରରେ ଆମର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଆଧାରିତ, ଯେଉଁଥିରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅଧିକାରୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଲାଇନରେ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ତେବେ ସେମାନେ ଭାର ହ୍ରାସ କରିପାରିବେ ଏବଂ ସେମାନେ ଅତୀତରେ ଏହି କ୍ଷମତାବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ।

୨୦ ଜୁନ୍ ୨୦୧୦ରେ, ଇସ୍ରାଏଲର ନିରାପତ୍ତା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ଅବରୋଧକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବା ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲା ଯାହା ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଅଣ-ସାମରିକ କିମ୍ବା ଦ୍ୱିତୀୟ ବ୍ୟବହାର ସାମଗ୍ରୀକୁ ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବ । କ୍ୟାବିନେଟ୍ ବିବୃତି ଅନୁଯାୟୀ, ଇସ୍ରାଏଲ "ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିର୍ମାଣ ସାମଗ୍ରୀ ହସ୍ତାନ୍ତରକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରିବ, ଯେଉଁଥିରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଜଳ, ପରିମଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଛି - ଏବଂ (ପ୍ରକଳ୍ପ) ଯାହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଅଛି। ସ୍ଥଳଅବରୋଧ କୋହଳ ହେବା ସତ୍ତ୍ୱେ ଇସ୍ରାଏଲ ଆଶଦୋଦ ବନ୍ଦରରେ ସମୁଦ୍ର ପଥରେ ଗାଜା ଅଭିମୁଖେ ଯାଉଥିବା ସମସ୍ତ ସାମଗ୍ରୀର ଯାଞ୍ଚ ଜାରି ରଖିବ।^[୨୨୭]^[୨୨୮]

ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୩ରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଗାଜା ଗସ୍ତ ପୂର୍ବରୁ ତୁର୍କୀର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରିସେପ୍ ତୈୟପ୍ ଏର୍ଦୋଗାନ୍ ତୁର୍କୀ ଖବରକାଗଜ ହୁରିୟତକୁ ବୁଝାଇଥିଲେ ଯେ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ପୁନର୍ବାର ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲଦ୍ୱାରା ତିନୋଟି ସର୍ତ୍ତ ପୂରଣ କରିବା ଜରୁରୀ: ମେ ୨୦୧୦ ଗାଜା ଆକ୍ରମଣ ପାଇଁ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା (ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେତାନ୍ୟାହୁ ୨୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୩ରେ ଟେଲିଫୋନ୍ ଯୋଗେ ଏର୍ଡୋଗାନଙ୍କୁ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ)। ଚଢ଼ାଉଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ପରିବାରକୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲଦ୍ୱାରା ଗାଜା ଅବରୋଧ ହଟାଇବା। ୨୦୧୩ ଏପ୍ରିଲରେ ଗାଜା ଗସ୍ତ ସମ୍ପର୍କରେ ହୁରିୟତ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ତୁର୍କୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହା ମଧ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ, "ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପାଳନ ହେଉଛି କି ନାହିଁ ତାହା ଦେଖିବା ପାଇଁ ଆମେ ପରିସ୍ଥିତି ଉପରେ ନଜର ରଖିବୁ। ଏହା ସହ ନେତନ୍ୟାହୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଇସ୍ରାଏଲ କେବଳ ଗାଜା ଅବରୋଧ ହଟାଇବା ଉପରେ ବିଚାର କରିବ ଯଦି ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ("ଶାନ୍ତ") ହାସଲ ହୁଏ ।^[୨୨୯]^[୨୩୦]

ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ଆରମ୍ଭରୁ ଏହି ବିବାଦ ଜମିକୁ ନେଇ ଲାଗି ରହିଛି।^[୨୩୧] ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହେବା ପରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ୭୭% ଭୂମିକୁ ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା । [ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ] ସେହି ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ରହୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ଶରଣାର୍ଥୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରଥମ ଭୂମି ସଙ୍କଟ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷର ମୂଳ ପାଲଟିଥିଲା ।^[୨୩୨] ବିବାଦର ମୂଳ ଭୂମି ସହିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବାଦ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଭଲ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ ।

ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ କୃଷି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୀତିର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର । କୃଷି ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଜୀବିକା ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ରପ୍ତାନି ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଇନ୍ଧନ ଦିଏ ।^[୨୩୩] କାଉନସିଲ୍ ଫର୍ ୟୁରୋପୀୟ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ରିଲେସନ୍ସ ଅନୁଯାୟୀ, କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୩.୪% ଲୋକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଆନ୍ତି ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ଭାବରେ ୯୦% ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ।^[୨୩୩] ଗତ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ [କେବେ?] ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ବେକାରୀ ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଏବଂ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସବୁଠାରୁ ଦରିଦ୍ର କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ୨୦୦୮ମସିହାରେ ଗାଜାରେ ବେକାରୀ ହାର ୪୧%ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।^[୨୩୪]

ଚାଷଜମି ଓ କୃଷକଙ୍କ ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ସାମରିକ ଓ ବେସାମରିକ ଆକ୍ରମଣ, ଉତ୍ପାଦ ରପ୍ତାନି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ, ପ୍ରକୃତି ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଜମିକୁ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଜବରଦଖଲ କରିବା ସହିତ ସାମରିକ ଓ ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ବ୍ୟବହାର, କୂଅ ଜବତ ଓ ନଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଭୌତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଭଳି ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କୃଷିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି।^[୨୩୫]

ପଶ୍ଚିମ ତଟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ[ସମ୍ପାଦନା]

ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନିର୍ମାଣ ସହିତ ଇସ୍ରାଏଲ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁକ୍ତ ଯାତାୟତ ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ। ତେବେ ସୀମା ବନ୍ଦ, କର୍ଫ୍ୟୁ ଏବଂ ଚେକପୋଷ୍ଟ ଯୋଗୁଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଗମନାଗମନ ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଛି ।^[୨୩୬] ୨୦୧୨ରେ ୯୯ଟି ଫିକ୍ସଡ ଚେକ୍ ପଏଣ୍ଟ ଓ ୩୧୦ଟି ଫ୍ଲାଇଂ ଚେକ୍ ପଏଣ୍ଟ ଥିଲା।^[୨୩୭] ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଏବଂ ଗାଜାରେ ନିରନ୍ତର ଇସ୍ରାଏଲ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଯୋଗୁଁ ସୀମା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଆମଦାନୀ ଏବଂ ରପ୍ତାନିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଏବଂ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଥିଲା ।^[୨୩୮] ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଅର୍ଥନୀତି ସମୃଦ୍ଧ ହେବା ପାଇଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଜମି ଉପରେ ଲାଗିଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକହଟାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ।^[୨୩୫] ଦ ଗାର୍ଡିଆନ୍ ଏବଂ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, କେବଳ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲର କଟକଣା ଯୋଗୁଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅର୍ଥନୀତି ୩.୪ ବିଲିୟନ ଡଲାର (ବାର୍ଷିକ ଜିଡିପିର%୩୫%) ହରାଇଛି।^[୨୩୯]

ଗାଜାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବହିଷ୍କାର ଏବଂ ସୀମା ବନ୍ଦ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲଦ୍ୱାରା ଲଗାଯାଇଥିବା କଟକଣା ଯୋଗୁଁ କୃଷି ବଜାର କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛି। [ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ] ପିଏର କୃଷି ମନ୍ତ୍ରୀ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୦୬ରେ ପ୍ରାୟ ୧.୨ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର କ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା। ପାଲେଷ୍ଟାଇନରୁ ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନି ପରିମାଣ ହ୍ରାସ କରିଥିବା ହମାସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚିମ ଦେଶମାନେ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛନ୍ତି। [ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ] ଇସ୍ରାଏଲର ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବାକୁ ହମାସ ମନା କରିବାରୁ ଏହି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା । [ଉଦାହରଣ ଆବଶ୍ୟକ] ଫଳରେ ପିଏର ୧,୬୦,୦୦୦ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବର୍ଷେରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ଦରମା ମିଳିନାହିଁ।^[୨୪୦]

ସଂଘର୍ଷକୁ ସ୍ଥିର କରିବା ଦିଗରେ ପଦକ୍ଷେପ[ସମ୍ପାଦନା]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ହିଂସାରେ ଦୁର୍ବଳ ଧାରା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା ସହଯୋଗକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଇସ୍ରାଏଲ ସେନା ୨୦୧୦ରେ ୧୨୦ରୁ ଅଧିକ ଚେକ୍ ପଏଣ୍ଟକୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରମୁଖ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଞ୍ଚଳରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେବାକୁ ଯୋଜନା କରିଥିଲା । ଆଇଡିଏଫ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୦୨ରେ ହିଂସା ତୁଳନାରେ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ୯୭% ହ୍ରାସ ପାଇଛି ।^[୨୪୧]

ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ପିଏ-ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରୟାସ "ନିବେଶକଙ୍କ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି", ଏବଂ ୨୦୦୯ରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଅର୍ଥନୀତି ୬.୮% ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ କରିଛି ।^[୨୪୨]^[୨୪୩]^[୨୪୪]^[୨୪୫]

ଦ୍ୱିତୀୟ ଇନ୍ତିଫାଦା ପରଠାରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଇହୁଦୀ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସହରରେ ପ୍ରବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛି। ତେବେ ଇସ୍ରାଏଲ ଆରବମାନଙ୍କୁ ସପ୍ତାହାନ୍ତରେ ପଶ୍ଚିମ ତଟସହରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଛି।

ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ଇହୁଦୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ପଶ୍ଚିମ ତଟ ସହରକୁ ଯିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଇସ୍ରାଏଲ ସେନାକୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି। ଇସ୍ରାଏଲର ଜେନେରାଲ ଅଭି ମିଜରାହୀ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ମଲ୍ ଏବଂ ଫୁଟବଲ ପଡ଼ିଆ ପରିଦର୍ଶନ କରିବା ସମୟରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସହ କଥା ହୋଇଥିଲେ। "ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଯୋଗଦାନ" ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମିଜରାହି ଇସ୍ରାଏଲ ଟୁର୍ ଗାଇଡ୍ମାନଙ୍କୁ ବେଥଲେହେମରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି।^[୨୪୬]

ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ୱୀକୃତି[ସମ୍ପାଦନା]

୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଓସ୍ଲୋ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଇସ୍ରାଏଲ "ପିଏଲଓକୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧି ଭାବରେ" ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲା, ଯଦିଓ ଇସ୍ରାଏଲ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇନାହିଁ ।^[୨୪୭] ଏହା ବଦଳରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବ, ହିଂସା ତ୍ୟାଗ କରିବ ଏବଂ ନିଜ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବ ବୋଲି ସହମତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ୟାସିର ଅରାଫତଙ୍କ ଆତଙ୍କବାଦକୁ ସରକାରୀ ଭାବେ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ସତ୍ତ୍ୱେ, କେତେକ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଗୋଷ୍ଠୀ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହିଂସାପାଳନ ଏବଂ ସମର୍ଥନ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏକ ବୈଧ ରାଜନୈତିକ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଉନାହାଁନ୍ତି ।^[୨୮]^[୨୪୮] [ଅବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉତ୍ସ?] ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାଧୀନତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ୱାଧୀନତା, ନାଗରିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତା ଉପରେ ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ଇସ୍ରାଏଲର ସ୍ୱୀକୃତି ବିସ୍ତାର କରିବାର କ୍ଷମତା ବହୁତ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି ବୋଲି ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀମାନେ କହିଛନ୍ତି।

ଇସ୍ରାଏଲ ଆରବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ବେଗ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଅଧିକାରକୁ ଦର୍ଶାଇ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମହମ୍ମଦ ଅବ୍ବାସ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏକ ଇହୁଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଛନ୍ତି, ଯଦିଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଉଛି ।^[୨୪୯]^[୨୫୦]

ଫତାହର ସରକାରୀ ସାମରିକ ଶାଖା ଅଲ୍-ଅକ୍ସା ସହିଦ ବ୍ରିଗେଡ‌ର ନେତା କହିଛନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଇସ୍ରାଏଲର ଅଂଶବିଶେଷ ଭୂମିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଅଧିକାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯାହାକୁ ଇସ୍ରାଏଲର କେତେକ ସମୀକ୍ଷକ "ଇହୁଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା" ଭାବରେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।^[୨୫୧] ୨୦୦୬ରେ ହାମାସ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଏହା ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଦଳ ରହିଥିଲା । ହାମାସର ଚାର୍ଟରରେ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସେମାନେ ଇସ୍ରାଏଲର ବିନାଶ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ଯଦିଓ ହାମାସ ନେତାମାନେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ ବନ୍ଦ କରିବା ବଦଳରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହିତ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି।^[୨୪୮]^[୨୫୨]

ସରକାର[ସମ୍ପାଦନା]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କିଛି ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।^[୨୫୩]^[୨୫୪]^[୨୫୫] କେତେକ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଏହା ହମାସ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଇସଲାମିକ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ନିରବ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ତେଣୁ ଏହା କୌଣସି ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଶାସନ କରିବା ପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଅଟେ କିମ୍ବା (ବିଶେଷକରି ଇସ୍ରାଏଲ ରାଜନୀତିର ଦକ୍ଷିଣପନ୍ଥୀଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ), ଏପରିକି ଏପରି ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଚରିତ୍ର ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହା ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।^[୧୩୯] ଏହି କାରଣରୁ ପୂର୍ବରୁ ଶାସକ ଲିକୁଡ ଦଳ ସମେତ ଅନେକ ସଂଗଠନ ବର୍ତ୍ତମାନର ପିଏ ଆଧାରରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ।

ସାମାଜିକ ମନୋଭାବ[ସମ୍ପାଦନା]

ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସାମାଜିକ ମନୋଭାବ ବିବାଦ ସମାଧାନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ଅଟେ ।

ଜୁନ୍ ୨୦୨୨ରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସେଣ୍ଟର ଫର ପଲିସି ଆଣ୍ଡ ସର୍ଭେ ରିସର୍ଚ୍ଚଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ସର୍ଭେ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁଥିରେ ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ ସମେତ ପଶ୍ଚିମ ତଟରୁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀମାନଙ୍କୁ ପଚରାଯାଇଥିଲା, "ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଉପାୟ ହେଉଛି ଇସ୍ରାଏଲର ଦଖଲକୁ ଶେଷ କରିବା ଏବଂ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିବାର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ", ୫୦% "ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ"କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ, ୨୨% ବୁଝାମଣା ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଲୋଚନାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ଏବଂ ୨୧% ଅହିଂସାତ୍ମକ ଜନପ୍ରତିରୋଧକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ।^[୨୦] ୫୯% ଉତ୍ତରଦାତା ଇସ୍ରାଏଲ ଭିତରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନଦ୍ୱାରା ଜଣାଶୁଣା ସଶସ୍ତ୍ର ଗୋଷ୍ଠୀ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ନଥିବା ସଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣକୁ ଦଖଲକୁ ଶେଷ କରିବାରେ ସହାୟକ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି; ୩୭% ଅସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଗାଜା ଉପତ୍ୟକାର ବାସିନ୍ଦା, ଯୁବକ, ଛାତ୍ର, ନିମ୍ନ ଆୟକାରୀ ଶ୍ରମିକ, ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରର କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ହାମାସ ସମର୍ଥକମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ସଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ଯୋଗଦାନ କରେ ।^[୨୦] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍-ଇସ୍ରାଏଲ ଆଲୋଚନାକୁ ୬୯% ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ବିରୋଧ କରିଥିବା ବେଳେ ୨୨% ସମର୍ଥନ କରିଛନ୍ତି। ଜୋ ବାଇଡେନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆମେରିକାର ନୂତନ ପ୍ରଶାସନ ସହ ଆଲୋଚନାକୁ ଫେରିବାକୁ ୬୫% ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ବେଳେ ୨୯% ସପକ୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି।^[୨୦]

ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସେନା[ସମ୍ପାଦନା]

୨୦୦୬ମସିହାରୁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀକୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ, ସଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା, ଯେଉଁମାନେ ହାମାସର ସମର୍ଥକଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସ୍ତରରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ସହଯୋଗ କରୁଥିଲେ।^[୧୮୦] ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗାର୍ଡ ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ତାଲିମ ପାଇଁ ଆମେରିକା ସରକାର ୫୦୦ ନିୟୁତ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଛନ୍ତି ।^[୧୮୦] ଆଇଡିଏଫ କହିଛି ଯେ ଆମେରିକା ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ବାହିନୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ସଂଘର୍ଷ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଛୋଟ ଆଇଡିଏଫ ପୋଷ୍ଟ ଏବଂ ଅଲଗା ଇସ୍ରାଏଲ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଦଖଲ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବ ।^[୨୫୬]

ମୃତକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା[ସମ୍ପାଦନା]

ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମାନବ ବ୍ୟାପାର ସମନ୍ୱୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୩ ସୁଦ୍ଧା ୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୮ରୁ ୬,୨୬୯ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ୨୯୩ ଇସ୍ରାଏଲ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି।^[୨୫୭] ବେଟ୍ ସେଲେମଙ୍କ କହିବା ନୁସାରେ, ୧୯୮୭ରୁ ୨୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଥମ ଇନ୍ତିଫାଦା ସମୟରେ ୧୫୫୧ ଜଣ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ୪୨୧ ଜଣ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ।^[୨୫୮]

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଧ୍ୟୟନରେ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ପାଇଁ ସମୁଦାୟ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ଷ୍ଟକହୋମ୍ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ପିସ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୪୮ରୁ ୧୯୯୭ ମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପର ସହ ସଂଘର୍ଷରେ ୧୩,୦ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ।^[୨୫୯] ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ୧୯୪୮ରୁ ୨୦୦୯ ମଧ୍ୟରେ ୧୪,୫୦୦ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି।^[୨୫୯]^[୨୬୦] ୧୯୮୨ ଲେବନାନ ଯୁଦ୍ଧରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ୨୦୦୦ ପିଏଲଓ ଯବାନ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ ।^[୨୬୧]

ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦ରୁ ଜୁଲାଇ ୨୦୦୭ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାନବିକତା ବ୍ୟାପାର ସମନ୍ୱୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଅନୁଯାୟୀ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ପାଇଁ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ପ୍ରତିଶତ।^[୨୬୨]
Belligerent	ଲଢ଼ୁଆ	ବେସାମରିକ ନାଗରିକ	ପୁରୁଷ	ମହିଳା	ପିଲାମାନେ	ଶିଶୁ ପୁରୁଷ	ଶିଶୁ ମହିଳା
ପାଲେଷ୍ଟାଇନ	୪୧%	୫୯%	୯୪%	୬%	୨୦%	୮୭%	୧୩%
ଇସ୍ରାଏଲ	୩୧%	୬୯%	୬୯%	୩୧%	୧୨%	ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ	ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ

ଓସିଏଓପିଟିରୁ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷର ଆଂଶିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ସଂଖ୍ୟା (୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି)^[୨୬୩]
ବର୍ଷ	ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା[ସମ୍ପାଦନା]		ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି
ବର୍ଷ	ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀ	ଇସ୍ରାଏଲବାସୀ	ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀ	ଇସ୍ରାଏଲବାସୀ
୨୦୦୮^[୨୬୪]	୪୬୪ (୮୭)	୩୧(୪)
୨୦୦୭	୩୯୬ (୪୩)	୧୩ (୦)	୧,୮୪୩ (୨୬୫)	୩୨୨ (୩)
୨୦୦୬	୬୭୮ (୧୨୭)	୨୫ (୨)	୩,୧୯୪ (୪୭୦)	୩୭୭ (୭)
୨୦୦୫	୨୧୬ (୫୨)	୪୮ (୬)	୧,୨୬୦(୧୨୯)	୪୮୪ (୪)
ସମୁଦାୟ	୧,୭୫୪ (୩୦୯)	୧୧୭ (୧୨)	୬,୨୯୭ (୮୬୪)	୧,୧୮୪(୧୪)

ପଶ୍ଚିମ ତଟ, ଗାଜା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲରେ ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ନାଗରିକ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀର ମୃତାହତଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ରହିଛି। ଆଇଡିଏଫ ସାମରିକ ଅଭିଯାନ, ଆର୍ଟିଲାରି ଗୁଳିଚାଳନା, ସର୍ଚ୍ଚ ଆଣ୍ଡ ଗିରଫ ଅଭିଯାନ, ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଟାର୍ଗେଟ କିଲିଂ, ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ହିଂସା ଇତ୍ୟାଦି ସମେତ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ସିଧାସଳଖ ସଂଘର୍ଷରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିବା ସମସ୍ତ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ଏହି ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ପରୋକ୍ଷରେ ସଂଘର୍ଷ ସହ ଜଡିତ ଘଟଣା ଯଥା ଅଜ୍ଞାତ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରୁ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଇତ୍ୟାଦି କିମ୍ବା ପରିସ୍ଥିତି ଅସ୍ପଷ୍ଟ କିମ୍ବା ବିବାଦରେ ଥିବା ଘଟଣାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏହି ସଂଖ୍ୟାରେ ସମସ୍ତ ବୟସ ଏବଂ ଉଭୟ ଲିଙ୍ଗର ସମସ୍ତ ମୃତାହତଙ୍କ ନାମ ରହିଛି।^[୨୬୩]

ମୃତାହତଙ୍କ ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ସମାଲୋଚନା[ସମ୍ପାଦନା]

ଇସ୍ରାଏଲମାନବାଧିକାର ସଙ୍ଗଠନ ବି'ସେଲେମ‌ର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୦୦ ପରଠାରୁ ଏହି ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ମୋଟ ୭,୪୫୪ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୬,୩୭୧ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧,୩୧୭ ଜଣ ନାବାଳକ ଥିଲେ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ ବେଳକୁ ଅତି କମରେ ୨,୯୯୬ ଜଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ୭୪୧ ଜଣ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ସମେତ ୧୦୮୩ ଜଣ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲା, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୨୪ ଜଣ ନାବାଳକ ଥିଲେ।^[୨୬୫]

ଇସ୍ରାଏଲସ୍ଥିତ ଆତଙ୍କବାଦ ନିରୋଧୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନୀତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବି'ସେଲେମ୍ ସମେତ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଧିକାର ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର ପଦ୍ଧତିକୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା ସହ ବେସାମରିକ/ଲଢୁଆ ଅନୁପାତକୁ ବର୍ଗୀକରଣ କରିବାରେ ସେମାନଙ୍କର ସଠିକତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି।^[୨୬୬]^[୨୬୭]

ସ୍ଥଳ ଖଣି ଓ ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିବା ବିସ୍ଫୋରକ ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଂଶ[ସମ୍ପାଦନା]

ଲ୍ୟାଣ୍ଡମାଇନ୍ ଏବଂ ବିସ୍ଫୋରକ ଯୁଦ୍ଧ ଅବଶିଷ୍ଟ (ଇଆରଡବ୍ଲ୍ୟୁ) କ୍ଷୟକ୍ଷତି ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ସଂଗ୍ରହ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ନାହିଁ।^[୨୬୮] ୨୦୦୯ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମାଇନ ଆକ୍ସନ ସେଣ୍ଟର ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲା ଯେ ୧୯୬୭ରୁ ୧୯୯୮ ମଧ୍ୟରେ ୨୫୦୦ରୁ ଅଧିକ ଖଣି ଏବଂ ବିସ୍ଫୋରକ ଯୁଦ୍ଧରେ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା, ୧୯ରୁ ୨୦୦୮ ମଧ୍ୟରେ ଅତି କମରେ ୭୯୪ ଜଣ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ , ୬୫୪ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଗାଜା ଯୁଦ୍ଧ ପରଠାରୁ ୧୨ ଜଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି ଏବଂ ୨୭ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି ।^[୨୬୮] ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମାଇନ ଆକ୍ସନ ସେଣ୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିପଦକୁ "ଇସ୍ରାଏଲର ଆକାଶମାର୍ଗ ଏବଂ ଆର୍ଟିଲାରୀ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀଦ୍ୱାରା ଛାଡି ଯାଇଥିବା ଇଆରଡବ୍ଲୁ କିମ୍ବା ଇସ୍ରାଏଲ ସେନାଦ୍ୱାରା ଟାର୍ଗେଟ କରାଯାଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ କ୍ୟାଚରୁ ଆସିଛି" ବୋଲି ଚିହ୍ନଟ କରିଛି । ଜୋର୍ଡାନ ସୀମାରେ ଥିବା ପଶ୍ଚିମ କୂଳରେ ଅତି କମରେ ୧୫ଟି ଖଣି କ୍ଷେତ୍ର ରହିଛି ।^[୨୬୮] ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ପାଖରେ ଖଣି କ୍ଷେତ୍ରର ମାନଚିତ୍ର କିମ୍ବା ରେକର୍ଡ ନାହିଁ।^[୨୬୮]

ବ୍ୟାଖ୍ୟାତ୍ମକ ଟିପ୍ପଣୀ[ସମ୍ପାଦନା]

↑ ତିନିଟି କାରଣ ଇସ୍ରାଏଲର ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କମ୍ ଫଳପ୍ରଦ କରିଥିଲା। ପ୍ରଥମତଃ, ୯୧ ପ୍ରତିଶତ ଜମି ଅଫର ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଜ୍ଞା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଜ୍ଞାଠାରୁ ପାଖାପାଖି ୫ ପ୍ରତିଶତ ଭିନ୍ନ ଥିଲା । ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସମୁଦାୟ ୫,୮୫୪ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ। ଇସ୍ରାଏଲ କିନ୍ତୁ ନୋ ମ୍ୟାନ୍ସ ଲ୍ୟାଣ୍ଡ (ଲାଟ୍ରୁନ୍ ନିକଟରେ ୫୦ କିଲୋମିଟର ୨), ୧୯୬୭ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ୍ (୭୧ କିମି୨) ଏବଂ ମୃତ ସାଗରର ଆଞ୍ଚଳିକ ଜଳ (୧୯୫ କିଲୋମିଟର୨) ନାମରେ ପରିଚିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବାଦ୍ ଦେଇଛି, ଯାହା ସମୁଦାୟ ୫,୫୩୮ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରକୁ ହ୍ରାସ କରିଛି। ତେଣୁ ୯୧ ପ୍ରତିଶତ (ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୫,୫୩୮ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର)ର ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମାତ୍ର ୮୬ ପ୍ରତିଶତରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜେରେମି ପ୍ରେସ୍ମ୍ୟାନ୍, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା, ଭଲ୍ୟୁମ 28, ନଂ 2, ଫଲ୍ 2003, "Visions in Collision: What Happened at Camp David and Taba?" Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine.. On "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 9 October 2023. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)CS1 maint: bot: original URL status unknown (link). See pp. 16–17

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

↑ "A history of conflict:Establishment of Israel". Archived from the original on 20 September 2022. Retrieved 16 September 2022.
↑ "Syria's support for Palestine: Manipulation for personal gain". Middle East Monitor. 19 April 2023. Archived from the original on 5 July 2023. Retrieved 5 July 2023.
↑ Sachs, Natan (2019-01-24). "Iran's revolution, 40 years on: Israel's reverse periphery doctrine". Brookings (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 14 June 2021. Retrieved 2021-06-01.
↑ Hafezi, Parisa (2020-05-22). "Iran lauds arms supply to Palestinians against 'tumor' Israel". Reuters. Archived from the original on 2 June 2021. Retrieved 2021-06-01.
↑ Pollack, Kenneth, M., Arabs at War: Military Effectiveness, University of Nebraska Press, (2002), pp. 93–94, 96.
↑ Monty G. Marshall. Major Episodes of Political Violence 1946–2012. SystemicPeace.org. "Ethnic War with Arab Palestinians / PLO 1965–2013". Updated 12 June 2013 "CSP - Major Episodes of Political Violence, 1946-2012". Archived from the original on 21 January 2014. Retrieved 2013-11-14.
↑ "A History of Conflict: Introduction". A History of Conflict. BBC News. Archived from the original on 20 April 2011. Retrieved 17 December 2008.
↑ Virginia Page Fortna Archived 31 January 2016 at the Wayback Machine., Peace Time: Cease-fire Agreements and the Durability of Peace, page 67, "Britain's contradictory promises to Arabs and Jews during World War I sowed the seeds of what would become the international community's most intractable conflict later in the century."
↑ Falk, Avner (2005-02-17). Fratricide in the Holy Land: A Psychoanalytic View of the Arab-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Terrace Books. ISBN 978-0-299-20253-8.
↑ "The Roots of the Israeli-Palestinian Conflict: 1882–1914". Archived from the original on 23 August 2017. Retrieved 22 August 2017.
↑ Balfour Declaration | History & Impact. Chicago. 26 October 2020. Archived from the original on 4 May 2015. Retrieved 28 May 2021.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
↑ "Movement and Access Restrictions in the West Bank: Uncertainty and Inefficiency in the Palestinian Economy" (PDF). World Bank. 9 May 2007. Archived from the original (PDF) on 10 April 2010. Retrieved 29 March 2010. Currently, freedom of movement and access for Palestinians within the West Bank is the exception rather than the norm contrary to the commitments undertaken in a number of Agreements between GOI and the PA. In particular, both the Oslo Accords and the Road Map were based on the principle that normal Palestinian economic and social life would be unimpeded by restrictions
↑ "Canadian Policy on Key Issues in the Israeli-Palestinian Conflict". Government of Canada. Archived from the original on 18 February 2018. Retrieved 13 March 2010.
↑ ^୧୪.୦ ^୧୪.୧ "Archives". Los Angeles Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 31 December 2021. Retrieved 2022-03-05.
↑ Grinberg, Lev Luis (2009-09-10). Politics and Violence in Israel/Palestine: Democracy Versus Military Rule (in ଇଂରାଜୀ). Routledge. ISBN 978-1-135-27589-1.
↑ ^୧୬.୦ ^୧୬.୧ Dershowitz, Alan.
↑ Kurtzer, Daniel; Lasensky, Scott; Organization (2008). Negotiating Arab-Israeli Peace: American Leadership in the Middle East. United States Institute of Peace Press. p. 79. ISBN 978-1-60127-030-6.
↑ Dr. William Cubbison (2018). "Two States for Two People? A Long Decline in Support". The Israel Democracy Institute. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 1 August 2022.
↑ ^୧୯.୦ ^୧୯.୧ Lazaroff, Tovah (2021-08-04). "With only 40% support, Israelis still think 2 states best option - poll". The Jerusalem Post. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.
↑ ^୨୦.୦ ^୨୦.୧ ^୨୦.୨ ^୨୦.୩ ^୨୦.୪ "Public Opinion Poll No (84)". pcpsr.org (in ଇଂରାଜୀ). Palestinian Center for Policy and Survey Research. 2022-07-06. Archived from the original on 2 August 2022. Retrieved 2022-08-02.
↑ "On the Eve of the Jewish New Year: How Optimistic Are Israelis and What Are Their Opinions on Iran and the Two-State Solution?". en.idi.org.il (in ହେବ୍ର୍ୟୁ). Archived from the original on 1 January 2023. Retrieved 2023-01-19.
↑ "Israeli poll finds majority would be in favour of 'apartheid' policies". the Guardian (in ଇଂରାଜୀ). 2012-10-23. Archived from the original on 4 January 2023. Retrieved 2023-01-19.
↑ Yaar, Ephraim; Hermann, Tamar (11 December 2007). "Just Another Forgotten Peace Summit". Haaretz. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 17 August 2023. The source of the Jewish public's skepticism – and even pessimism – is apparently the widespread belief that a peace agreement based on the 'two states for two peoples' formula would not lead the Palestinians to end their conflict with Israel.
↑ ^୨୪.୦ ^୨୪.୧ "Young Palestinians in Gaza cannot find work and cannot leave". The Economist. ISSN 0013-0613. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.
↑ "What does the Middle East offer America?". The Economist. ISSN 0013-0613. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.
↑ Carrie Keller-Lynn (20 June 2022). "Bennett announces coalition's demise, new elections: 'We did our utmost to continue'". The Times of Israel. Archived from the original on 28 September 2022. Retrieved 3 July 2022.
↑ Sufian, Sandy (1 January 2008). "Anatomy of the 1936–39 Revolt: Images of the Body in Political Cartoons of Mandatory Palestine". Journal of Palestine Studies. University of California Press. 37 (2): 23–42. doi:10.1525/jps.2008.37.2.23. eISSN 1533-8614. ISSN 0377-919X. JSTOR 10.1525/jps.2008.37.2.23. Archived from the original on 20 June 2022. Retrieved 14 January 2008.
↑ ^୨୮.୦ ^୨୮.୧ ^୨୮.୨ ^୨୮.୩ ^୨୮.୪ ^୨୮.୫ Sela 2002
↑ Gelvin, James (2014). The Israel-Palestine Conflict: One Hundred Years of War (3 ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85289-0. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 9 November 2020.
↑ ^୩୦.୦ ^୩୦.୧ ^୩୦.୨ ^୩୦.୩ ^୩୦.୪ "History of the Israeli-Palestinian Conflict" (PDF). PBS. December 2001. Archived from the original (PDF) on 2 December 2012. Retrieved 14 March 2013.
↑ Sela, Avraham, ed. (2002). "Palestine Arabs". The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. New York: Continuum. pp. 664–673. ISBN 978-0-8264-1413-7.
↑ Sela 2002
↑ Louis, William Roger (2006). Ends of British Imperialism: The Scramble for Empire, Suez, and Decolonization. I.B. Tauris. p. 391. ISBN 978-1-84511-347-6.
↑ Morris, Benny (2009). One State, Two States: Resolving the Israel/Palestine Conflict. Yale University Press. p. 66. ISBN 978-0-300-15604-1. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 27 September 2020.
↑ Morris, Benny (2004). The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge University Press. p. 48. ISBN 978-0-521-00967-6.
↑ "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 24 May 2012. Retrieved 28 May 2013.
↑ ^୩୭.୦ ^୩୭.୧ ^୩୭.୨ Baum, Noa.
↑ Morris, Benny (2008). 1948: a history of the first Arab-Israeli war. Yale University Press. p. 79.
↑ ^୩୯.୦ ^୩୯.୧ Levs, Josh (6 January 2009). "Is Gaza 'occupied' territory?". CNN. Archived from the original on 21 January 2009. Retrieved 30 May 2009.
↑ "Israel/Occupied Palestinian Territories: The conflict in Gaza: A briefing on applicable law, investigations and accountability". Amnesty International. 2009-01-19. Archived from the original on 15 April 2015. Retrieved 2009-06-05.
↑ "Human Rights Council Special Session on the Occupied Palestinian Territories, July 6, 2006". Human Rights Watch (in ଇଂରାଜୀ). 2006-07-05. Archived from the original on 4 January 2012. Retrieved 2022-03-05.
↑ Erlanger, Steven (2006-02-18). "Hamas Leader Faults Israeli Sanction Plan". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Oren, Michael B. (2007). Power, Faith, and Fantasy: America in the Middle East, 1776 to the Present. W.W. Norton & Company. p. 607. ISBN 978-0-393-05826-0.
↑ Bohn, Lauren E. "Hamas: Rockets will stop when Gaza borders are opened". USA Today. Associated Press. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 5 March 2022.
↑ "Abbas: No justification for Gaza rocket attacks". The Jerusalem Post. 2 November 2012. Archived from the original on 16 March 2013. Retrieved 14 March 2013.
↑ "Gaza: Palestinian Rockets Unlawfully Targeted Israeli Civilians" (in ଇଂରାଜୀ). Human Rights Watch. 2012-12-24. Archived from the original on 28 November 2018. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Seven Truths About Israel, Hamas and Violence". Bloomberg.com. 20 November 2012. Archived from the original on 7 May 2021. Retrieved 24 October 2022.
↑ "In Israel and the U.S., 'apartheid' is the elephant in the room". Washington Post.
↑ "Israeli-Palestinian death toll highest since 2005: UN envoy". UN. 21 August 2023. Archived from the original on 23 August 2023. Retrieved 24 August 2023.
↑ Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David: The Tragedy of Errors". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 6 September 2018. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Propositions israéliennes, de Camp David (2000) à Taba (2001)". Le Monde diplomatique (in ଫରାସୀ). 2001-09-01. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David and After: An Exchange (2. A Reply to Ehud Barak)". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Barak, Ehud; Morris, Benny; Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David and After—Continued". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^୫୪.୦ ^୫୪.୧ Karsh, Efraim.
↑ Morris, Benny. "Camp David and After: An Exchange (1. An Interview with Ehud Barak)". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^୫୬.୦ ^୫୬.୧ Robert Malley and Hussein Agha (2001-08-09). "Camp David: The Tragedy of Errors". New York Review of Books. Archived from the original on 6 September 2018. Retrieved 5 September 2018.
↑ ^୫୭.୦ ^୫୭.୧ Jeremy Pressman, International Security, vol 28, no. 2, Fall 2003, "Visions in Collision: What Happened at Camp David and Taba?" Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine..
↑ Shamir, Shimon (2005). The Camp David Summit—what Went Wrong?: Americans, Israelis, and Palestinians Analyze the Failure of the Boldest Attempt Ever to Resolve the Palestinian-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Sussex Academic Press. ISBN 978-1-84519-099-6. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.
↑ Wright, Robert (2002-04-18). "Was Arafat the problem?". Slate Magazine (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Bennet, James.
↑ Rubin, Barry M.; Rubin, Judith Colp (2008). Chronologies of Modern Terrorism (in ଇଂରାଜୀ). M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-2206-8. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.
↑ Rabinovich, Itamar (2011-11-11). The Lingering Conflict: Israel, the Arabs, and the Middle East, 1948 2011 (in ଇଂରାଜୀ). Brookings Institution Press. ISBN 978-0-8157-2229-8. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.
↑ ^୬୩.୦ ^୬୩.୧ ^୬୩.୨ ^୬୩.୩ ^୬୩.୪ Pressman, Jeremy (Fall 2003). "Visions in Collision – What Happened at Camp David and Taba". International Security. 28 (2): 6. doi:10.1162/016228803322761955.
↑ "End of a Journey". Haaretz (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Ben Ami, Shlomo. "Fmr. Israeli Foreign Minister: "If I were a Palestinian, I Would Have Rejected Camp David"". Democracy Now!. Archived from the original on 21 June 2014. Retrieved 24 June 2014.
↑ "Clinton: Arafat changed mind on peace deal". The Washington Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Altman, Alex (22 January 2009). "Middle East Envoy George Mitchell". Time. Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 3 December 2015.
↑ "Excerpts: State Dept; Spokesman on Mideast Peace Prospects (Both sides accept Clinton's parameters with reservations)". Embassy of the United States, Israel. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 3 June 2012.
↑ Wren, Christopher (3 January 2001). "Renewed Hope for Peace Talks as Arafat Returns to Mideast". New York Times. Archived from the original on 20 September 2012. Retrieved 3 June 2012.
↑ Levinson, Chaim (2015-11-09). "Israel moves to green light 2,200 new settlement units, recognizes outposts". Haaretz. Archived from the original on 30 November 2015. Retrieved 3 December 2015.
↑ "UN: Israeli-Palestinian violence nears 'catastrophe'". Al Jazeera. Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 3 December 2015.
↑ "Mapping the dead in latest Israeli-Palestinian violence". Al Jazeera. Archived from the original on 29 November 2015. Retrieved 3 December 2015.
↑ "Saudi Prince al-Faisal tells Haaretz: Desire for peace exists both in Gaza and Ramallah – Israel Conference on Peace TLV". Haaretz. 2015-11-12. Archived from the original on 3 December 2015. Retrieved 3 December 2015.
↑ "The Saudi Arabia peace initiative". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2009-03-23. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Support for the Saudi Initiative". The New York Times. 2002-02-28. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 2016-06-24.
↑ Stern, Yoav (November 22, 2008).
↑ "Hamas' al-Zahar: Arab peace initiative impractical" Archived 20 July 2008 at the Wayback Machine..
↑ Time to Test the Arab Peace Offer.
↑ "Saudi former intel chief slams Palestinian's criticism of UAE-Israel deal". The Jerusalem Post | JPost.com. Archived from the original on 6 October 2020. Retrieved 8 May 2023.
↑ "Arabs offer Israel peace plan". BBC News. 2002-03-28. Archived from the original on 14 December 2006. Retrieved 2013-04-17.
↑ Hoffman, Gil (March 4, 2002). "Sharon warns Saudi plan may be Arab plot". The Jerusalem Post. Archived from the original on February 3, 2004. Retrieved October 1, 2011.
↑ "Olmert gives cautious welcome to Arab peace plan". TheGuardian.com. March 30, 2007. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 8 May 2023.
↑ "Netanyahu backs 'general idea' behind Arab Peace Initiative". Times of Israel. 2015-05-28. Archived from the original on 30 May 2015. Retrieved 2015-05-30.
↑ "Netanyahu: Israel Will Never Accept Arab Peace Initiative as Basis for Talks With Palestinians". Haaretz. Archived from the original on 1 February 2023. Retrieved 8 May 2023.
↑ Richard Horowitz (18 June 2013). "Palestinian Chief Negotiator, Saeb Erekat, on Israel's Legal Obligations". World Policy Review. Archived from the original on 4 September 2014. Retrieved 18 October 2014.
↑ S. Daniel Abraham (8 March 2013). "Israel's Dreaded Tipping Point Has Finally Arrived". The Atlantic. Archived from the original on 10 March 2013. Retrieved 10 March 2013.
↑ Holmes, Oliver (2021-04-27). "Israel is committing the crime of apartheid, rights group says". The Guardian (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 2 February 2022.
↑ Israel's Apartheid Against Palestinians: Cruel System of Domination and Crime Against Humanity (Report). Amnesty International. January 2022. Archived from the original on 1 February 2022. https://web.archive.org/web/20220201215719/https://www.amnesty.org/en/wp-content/uploads/2022/02/MDE1551412022ENGLISH.pdf. Retrieved 8 December 2022.
↑ Harriet Sherwood (18 January 2012). "EU report calls for action over Israeli settlement growth". The Guardian. London. Archived from the original on 4 September 2013. Retrieved 11 February 2012.
↑ "Security Council members line up to criticize Israel". Jerusalem Post. 20 December 2011. Archived from the original on 19 January 2012. Retrieved 12 February 2012.
↑ "Israel condemned at UN over settlements". Al Jazeera. 22 December 2011. Archived from the original on 1 August 2018. Retrieved 12 February 2012.
↑ "UN groupings criticise Israeli settlement activities". BBC. 20 December 2011. Archived from the original on 30 March 2019. Retrieved 20 December 2012.
↑ Blomfield, Adrian (5 April 2012). "Israeli architect of Oslo accords says Middle East peace process is over". The Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 23 May 2012.
↑ Ravid, Barak (14 May 2012). "EU: Israel's policies in the West Bank endanger two-state solution". Haaretz. Archived from the original on 8 April 2015. Retrieved 23 May 2012.
↑ Ravid, Barack (11 April 2012). "Mideast Quartet criticizes Israeli settler violence, incitement in West Bank". Haaretz. Archived from the original on 17 May 2012. Retrieved 1 June 2012.
↑ "PA welcomes South Africa settlements decision". Ma'an News Agency. 24 May 2012. Archived from the original on 21 October 2013. Retrieved 1 June 2012.
↑ "Amnesty says some Israeli West Bank killings may be war crimes". Reuters (in ଇଂରାଜୀ). 2014-02-27. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Israel and Occupied Palestinian Territories: Trigger-happy: Israel's use of excessive force in the West Bank". Amnesty International (in ଇଂରାଜୀ). 27 February 2014. Archived from the original on 22 November 2018. Retrieved 2022-03-05.
↑ Gilead Sher, The Israeli–Palestinian Peace Negotiations, 1999–2001: Within Reach, Taylor & Francis, 2006 p. 19.
↑ ^{୧୦୦.୦} ^{୧୦୦.୧} Sales, Ben. "Some experts question extent of Palestinian incitement". www.timesofisrael.com (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 12 February 2014. Retrieved 2022-03-05.
↑ Jesper Svartvik, Jakob Wirén (eds.), Religious Stereotyping and Interreligious Relations, Palgrave Macmillan 2013, pp. 12, 222–224.
↑ Tanya Reinhart, Israel/Palestine: How to End the War of 1948, Seven Stories Press, 2011 p. 107.
↑ Sherwood, Harriet (2011-08-06). "Academic claims Israeli school textbooks contain bias - Israel". The Guardian. Archived from the original on 17 October 2022. Retrieved 2022-07-13.
↑ Report on Palestinian Textbooks Archived 2 September 2022 at the Wayback Machine. Georg Eckert Institute (2019-2021)
↑ "EU holds PA funds after reform of antisemitic textbooks fails". The Jerusalem Post. Archived from the original on 13 July 2022. Retrieved 2022-05-07.
↑ "EU moves to stop funding Palestinian terrorists, inciting textbooks". The Jerusalem Post. Archived from the original on 11 July 2022. Retrieved 2022-05-08.
↑ Algemeiner, The. "UNRWA Head Faces Questions at EU Parliament Over 'Hate Speech, Violence' in Palestinian Textbooks". Algemeiner.com (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 28 August 2022. Retrieved 2022-05-08.
↑ Israeli, Raphael (2012-08-14). The Oslo Idea: The Euphoria of Failure (in ଇଂରାଜୀ). Transaction Publishers. ISBN 978-1-4128-4653-0.
↑ "PA TV glorifies murderers of Fogel family". Jerusalem Post. 30 January 2012. Archived from the original on 1 March 2012. Retrieved 28 March 2012.
↑ "In Israel, an ugly tide sweeps over Palestinians". The National. 25 April 2016. Archived from the original on 19 May 2016. Retrieved 14 May 2016.
↑ Cohen, Gili (22 April 2016). "Israeli Soldier Indicted for Shooting Wounded Palestinian Assailant Released for Passover". Haaretz. Archived from the original on 18 May 2016. Retrieved 14 May 2016.
↑ "When Israelis Teach Their Kids To Hate". Forward. 8 May 2014. Archived from the original on 2 May 2016. Retrieved 14 May 2016.
↑ "Gaza kindergartners want to 'blow up Zionists'". Ynet. Archived from the original on 13 July 2012. Retrieved 17 June 2012.
↑ Staff writers (18 July 2011). "Israeli minister says Palestinians losing UN bid". Almasry Alyoum. Archived from the original on 10 December 2012. Retrieved 1 September 2011.
↑ Ravid, Barak (28 August 2011). "UN envoy Prosor: Israel has no chance of stopping recognition of Palestinian state". Haaretz. Archived from the original on 31 August 2011. Retrieved 31 August 2011.
↑ Benhorin, Yitzhak (2011-09-13). "US to 'adamantly object' PA's UN bid". ynetnetws.com. Archived from the original on 15 November 2018. Retrieved 15 September 2018.
↑ Horn, Jordana. "Obama at UN declares 'no shortcuts' to peace". The Jerusalem Post. Archived from the original on 1 June 2015. Retrieved 24 June 2014.
↑ Medzini, Ronen (2011-09-18). "Netanyahu: PA attempt to become a permanent UN member will fail". Ynetnews. Archived from the original on 23 September 2011. Retrieved 18 September 2011.
↑ McGreal, Chris (23 September 2011). "Abbas defies US with formal call for Palestinian recognition by UN". The Guardian. London. Archived from the original on 4 March 2014. Retrieved 23 September 2011.
↑ "Security Council rejects Palestinian statehood resolution". CNN. 31 December 2014. Archived from the original on 15 November 2018. Retrieved 2018-11-14.
↑ "Palestinians win implicit U.N. recognition of sovereign state". Reuters. 29 November 2012. Archived from the original on 5 June 2014. Retrieved 29 November 2012.
↑ Lidman, Melanie (28 December 2011). "Support growing for two-state solution". Jerusalem Post. Archived from the original on 3 September 2012. Retrieved 10 February 2012.
↑ "The Current Situation: Current Situation: Israel, The Palestinian Territories, and The Region". United States Institute of Peace (in ଇଂରାଜୀ). 2021-06-17. Archived from the original on 6 January 2023. Retrieved 2023-01-06.
↑ "Overview of the conflict between Israel and the Palestinians". News Basics. Archived from the original on 24 April 2012. Retrieved 13 February 2012.
↑ "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel (Unofficial translation)" Archived 5 September 2014 at the Wayback Machine..
↑ Diamond, Jeremy; Labott, Elise (6 December 2017). "Trump recognizes Jerusalem as Israel's capital". CNN. Archived from the original on 26 January 2018. Retrieved 7 December 2017.
↑ Ahren, Raphael (6 April 2017). "In curious twist, Russia recognizes West Jerusalem as Israel's capital". The Times of Israel. Jerusalem. Archived from the original on 22 September 2020. Retrieved 7 December 2017.
↑ "UN security Council Resolution 478". unispal.un.org. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 23 August 2017.
↑ Lapidoth, Ruth. "Jerusalem – Some Legal Issues" (PDF). The Jerusalem Institute for Israel Studies. pp. 21–26. Archived from the original (PDF) on 5 June 2014. Retrieved 7 April 2013.
↑ ^{୧୩୦.୦} ^{୧୩୦.୧} ^{୧୩୦.୨} Sela 2002
↑ Golden, Jonathan (2004). "Targeting Heritage: The Abuse of Symbolic Sites in Modern Conflicts". In Rowan, Yorke M.; Baram, Uzi (eds.). Marketing heritage: archaeology and the consumption of the past. Rowman Altamira. pp. 183–202. ISBN 978-0-7591-0342-9. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 29 October 2015.
↑ "Extremists – Talking With Jewish Extremists | Israel's Next War?". Frontline. PBS. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.
↑ Peled, Alisa Rubin (2001). Debating Islam in the Jewish State: The Development of Policy toward Islamic Institutions in Israel. State University of New York Press. p. 96. OCLC 929622466. In general, Israeli policy towards holy places can be considered a success with regard to its primary goal: facilitating Israel's acceptance into the international community of nations. However, the repeated failure of the Muslim Affairs Department to fulfill its mandate of protecting the Muslim holy places in Israel has been a largely forgotten chapter in Israeli history that deserves reexamination
↑ "Secret tunnel under Al-Aqsa Mosque exposed". Al Arabiya English (in ଇଂରାଜୀ). 2008-03-27. Archived from the original on 9 August 2020. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^{୧୩୫.୦} ^{୧୩୫.୧} ^{୧୩୫.୨} Sela 2002
↑ ^{୧୩୬.୦} ^{୧୩୬.୧} Peters, Joel; Dajani Daoudi, Mohammed (2011). The Israel–Palestine Conflict Parallel discourses. Routledge. pp. 26, 37. ISBN 978-0-203-83939-3. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 12 November 2020.
↑ "General Progress Report and Supplementary Report of the United Nations Conciliation Commission for Palestine, Covering the Period from 11 December 1949 to 23 October 1950". United Nations Conciliation Commission for Palestine. 1950. Archived from the original on 11 October 2007. Retrieved 20 November 2007.
↑ "UNRWA" (in ଇଂରାଜୀ). United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees. Archived from the original on 7 January 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^{୧୩୯.୦} ^{୧୩୯.୧} ^{୧୩୯.୨} Sela 2002
↑ Black, Ian; Milne, Seumas (24 January 2011). "Papers reveal how Palestinian leaders gave up fight over refugees". The Guardian. London. Archived from the original on 9 September 2013. Retrieved 24 January 2011.
↑ "Mahmoud Abbas: Right to return quote was 'personal view". Independent. 5 November 2012. Archived from the original on 22 December 2012. Retrieved 19 March 2013.
↑ "Right of return: Palestinian dream?" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2003-02-18. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Flapan, Simha (Summer 1987). "The Palestinian Exodus of 1948". Journal of Palestine Studies. 16: 3–26. doi:10.2307/2536718. JSTOR 2536718.
↑ Khalidi, Rashid I. (Winter 1992). "Observations on the Right of Return". Journal of Palestine Studies. 21: 29–40. doi:10.2307/2537217. JSTOR 2537217.
↑ Morris, Benny (2001). Righteous Victims: A History of the Zionist–Arab conflict, 1881–2001 (1st Vintage Books ed.). New York: Vintage Books. pp. 252–258. ISBN 978-0-679-74475-7.
↑ Masalha, Nur (1992). Expulsion of the Palestinians: The Concept of "Transfer" in Zionist Political Thought, 1882–1948 (4. print. ed.). Washington, DC: Inst. for Palestine Studies. pp. 175. ISBN 978-0-88728-235-5.
↑ Michael Mann (2005). The Dark Side of Democracy: Explaining Ethnic Cleansing. Cambridge University Press. pp. 109, 519. ISBN 978-0-521-83130-7.
↑ Benny Morris. "Arab-Israeli War". The Crimes of War Education Project. Archived from the original on 29 January 2014. Retrieved 14 March 2014.
↑ Rosemarie Esber (2009). Under the Cover of War: The Zionist Expulsion of the Palestinians. Arabicus Books & Media. p. 23. ISBN 978-0-9815131-3-3.
↑ Pappé, Ilan (2007). The Ethnic Cleansing of Palestine (Repr. ed.). Oxford: Oneworld Publications. pp. 2–3. ISBN 978-1-85168-467-0.
↑ See for example, Masalha, Nur-eldeen (1988). "On Recent Hebrew and Israeli Sources for the Palestinian Exodus, 1947–49". Journal of Palestine Studies. 18 (1): 121–137. doi:10.2307/2537599. JSTOR 2537599.
↑ Honig-Parnass, Tikva (2011). The False Prophets of Peace: Liberal Zionism and the Struggle for Palestine. Haymarket Books. p. 5. ISBN 978-1-60846-130-1. Makdisi rightly argues that almost every law of South African Apartheid has its equivalent in Israel today.18 A significant example is the Law of Return (1950), which even Kretzmer claims is explicitly discriminatory against Palestinian citizens.... The Law of Return, which determines the second-class citizenship of Palestinians, is recognized as a fundamental principle in Israel and "is possibly even its very raison d'etre as a Jewish state."19
↑ Schmidt, Yvonne (2008). Foundations of Civil and Political Rights in Israel and the Occupied Territories. GRIN Verlag oHG. pp. 245–246. ISBN 978-3-638-94450-2. In any case has the Law of Return, 1950 discriminatory effect for Palestinian Arab people since it allows any Jew to immigrate to Israel, while – at the same time – it deprives all native Palestinian Arab refugees residing outside the borders of the state of Israel of their fundamental right to return to their homes and villages from which they were expelled or took flight in the course of the 1948 war that broke out because of the establishment of Israel.
↑ Kassim, Anis F. (2002). The Palestine Yearbook of International Law 2001–2002: Vol. 11. Brill. p. 150. ISBN 978-3-638-94450-2. Under the heading of "Discrimination", the Committee cited Israel's Law of Return as discriminatory against Palestinian refugees because of Israel's refusal to readmit them. The committee said: "The Committee notes with concern that the Law of Return which permits any Jew from anywhere in the world to immigrate and thereby virtually automatically enjoy residence and obtain citizenship in Israel, discriminates against Palestinians in the Diaspora upon whom the Government of Israel has imposed restrictive requirements that make it almost impossible to return to their land of birth."
↑ "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 25 October 2014. Retrieved 19 October 2014.
↑ "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 20 October 2014. Retrieved 19 October 2014.
↑ Radley, K. René (1978). "The Palestinian Refugees: The Right to Return in International Law". American Journal of International Law. 72 (3): 586–614. doi:10.2307/2200460. JSTOR 2200460.
↑ Miller, Elhanan (June 2012). "Palestinian Refugees and the Israeli-Palestinian Peace Negotiations" (PDF). International Centre for the Study of Radicalisation and Political Violence. Archived from the original (PDF) on 7 February 2016. To use a trite image, while UNHCR strives to give its refugees fishing rods, UNRWA is busy distributing fish
↑ Morris, Benny (2001). Righteous victims : a history of the Zionist-Arab conflict, 1881–2001 (1st Vintage Books ed.). New York: Vintage Books. pp. 252–258. ISBN 978-0-679-74475-7.
↑ ^{୧୬୦.୦} ^{୧୬୦.୧} "Israel and the Palestinians". The Irish Times. 2 February 2008. Archived from the original on 21 October 2012. Retrieved 5 August 2012.
↑ Shavit, Ari (2004-01-08). "Survival of the Fittest". Haaretz. Archived from the original on 30 October 2017. Retrieved 7 January 2015.
↑ Finkelstein, Norman G. (2012). Knowing Too Much: Why the American Jewish Romance with Israel is Coming to an End. New York: OR Books. pp. Chapter 10. ISBN 978-1-935928-77-5.
↑ "Israel and the Palestine right of return." Archived 6 June 2007 at the Wayback Machine. World Association of International Studies.
↑ Alwaya, Semha (2005-03-06). "The vanishing Jews of the Arab world / Baghdad native tells the story of being a Middle East refugee". SFGATE (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "The Case for Jewish Exiles". 2012-02-21. Archived from the original on 21 February 2012. Retrieved 2022-03-05.
↑ Erlanger, Steven (2007-03-31). "Olmert Rejects Right of Return for Palestinians". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 22 March 2017. Retrieved 2022-03-05.
↑ Karsh, Efraim (1 May 2001). "The Palestinians and the 'Right of Return'". Commentary. Vol. 111, no. 5. p. 25. Archived from the original on 13 January 2017. Retrieved 12 January 2017.
↑ ^{୧୬୮.୦} ^{୧୬୮.୧} "Victims of Palestinian Violence and Terrorism since September 2000". Israeli Ministry of Internal Affairs. Archived from the original on 3 April 2007. Retrieved 10 April 2007.
↑ Sela 2002
↑ ^{୧୭୦.୦} ^{୧୭୦.୧} Sela 2002
↑ Palestinian Public Opinion Poll No (27) Archived 3 January 2013 at the Wayback Machine., PSR – Survey Research Unit, 24 March 2008
↑ Asser, Martin (28 June 2002). "Palestinian support for suicide bombers". BBC News. Archived from the original on 16 October 2002. Retrieved 28 June 2002.
↑ "Analysis: Palestinian suicide attacks" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2007-01-29. Archived from the original on 15 January 2010. Retrieved 2022-03-05.
↑ "The Security Barrier (Fence)". IDF Military Advocate General. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 5 October 2014.
↑ Harel, Amos.
↑ "Q&A: Gaza conflict" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2009-01-18. Archived from the original on 5 July 2014. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Gaza's rocket threat to Israel" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2008-01-21. Archived from the original on 23 September 2011. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Playing cat and mouse with Gaza rockets" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2008-02-28. Archived from the original on 6 March 2008. Retrieved 2022-03-05.
↑ Kober, Avi (2009). Israel's Wars of Attrition: Attrition Challenges to Democratic States. Routledge. p. 88. ISBN 978-0-415-49243-0. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 12 November 2020.
↑ ^{୧୮୦.୦} ^{୧୮୦.୧} ^{୧୮୦.୨} Nathan Thrall (14 October 2010). "Our Man in Palestine". The New York Review of Books. Archived from the original on 16 October 2015. Retrieved 30 September 2010.
↑ "Terror Blast Kills 7, Including 5 Americans, at Jerusalem University." Archived 2 July 2010 at the Wayback Machine. Fox News.
↑ "Mystery surrounds 'suicide' of Abu Nidal, once a ruthless killer and face of terror – Middle East, World – The Independent". Independent.co.uk. 2011-09-02. Archived from the original on 2 September 2011. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Attempt to carry explosives device on El Al flight foiled". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Encyclopedia of the developing world, Volume 3 pg.
↑ Encyclopedia of the Developing World, Volume 3.
↑ Rabinovich, Itamar; Shaked, Haim (1989-09-20). Middle East Contemporary Survey, Volume Xi, 1987 (in ଇଂରାଜୀ). The Moshe Dayan Center. ISBN 978-0-8133-0925-5. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.
↑ "How Israel builds its fifth column". Christian Science Monitor. 2002-05-22. ISSN 0882-7729. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Over 600 Palestinians killed in internal clashes since 2006". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2007-06-06. Archived from the original on 5 February 2019. Retrieved 2022-03-05.
↑ Hasson, Nir (30 June 2013). "How many Palestinians actually live in the West Bank?". Haaretz. Archived from the original on 1 November 2014. Retrieved 18 October 2014.
↑ Messerschmid, Clemens (2002). "Till the Last Drop: The Palestinian Water Crisis in the West Bank, Hydrogeology and Hydropolitics of a Regional Conflict" (PDF). Archived from the original (PDF) on 17 December 2008. Retrieved 29 November 2008.
↑ "Archived copy". www.knesset.gov.il. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ "Water war leaves Palestinians thirsty". BBC News. 16 June 2003. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 2 January 2012.
↑ "Israel". Aquastat. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2008. Archived from the original on 16 January 2013. Retrieved 25 February 2013.
↑ ^{୧୯୪.୦} ^{୧୯୪.୧} "Lack of sufficient services in Gaza could get worse without urgent action, UN warns". UN News Centre. 27 August 2012. Archived from the original on 4 November 2013. Retrieved 22 January 2013.
↑ Assaf, Karen; Attia, Bayoumi; Darwish, Ali; Wardam, Batir; Klawitter, Simone (2004), Water as a human right: The understanding of water in the Arab countries of the Middle East – A four country analysis, Heinrich-Böll-Foundation, p. 229, archived from the original on 4 March 2016, retrieved 23 April 2014
↑ "Israeli practices affecting the human rights of the Palestinian people in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem : report of the Secretary-General". United Nations. 5 November 2008. Archived from the original on 22 May 2012. Retrieved 16 April 2009.
↑ "Israel and the Palestinians". BBC News. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Shamir, Shimon (2005). The Camp David Summit—what Went Wrong?: Americans, Israelis, and Palestinians Analyze the Failure of the Boldest Attempt Ever to Resolve the Palestinian-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Sussex Academic Press. ISBN 978-1-84519-099-6. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.
↑ "Arafat leads, misery follows." Archived 13 May 2013 at the Wayback Machine. Chicago Tribune.
↑ Somfalvi, Attila (2013-04-30). "Livni on Arab initiative: They realized border must change". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Benhorin, Yitzhak; AP (2013-04-30). "Arabs soften stance on Israel's final borders". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Arab states back Israel-Palestine land swaps". Al Jazeera. 30 April 2013. Archived from the original on 9 August 2020. Retrieved 30 April 2013.
↑ "Hamas presents new charter accepting a Palestine based on 1967 borders". TheGuardian.com. May 2017. Archived from the original on 14 April 2019. Retrieved 4 January 2023.
↑ ^{୨୦୪.୦} ^{୨୦୪.୧} "Palestinian-Israeli Conflict" (PDF). azdema.gov. Arizona Department of Emergency and Military Affairs. Archived from the original (PDF) on 28 March 2016. Retrieved 1 May 2016.
↑ "Israeli Military Order Targets West Bank 'Infiltrators'". NPR.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 28 March 2018. Retrieved 2022-03-05.
↑ "House of Commons – International Development – Second Report." United Kingdom Parliament.
↑ "The Middle East and security in Europe." Archived 28 September 2007 at the Wayback Machine. Assembly of WEU'.
↑ "SC/6332 : Israel Should Rescind Decision to Build Settlement in East Jerusalem, Say Speakers in Security Council." United Nations.
↑ "EU-Settlements' Watch." Archived 14 June 2007 at the Wayback Machine. 1 February – 31 July 2002.
↑ "Israel confirms settlement growth" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2005-03-21. Archived from the original on 19 February 2007. Retrieved 2022-03-05.
↑ Ettinger, Yoram (2005-06-18). "Six reasons to settle". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Dershowitz.
↑ Jacob, Aaron.
↑ "Israel 'to keep some settlements'" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2005-04-12. Archived from the original on 9 March 2008. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Remarks by the President at Cairo University, 6–04–09". whitehouse.gov (in ଇଂରାଜୀ). 2009-06-04. Archived from the original on 8 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Landler, Mark; Kershner, Isabel (2009-05-27). "Israeli Settlement Growth Must Stop, Clinton Says". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 23 February 2017. Retrieved 2022-03-05.
↑ Delaney, Paul (20 December 2010). "President Obama, West Bank Settlement Expansion and the Peace Process". The Root. Archived from the original on 9 March 2012. Retrieved 2 January 2012.
↑ "Court extends remand of Israelis aboard Gaza ship". Jerusalem Post. Archived from the original on 15 October 2015. Retrieved 4 November 2012.
↑ "Position paper on the naval blockade on Gaza." Archived 16 January 2012 at the Wayback Machine. 8 September 2010.
↑ "Interception of the Gaza flotilla-Legal aspects". Mag.idf.il. Archived from the original on 30 December 2011. Retrieved 2 January 2012.
↑ "The Gaza Strip: A Humanitarian Implosion" (PDF). Oxfam. Archived from the original (PDF) on 23 January 2009. Retrieved 24 September 2010.
↑ "As World Focuses On Gaza, Grim Lives Go On". NPR.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.
↑ "2,279 Calories per Person: How Israel Made Sure Gaza Didn't Starve". Haaretz (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Israel used 'calorie count' to limit Gaza food during blockade, critics claim". The Guardian. Associated Press. 2012-10-17. Archived from the original on 25 October 2014. Retrieved 18 October 2014.
↑ "Israel set calorie limit during Gaza blockade". Al Jazeera. Archived from the original on 15 October 2014. Retrieved 18 October 2014.
↑ "Murder at the border." Archived 16 September 2011 at the Wayback Machine. Jerusalem Post.
↑ Benhorin, Yitzhak; Associated Press (20 June 2010). "Cabinet: All non-military items can enter Gaza freely". Ynetnews. Archived from the original on 23 June 2010. Retrieved 21 June 2010.
↑ Oster, Marcy (21 June 2010). "Reaction mixed to Israeli announcement on easing of Gaza blockade". Jewish Telegraphic Agency. Archived from the original on 6 August 2011. Retrieved 21 June 2010.
↑ John Lyons (28 March 2013). "Israel 'agrees' to Gaza easing". The Australian. Archived from the original on 27 March 2013. Retrieved 28 March 2013.
↑ Robert Tait (24 March 2013). "Israel flotilla apology 'did not include promise to lift Gaza siege'". The Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 28 March 2013.
↑ Gelvin, James L. (2005). The Israeli-Palestinian Conflict: 100 Years of War. New York: Cambridge University Press.
↑ Sa'id & Abu-Lughod, Ahmad & Lila (2007). Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory. New York: Columbia University Press.
↑ ^{୨୩୩.୦} ^{୨୩୩.୧} "Agriculture in Palestine: a post-Oslo Analysis" (PDF). 2012. Archived from the original (PDF) on 4 September 2015. Retrieved 24 April 2014.
↑ "Poverty and the Labor Market: A Sheer Lack of Jobs?" (PDF). Coping with Conflict: Poverty and Inclusion in the West Bank and Gaza. pp. 37–61. Archived (PDF) from the original on 2012-09-16. Retrieved 28 April 2014.
↑ ^{୨୩୫.୦} ^{୨୩୫.୧} "Palestinians lose billions to Israeli land bans, says World Bank report". The National. 8 October 2013. Archived from the original on 28 June 2017. Retrieved 13 April 2014.
↑ Stein, Rebecca (2008). Itineraries in Conflict. Durham: Duke University Press. p. 9.
↑ Davis, Rochelle (2013). Palestine and the Palestinians in the 21st century. Indianapolis: Indiana University Press.
↑ "Palestinian Economic Recovery Plan Takes Shape". The National. Agence France-Presse. 12 July 2013. Archived from the original on 28 June 2017. Retrieved 14 April 2014.
↑ Chalabi, Mona (14 October 2013). "How Does Palestine's Economy Work?". The Guardian. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 30 April 2014.
↑ Patience, Martin (19 June 2007). "Q&A: Palestinian Embargo". BBC Jerusalem. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 30 April 2014.
↑ "2009 W.Bank terror activity down by 97% compared to 2002". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "PA security forces seize 17 bombs, transfer them to IDF". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Route 443 opens to Palestinians". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "UN: Israel has dismantled 20 percent of West Bank checkpoint". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Israel sets up trial program to expedite PA export process". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "IDF mulls entry to West Bank cities by Jewish Israelis". The Jerusalem Post (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). July 14, 2020. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Facts About Israel.
↑ ^{୨୪୮.୦} ^{୨୪୮.୧} Dershowitz.
↑ "Abbas says there is 'no way' he'll recognize Israel as Jewish state". 7 March 2014. Archived from the original on 6 August 2016. Retrieved 5 May 2016.
↑ Associated, The (11 May 1949). "Report: Abbas reiterates refusal to recognize Israel as 'Jewish state'". Haaretz. Archived from the original on 26 October 2012. Retrieved 2 January 2012.
↑ Klein, Aaron (4 October 2006). "Fatah member: Abbas recognition of Israel political". Ynetnews. YNet. Archived from the original on 25 October 2011. Retrieved 24 September 2011.
↑ "Palestinian rivals: Fatah & Hamas" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2007-06-17. Archived from the original on 19 December 2008. Retrieved 2022-03-05.
↑ Sela 2002
↑ Bard.
↑ Massad, Joseph.
↑ "Column One: Israel's American-made foes". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ "United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – occupied Palestinian territory | Data on casualties". United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – occupied Palestinian territory. Archived from the original on 13 May 2022. Retrieved 13 May 2022.
↑ "Fatalities in the first Intifada". B'Tselem (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 29 April 2020. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^{୨୫୯.୦} ^{୨୫୯.୧} "Twentieth Century Atlas – Death Tolls". users.erols.com. Archived from the original on 19 July 2017. Retrieved 2022-03-05.
↑ "All wars in the 20th century, since 1900 | the Polynational War Memorial". www.war-memorial.net. Archived from the original on 20 December 2012. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Twentieth Century Atlas – Death Tolls and Casualty Statistics for Wars, Dictatorships and Genocides". 2009-05-06. Archived from the original on 6 May 2009. Retrieved 2022-03-05.
↑ "Israeli-Palestinian Fatalities Since 2000 – Key Trends." Archived 3 July 2010 at the Wayback Machine. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.
↑ ^{୨୬୩.୦} ^{୨୬୩.୧} "The Humanitarian Monitor." Archived 16 February 2008 at the Wayback Machine. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.
↑ "Statistics". B'Tselem (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 2022-03-05.
↑ "B'Tselem: Since 2000, 7,454 Israelis, Palestinians killed". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ Mor, Avi, et al. "Casualties in Operation Cast Lead: A closer look." Archived 1 January 2011 at the Wayback Machine. Interdisciplinary Center Herzliya.
↑ "B'Tselem: 773 of Palestinians killed in Cast Lead were civilians". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2009-09-09. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.
↑ ^{୨୬୮.୦} ^{୨୬୮.୧} ^{୨୬୮.୨} ^{୨୬୮.୩} "Country Overviews – Occupied Palestinian Territory". United Nations Mine Action Service. 2009. Archived from the original on 26 September 2010. Retrieved 2 February 2010.

ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ୍[ସମ୍ପାଦନା]

ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ

ଏକାଡେମିକ, ସମ୍ବାଦ ଏବଂ ସମାନ ସାଇଟ୍ (ଇସ୍ରାଏଲ କିମ୍ବା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଉତ୍ସକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ)

ଡିନ୍ ପିଟର କ୍ରୋଗ୍ ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ଡିଜିଟାଲ ଆର୍କାଇଭ୍ ସରୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଆମେରିକାର ପ୍ରୟାସ
ଗାଜା/ସ୍ଡେରୋଟ୍ : ସବୁକିଛି ସତ୍ତ୍ୱେ ଜୀବନ - arte.tvଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଏକ ୱେବ୍ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ, ଯେଉଁଥିରେ ଦୈନିକ ଭିଡିଓ-କ୍ରୋନିକାଲ୍ (୨ ମିନିଟ୍ ଲେଖାଏଁ) ସୀମାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଗାଜା ଏବଂ ଷ୍ଟ୍ରେରୋଟରେ ୫ ଜଣ (ପୁରୁଷ, ମହିଳା, ଶିଶୁ)ଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।
ଗ୍ଲୋବାଲ ରାଜନେତା - ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ବିଭାଗ
ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ନୀତି ପରିଷଦ
ଆଇକ୍ସ ଗ୍ରୁପ୍ - ମିଳିତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ-ଇସ୍ରାଏଲ-ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ।
କ୍ରାଶ କୋର୍ସ ବିଶ୍ୱ ଇତିହାସ 223: ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ସଂଘର୍ଷ - ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ ଏବଂ ୟୁଟ୍ୟୁବ୍ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଜନ୍ ଗ୍ରୀନ୍ ସଂଘର୍ଷ ଉପରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଇତିହାସ ଶିକ୍ଷା (13 ମିନିଟ୍) ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।
ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ- ୧୯୪୮ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ସମୀକ୍ଷା । ଇତିହାସ ଗାଇ ୱେବସାଇଟରୁ।
ମିଡିଆ ଲାଇନ୍ - ଏକ ଅଣଲାଭକାରୀ ନ୍ୟୁଜ୍ ଏଜେନ୍ସି ଯାହା ସମଗ୍ର ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରୁ ବିଶ୍ୱସନୀୟ, ନିରପେକ୍ଷ ବିଷୟବସ୍ତୁ, ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଏବଂ ପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ସଂଘର୍ଷ ସମାଧାନ ଗୋଷ୍ଠୀ

ମାନବାଧିକାର ସଙ୍ଗଠନ

ମାନବାଧିକାର ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ: ଇସ୍ରାଏଲ/ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍
ବି'ସେଲେମ୍ - ଅଧିକୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ମାନବାଧିକାର ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲ ସୂଚନା କେନ୍ଦ୍ର
ଅଲ୍-ହକ୍: ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ମାନବାଧିକାର ଗୋଷ୍ଠୀ: ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନଜୀବୀ ଆୟୋଗର ପଶ୍ଚିମ ତଟ ଅନୁବନ୍ଧିତ
ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସେଣ୍ଟର ଫର ହ୍ୟୁମାନ ରାଇଟ୍ସ ପିସିଏଚଆର: ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନଜୀବୀ ଆୟୋଗ ସହ ଗାଜା ଅନୁବନ୍ଧିତ
ଗୁଶ-ଶାଲୋମ୍: ଗୁସ୍-ଶାଲୋମ୍ ଇସ୍ରାଏଲ ଶାନ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ

ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲଶିକ୍ଷା, ଖବର ଏବଂ ଅନୁରୂପ ସାଇଟ୍

ଇସ୍ରାଏଲ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଏବଂ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷର ଇତିହାସ
ଜେରୁଜେଲମ ସେଣ୍ଟର ଫର ପବ୍ଲିକ ଆଫେୟାର୍ସ
ମଧ୍ୟପୂର୍ବ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଉପରେ ସଚ୍ଚୋଟ ରିପୋର୍ଟିଂ ମନିଟରିଂ
[https://web.archive.org/web/20190317082931/http://www.truepeace.org/index.asp Archived 2019-03-17 at the Wayback Machine. ପ୍ରକୃତ ଶାନ୍ତି] 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2019 ୱେବ୍ୟାକ୍ ମେସିନ୍ - ଚାବାଦ-ଲୁବାଭିଚ୍ ସାଇଟ‌ରେ ସଂରକ୍ଷିତ
ଇସ୍ରାଏଲରେ ଲଢ଼େଇ କ'ଣ – ମିଡିଆ ଲାଇନ୍

ଇହୁଦୀ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ "ଶାନ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ" ଖବର ଏବଂ ଆଡଭୋକେସି ସାଇଟ୍

ପାଲେଷ୍ଟାଇନର ଉତ୍ପତ୍ତି - ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ, ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଇହୁଦୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ

ଅନ୍ୟ ସାଇଟ୍

ଆରବ ଓ ଇସ୍ରାଏଲବାସୀଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ଶତ୍ରୁ ସାଲୋମ୍ ଏବେ ବନ୍ଧକ ରଖିଛି! ଏବଂ ଏମଇଟକ୍ସ ହେଉଛି ଦୁଇଟି ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ଯାହା ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷର ସ୍କ୍ରିପ୍ଟକୁ ପୁନଃଲିଖିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା । ତେବେ ଏଭଳି ଲୋକପ୍ରିୟ, ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରର କାର୍ଯ୍ୟକୁ କେତେକ ସାଧାରଣ ଶତ୍ରୁ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଛନ୍ତି: ନିରାଶା, ଘୃଣା, ବିଦ୍ରୋହ ଓ ଅବିଶ୍ୱାସ। (ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୭)
ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁଳି ବିନିମୟ ଜଣେ ଇସ୍ରାଏଲି ଏବଂ ଏମଇ-ଟକ୍ସର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଆନାତ୍ ଏଲ୍-ହାଶାହାର ଜଣେ ଇଜିପ୍ଟର ସାମ୍ବାଦିକ ଏବଂ ଲେଖକ ଖାଲିଦ ଦିଆବଙ୍କ ସହ ଆରବ-ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଘର୍ଷ - ଓସ୍ଲୋରୁ ଲେବାନନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ - ବିତର୍କ କରନ୍ତି ।
ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘର୍ଷ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା (ପ୍ରବନ୍ଧ, ରିପୋର୍ଟ, ମାନଚିତ୍ର, ପୁସ୍ତକ, ଲିଙ୍କ୍ ଇତ୍ୟାଦି) ଥିବା ୱେବସାଇଟ୍
ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଶରଣାର୍ଥୀ ଶିବିରର ମାନଚିତ୍ର 1993 (ୟୁଏନଆରଡବ୍ଲୁଏ / ସିଆଇଏ / ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ, ଅଷ୍ଟିନ)
ଇସ୍ରାଏଲର ମାନଚିତ୍ର 2008 (ସି.ଆଇ.ଏ./ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ୍, ଅଷ୍ଟିନ୍)
ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଇସ୍ରାଏଲ ବସତିର ମାନଚିତ୍ର ଡିସେମ୍ବର ୧୯୯୩ (ସି.ଆଇ.ଏ./ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ, ଅଷ୍ଟିନ)
ଗାଜା ଷ୍ଟ୍ରିପ‌ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ବସତିର ମାନଚିତ୍ର ଡିସେମ୍ବର ୧୯୯୩ (ସି.ଆଇ.ଏ./ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ୍, ଅଷ୍ଟିନ୍)
ଜେରୁଜେଲମର ମାନଚିତ୍ର ମାର୍ଚ ୧୯୯୩ (ସି.ଆଇ.ଏ./ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ୍, ଅଷ୍ଟିନ୍)
ଜେରିକୋ ଏବଂ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳର ମାନଚିତ୍ର ଜାନୁଆରୀ ୧୯୯୪ (ସି.ଆଇ.ଏ./ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ ଟେକ୍ସାସ୍, ଅଷ୍ଟିନ୍)
ପିଉ ଗ୍ଲୋବାଲ ରିସର୍ଚ୍ଚ - ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଜନମତ
ବର୍ମାନ ଇହୁଦୀ ପଲିସି ଆର୍କାଇଭରେ ଇସ୍ରାଏଲ-ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଘର୍ଷ ଉପରେ ନୀତି ପ୍ରକାଶନ

[54] ତିନିଟି କାରଣ ଇସ୍ରାଏଲର ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କମ୍ ଫଳପ୍ରଦ କରିଥିଲା। ପ୍ରଥମତଃ, ୯୧ ପ୍ରତିଶତ ଜମି ଅଫର ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ଇସ୍ରାଏଲ ସଂଜ୍ଞା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସଂଜ୍ଞାଠାରୁ ପାଖାପାଖି ୫ ପ୍ରତିଶତ ଭିନ୍ନ ଥିଲା । ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସମୁଦାୟ ୫,୮୫୪ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ। ଇସ୍ରାଏଲ କିନ୍ତୁ ନୋ ମ୍ୟାନ୍ସ ଲ୍ୟାଣ୍ଡ (ଲାଟ୍ରୁନ୍ ନିକଟରେ ୫୦ କିଲୋମିଟର ୨), ୧୯୬୭ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପୂର୍ବ ଜେରୁଜେଲମ୍ (୭୧ କିମି୨) ଏବଂ ମୃତ ସାଗରର ଆଞ୍ଚଳିକ ଜଳ (୧୯୫ କିଲୋମିଟର୨) ନାମରେ ପରିଚିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବାଦ୍ ଦେଇଛି, ଯାହା ସମୁଦାୟ ୫,୫୩୮ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରକୁ ହ୍ରାସ କରିଛି। ତେଣୁ ୯୧ ପ୍ରତିଶତ (ପଶ୍ଚିମ କୂଳର ୫,୫୩୮ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର)ର ଇସ୍ରାଏଲ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମାତ୍ର ୮୬ ପ୍ରତିଶତରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜେରେମି ପ୍ରେସ୍ମ୍ୟାନ୍, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା, ଭଲ୍ୟୁମ 28, ନଂ 2, ଫଲ୍ 2003, "Visions in Collision: What Happened at Camp David and Taba?" Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine.. On "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 9 October 2023. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)CS1 maint: bot: original URL status unknown (link). See pp. 16–17

[1] "A history of conflict:Establishment of Israel". Archived from the original on 20 September 2022. Retrieved 16 September 2022.

[2] "Syria's support for Palestine: Manipulation for personal gain". Middle East Monitor. 19 April 2023. Archived from the original on 5 July 2023. Retrieved 5 July 2023.

[3] Sachs, Natan (2019-01-24). "Iran's revolution, 40 years on: Israel's reverse periphery doctrine". Brookings (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 14 June 2021. Retrieved 2021-06-01.

[4] Hafezi, Parisa (2020-05-22). "Iran lauds arms supply to Palestinians against 'tumor' Israel". Reuters. Archived from the original on 2 June 2021. Retrieved 2021-06-01.

[Pollack-5] Pollack, Kenneth, M., Arabs at War: Military Effectiveness, University of Nebraska Press, (2002), pp. 93–94, 96.

[6] Monty G. Marshall. Major Episodes of Political Violence 1946–2012. SystemicPeace.org. "Ethnic War with Arab Palestinians / PLO 1965–2013". Updated 12 June 2013 "CSP - Major Episodes of Political Violence, 1946-2012". Archived from the original on 21 January 2014. Retrieved 2013-11-14.

[bbc2-7] "A History of Conflict: Introduction". A History of Conflict. BBC News. Archived from the original on 20 April 2011. Retrieved 17 December 2008.

[8] Virginia Page Fortna Archived 31 January 2016 at the Wayback Machine., Peace Time: Cease-fire Agreements and the Durability of Peace, page 67, "Britain's contradictory promises to Arabs and Jews during World War I sowed the seeds of what would become the international community's most intractable conflict later in the century."

[9] Falk, Avner (2005-02-17). Fratricide in the Holy Land: A Psychoanalytic View of the Arab-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Terrace Books. ISBN 978-0-299-20253-8.

[10] "The Roots of the Israeli-Palestinian Conflict: 1882–1914". Archived from the original on 23 August 2017. Retrieved 22 August 2017.

[11] Balfour Declaration | History & Impact. Chicago. 26 October 2020. Archived from the original on 4 May 2015. Retrieved 28 May 2021.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: location missing publisher (link)

[WorldBankReport-12] "Movement and Access Restrictions in the West Bank: Uncertainty and Inefficiency in the Palestinian Economy" (PDF). World Bank. 9 May 2007. Archived from the original (PDF) on 10 April 2010. Retrieved 29 March 2010. Currently, freedom of movement and access for Palestinians within the West Bank is the exception rather than the norm contrary to the commitments undertaken in a number of Agreements between GOI and the PA. In particular, both the Oslo Accords and the Road Map were based on the principle that normal Palestinian economic and social life would be unimpeded by restrictions

[13] "Canadian Policy on Key Issues in the Israeli-Palestinian Conflict". Government of Canada. Archived from the original on 18 February 2018. Retrieved 13 March 2010.

[latimes050322-14] ୧୪.୦ ^୧୪.୧ "Archives". Los Angeles Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 31 December 2021. Retrieved 2022-03-05.

[15] Grinberg, Lev Luis (2009-09-10). Politics and Violence in Israel/Palestine: Democracy Versus Military Rule (in ଇଂରାଜୀ). Routledge. ISBN 978-1-135-27589-1.

[Dershowitz-16] ୧୬.୦ ^୧୬.୧ Dershowitz, Alan.

[17] Kurtzer, Daniel; Lasensky, Scott; Organization (2008). Negotiating Arab-Israeli Peace: American Leadership in the Middle East. United States Institute of Peace Press. p. 79. ISBN 978-1-60127-030-6.

[:1-18] Dr. William Cubbison (2018). "Two States for Two People? A Long Decline in Support". The Israel Democracy Institute. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 1 August 2022.

[:3-19] ୧୯.୦ ^୧୯.୧ Lazaroff, Tovah (2021-08-04). "With only 40% support, Israelis still think 2 states best option - poll". The Jerusalem Post. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.

[:0-20] ୨୦.୦ ^୨୦.୧ ^୨୦.୨ ^୨୦.୩ ^୨୦.୪ "Public Opinion Poll No (84)". pcpsr.org (in ଇଂରାଜୀ). Palestinian Center for Policy and Survey Research. 2022-07-06. Archived from the original on 2 August 2022. Retrieved 2022-08-02.

[21] "On the Eve of the Jewish New Year: How Optimistic Are Israelis and What Are Their Opinions on Iran and the Two-State Solution?". en.idi.org.il (in ହେବ୍ର୍ୟୁ). Archived from the original on 1 January 2023. Retrieved 2023-01-19.

[22] "Israeli poll finds majority would be in favour of 'apartheid' policies". the Guardian (in ଇଂରାଜୀ). 2012-10-23. Archived from the original on 4 January 2023. Retrieved 2023-01-19.

[23] Yaar, Ephraim; Hermann, Tamar (11 December 2007). "Just Another Forgotten Peace Summit". Haaretz. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 17 August 2023. The source of the Jewish public's skepticism – and even pessimism – is apparently the widespread belief that a peace agreement based on the 'two states for two peoples' formula would not lead the Palestinians to end their conflict with Israel.

[:5-24] ୨୪.୦ ^୨୪.୧ "Young Palestinians in Gaza cannot find work and cannot leave". The Economist. ISSN 0013-0613. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.

[25] "What does the Middle East offer America?". The Economist. ISSN 0013-0613. Archived from the original on 1 August 2022. Retrieved 2022-08-01.

[:03-26] Carrie Keller-Lynn (20 June 2022). "Bennett announces coalition's demise, new elections: 'We did our utmost to continue'". The Times of Israel. Archived from the original on 28 September 2022. Retrieved 3 July 2022.

[27] Sufian, Sandy (1 January 2008). "Anatomy of the 1936–39 Revolt: Images of the Body in Political Cartoons of Mandatory Palestine". Journal of Palestine Studies. University of California Press. 37 (2): 23–42. doi:10.1525/jps.2008.37.2.23. eISSN 1533-8614. ISSN 0377-919X. JSTOR 10.1525/jps.2008.37.2.23. Archived from the original on 20 June 2022. Retrieved 14 January 2008.

[SelaConflict-28] ୨୮.୦ ^୨୮.୧ ^୨୮.୨ ^୨୮.୩ ^୨୮.୪ ^୨୮.୫ Sela 2002

[29] Gelvin, James (2014). The Israel-Palestine Conflict: One Hundred Years of War (3 ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85289-0. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 9 November 2020.

[HistoryPBS-30] ୩୦.୦ ^୩୦.୧ ^୩୦.୨ ^୩୦.୩ ^୩୦.୪ "History of the Israeli-Palestinian Conflict" (PDF). PBS. December 2001. Archived from the original (PDF) on 2 December 2012. Retrieved 14 March 2013.

[31] Sela, Avraham, ed. (2002). "Palestine Arabs". The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. New York: Continuum. pp. 664–673. ISBN 978-0-8264-1413-7.

[al-Husseini-32] Sela 2002

[33] Louis, William Roger (2006). Ends of British Imperialism: The Scramble for Empire, Suez, and Decolonization. I.B. Tauris. p. 391. ISBN 978-1-84511-347-6.

[34] Morris, Benny (2009). One State, Two States: Resolving the Israel/Palestine Conflict. Yale University Press. p. 66. ISBN 978-0-300-15604-1. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 27 September 2020.

[35] Morris, Benny (2004). The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge University Press. p. 48. ISBN 978-0-521-00967-6.

[36] "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 24 May 2012. Retrieved 28 May 2013.

[Baum-37] ୩୭.୦ ^୩୭.୧ ^୩୭.୨ Baum, Noa.

[38] Morris, Benny (2008). 1948: a history of the first Arab-Israeli war. Yale University Press. p. 79.

[cnn2009-01-06-39] ୩୯.୦ ^୩୯.୧ Levs, Josh (6 January 2009). "Is Gaza 'occupied' territory?". CNN. Archived from the original on 21 January 2009. Retrieved 30 May 2009.

[AI_briefing-40] "Israel/Occupied Palestinian Territories: The conflict in Gaza: A briefing on applicable law, investigations and accountability". Amnesty International. 2009-01-19. Archived from the original on 15 April 2015. Retrieved 2009-06-05.

[isrlpa13698-41] "Human Rights Council Special Session on the Occupied Palestinian Territories, July 6, 2006". Human Rights Watch (in ଇଂରାଜୀ). 2006-07-05. Archived from the original on 4 January 2012. Retrieved 2022-03-05.

[42] Erlanger, Steven (2006-02-18). "Hamas Leader Faults Israeli Sanction Plan". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[43] Oren, Michael B. (2007). Power, Faith, and Fantasy: America in the Middle East, 1776 to the Present. W.W. Norton & Company. p. 607. ISBN 978-0-393-05826-0.

[44] Bohn, Lauren E. "Hamas: Rockets will stop when Gaza borders are opened". USA Today. Associated Press. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 5 March 2022.

[45] "Abbas: No justification for Gaza rocket attacks". The Jerusalem Post. 2 November 2012. Archived from the original on 16 March 2013. Retrieved 14 March 2013.

[46] "Gaza: Palestinian Rockets Unlawfully Targeted Israeli Civilians" (in ଇଂରାଜୀ). Human Rights Watch. 2012-12-24. Archived from the original on 28 November 2018. Retrieved 2022-03-05.

[47] "Seven Truths About Israel, Hamas and Violence". Bloomberg.com. 20 November 2012. Archived from the original on 7 May 2021. Retrieved 24 October 2022.

[48] "In Israel and the U.S., 'apartheid' is the elephant in the room". Washington Post.

[49] "Israeli-Palestinian death toll highest since 2005: UN envoy". UN. 21 August 2023. Archived from the original on 23 August 2023. Retrieved 24 August 2023.

[50] Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David: The Tragedy of Errors". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 6 September 2018. Retrieved 2022-03-05.

[51] "Propositions israéliennes, de Camp David (2000) à Taba (2001)". Le Monde diplomatique (in ଫରାସୀ). 2001-09-01. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[52] Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David and After: An Exchange (2. A Reply to Ehud Barak)". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[53] Barak, Ehud; Morris, Benny; Agha, Hussein; Malley, Robert. "Camp David and After—Continued". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[Karsh-55] ୫୪.୦ ^୫୪.୧ Karsh, Efraim.

[56] Morris, Benny. "Camp David and After: An Exchange (1. An Interview with Ehud Barak)". New York Review of Books (in ଇଂରାଜୀ). ISSN 0028-7504. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[nybooks.com-57] ୫୬.୦ ^୫୬.୧ Robert Malley and Hussein Agha (2001-08-09). "Camp David: The Tragedy of Errors". New York Review of Books. Archived from the original on 6 September 2018. Retrieved 5 September 2018.

[Pressman_visions-58] ୫୭.୦ ^୫୭.୧ Jeremy Pressman, International Security, vol 28, no. 2, Fall 2003, "Visions in Collision: What Happened at Camp David and Taba?" Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine..

[59] Shamir, Shimon (2005). The Camp David Summit—what Went Wrong?: Americans, Israelis, and Palestinians Analyze the Failure of the Boldest Attempt Ever to Resolve the Palestinian-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Sussex Academic Press. ISBN 978-1-84519-099-6. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.

[60] Wright, Robert (2002-04-18). "Was Arafat the problem?". Slate Magazine (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[61] Bennet, James.

[62] Rubin, Barry M.; Rubin, Judith Colp (2008). Chronologies of Modern Terrorism (in ଇଂରାଜୀ). M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-2206-8. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.

[63] Rabinovich, Itamar (2011-11-11). The Lingering Conflict: Israel, the Arabs, and the Middle East, 1948 2011 (in ଇଂରାଜୀ). Brookings Institution Press. ISBN 978-0-8157-2229-8. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.

[JPressman-64] ୬୩.୦ ^୬୩.୧ ^୬୩.୨ ^୬୩.୩ ^୬୩.୪ Pressman, Jeremy (Fall 2003). "Visions in Collision – What Happened at Camp David and Taba". International Security. 28 (2): 6. doi:10.1162/016228803322761955.

[65] "End of a Journey". Haaretz (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[SBADN-66] Ben Ami, Shlomo. "Fmr. Israeli Foreign Minister: "If I were a Palestinian, I Would Have Rejected Camp David"". Democracy Now!. Archived from the original on 21 June 2014. Retrieved 24 June 2014.

[67] "Clinton: Arafat changed mind on peace deal". The Washington Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[68] Altman, Alex (22 January 2009). "Middle East Envoy George Mitchell". Time. Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 3 December 2015.

[USEmbassy-69] "Excerpts: State Dept; Spokesman on Mideast Peace Prospects (Both sides accept Clinton's parameters with reservations)". Embassy of the United States, Israel. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 3 June 2012.

[NYTsCP-70] Wren, Christopher (3 January 2001). "Renewed Hope for Peace Talks as Arafat Returns to Mideast". New York Times. Archived from the original on 20 September 2012. Retrieved 3 June 2012.

[71] Levinson, Chaim (2015-11-09). "Israel moves to green light 2,200 new settlement units, recognizes outposts". Haaretz. Archived from the original on 30 November 2015. Retrieved 3 December 2015.

[72] "UN: Israeli-Palestinian violence nears 'catastrophe'". Al Jazeera. Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 3 December 2015.

[73] "Mapping the dead in latest Israeli-Palestinian violence". Al Jazeera. Archived from the original on 29 November 2015. Retrieved 3 December 2015.

[74] "Saudi Prince al-Faisal tells Haaretz: Desire for peace exists both in Gaza and Ramallah – Israel Conference on Peace TLV". Haaretz. 2015-11-12. Archived from the original on 3 December 2015. Retrieved 3 December 2015.

[75] "The Saudi Arabia peace initiative". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2009-03-23. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[76] "Support for the Saudi Initiative". The New York Times. 2002-02-28. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 2016-06-24.

[Haaretz1-77] Stern, Yoav (November 22, 2008).

[al-zahar-78] "Hamas' al-Zahar: Arab peace initiative impractical" Archived 20 July 2008 at the Wayback Machine..

[Time-79] Time to Test the Arab Peace Offer.

[jpost061020-80] "Saudi former intel chief slams Palestinian's criticism of UAE-Israel deal". The Jerusalem Post | JPost.com. Archived from the original on 6 October 2020. Retrieved 8 May 2023.

[bbc-81] "Arabs offer Israel peace plan". BBC News. 2002-03-28. Archived from the original on 14 December 2006. Retrieved 2013-04-17.

[82] Hoffman, Gil (March 4, 2002). "Sharon warns Saudi plan may be Arab plot". The Jerusalem Post. Archived from the original on February 3, 2004. Retrieved October 1, 2011.

[83] "Olmert gives cautious welcome to Arab peace plan". TheGuardian.com. March 30, 2007. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 8 May 2023.

[Times_of_Israel-84] "Netanyahu backs 'general idea' behind Arab Peace Initiative". Times of Israel. 2015-05-28. Archived from the original on 30 May 2015. Retrieved 2015-05-30.

[haaretz2018apr10-85] "Netanyahu: Israel Will Never Accept Arab Peace Initiative as Basis for Talks With Palestinians". Haaretz. Archived from the original on 1 February 2023. Retrieved 8 May 2023.

[86] Richard Horowitz (18 June 2013). "Palestinian Chief Negotiator, Saeb Erekat, on Israel's Legal Obligations". World Policy Review. Archived from the original on 4 September 2014. Retrieved 18 October 2014.

[87] S. Daniel Abraham (8 March 2013). "Israel's Dreaded Tipping Point Has Finally Arrived". The Atlantic. Archived from the original on 10 March 2013. Retrieved 10 March 2013.

[Holmes-88] Holmes, Oliver (2021-04-27). "Israel is committing the crime of apartheid, rights group says". The Guardian (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 2 February 2022.

[89] Israel's Apartheid Against Palestinians: Cruel System of Domination and Crime Against Humanity (Report). Amnesty International. January 2022. Archived from the original on 1 February 2022. https://web.archive.org/web/20220201215719/https://www.amnesty.org/en/wp-content/uploads/2022/02/MDE1551412022ENGLISH.pdf. Retrieved 8 December 2022.

[Guardian-90] Harriet Sherwood (18 January 2012). "EU report calls for action over Israeli settlement growth". The Guardian. London. Archived from the original on 4 September 2013. Retrieved 11 February 2012.

[91] "Security Council members line up to criticize Israel". Jerusalem Post. 20 December 2011. Archived from the original on 19 January 2012. Retrieved 12 February 2012.

[92] "Israel condemned at UN over settlements". Al Jazeera. 22 December 2011. Archived from the original on 1 August 2018. Retrieved 12 February 2012.

[93] "UN groupings criticise Israeli settlement activities". BBC. 20 December 2011. Archived from the original on 30 March 2019. Retrieved 20 December 2012.

[94] Blomfield, Adrian (5 April 2012). "Israeli architect of Oslo accords says Middle East peace process is over". The Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 23 May 2012.

[HzBREU-95] Ravid, Barak (14 May 2012). "EU: Israel's policies in the West Bank endanger two-state solution". Haaretz. Archived from the original on 8 April 2015. Retrieved 23 May 2012.

[HZQt-96] Ravid, Barack (11 April 2012). "Mideast Quartet criticizes Israeli settler violence, incitement in West Bank". Haaretz. Archived from the original on 17 May 2012. Retrieved 1 June 2012.

[MN-97] "PA welcomes South Africa settlements decision". Ma'an News Agency. 24 May 2012. Archived from the original on 21 October 2013. Retrieved 1 June 2012.

[98] "Amnesty says some Israeli West Bank killings may be war crimes". Reuters (in ଇଂରାଜୀ). 2014-02-27. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 2022-03-05.

[99] "Israel and Occupied Palestinian Territories: Trigger-happy: Israel's use of excessive force in the West Bank". Amnesty International (in ଇଂରାଜୀ). 27 February 2014. Archived from the original on 22 November 2018. Retrieved 2022-03-05.

[100] Gilead Sher, The Israeli–Palestinian Peace Negotiations, 1999–2001: Within Reach, Taylor & Francis, 2006 p. 19.

[Sales-101] {୧୦୦.୦} ^{୧୦୦.୧} Sales, Ben. "Some experts question extent of Palestinian incitement". www.timesofisrael.com (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 12 February 2014. Retrieved 2022-03-05.

[102] Jesper Svartvik, Jakob Wirén (eds.), Religious Stereotyping and Interreligious Relations, Palgrave Macmillan 2013, pp. 12, 222–224.

[103] Tanya Reinhart, Israel/Palestine: How to End the War of 1948, Seven Stories Press, 2011 p. 107.

[Sherwood_2011-104] Sherwood, Harriet (2011-08-06). "Academic claims Israeli school textbooks contain bias - Israel". The Guardian. Archived from the original on 17 October 2022. Retrieved 2022-07-13.

[:2-105] Report on Palestinian Textbooks Archived 2 September 2022 at the Wayback Machine. Georg Eckert Institute (2019-2021)

[106] "EU holds PA funds after reform of antisemitic textbooks fails". The Jerusalem Post. Archived from the original on 13 July 2022. Retrieved 2022-05-07.

[:4-107] "EU moves to stop funding Palestinian terrorists, inciting textbooks". The Jerusalem Post. Archived from the original on 11 July 2022. Retrieved 2022-05-08.

[108] Algemeiner, The. "UNRWA Head Faces Questions at EU Parliament Over 'Hate Speech, Violence' in Palestinian Textbooks". Algemeiner.com (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 28 August 2022. Retrieved 2022-05-08.

[109] Israeli, Raphael (2012-08-14). The Oslo Idea: The Euphoria of Failure (in ଇଂରାଜୀ). Transaction Publishers. ISBN 978-1-4128-4653-0.

[110] "PA TV glorifies murderers of Fogel family". Jerusalem Post. 30 January 2012. Archived from the original on 1 March 2012. Retrieved 28 March 2012.

[111] "In Israel, an ugly tide sweeps over Palestinians". The National. 25 April 2016. Archived from the original on 19 May 2016. Retrieved 14 May 2016.

[112] Cohen, Gili (22 April 2016). "Israeli Soldier Indicted for Shooting Wounded Palestinian Assailant Released for Passover". Haaretz. Archived from the original on 18 May 2016. Retrieved 14 May 2016.

[113] "When Israelis Teach Their Kids To Hate". Forward. 8 May 2014. Archived from the original on 2 May 2016. Retrieved 14 May 2016.

[114] "Gaza kindergartners want to 'blow up Zionists'". Ynet. Archived from the original on 13 July 2012. Retrieved 17 June 2012.

[almasry-115] Staff writers (18 July 2011). "Israeli minister says Palestinians losing UN bid". Almasry Alyoum. Archived from the original on 10 December 2012. Retrieved 1 September 2011.

[116] Ravid, Barak (28 August 2011). "UN envoy Prosor: Israel has no chance of stopping recognition of Palestinian state". Haaretz. Archived from the original on 31 August 2011. Retrieved 31 August 2011.

[117] Benhorin, Yitzhak (2011-09-13). "US to 'adamantly object' PA's UN bid". ynetnetws.com. Archived from the original on 15 November 2018. Retrieved 15 September 2018.

[118] Horn, Jordana. "Obama at UN declares 'no shortcuts' to peace". The Jerusalem Post. Archived from the original on 1 June 2015. Retrieved 24 June 2014.

[119] Medzini, Ronen (2011-09-18). "Netanyahu: PA attempt to become a permanent UN member will fail". Ynetnews. Archived from the original on 23 September 2011. Retrieved 18 September 2011.

[120] McGreal, Chris (23 September 2011). "Abbas defies US with formal call for Palestinian recognition by UN". The Guardian. London. Archived from the original on 4 March 2014. Retrieved 23 September 2011.

[121] "Security Council rejects Palestinian statehood resolution". CNN. 31 December 2014. Archived from the original on 15 November 2018. Retrieved 2018-11-14.

[122] "Palestinians win implicit U.N. recognition of sovereign state". Reuters. 29 November 2012. Archived from the original on 5 June 2014. Retrieved 29 November 2012.

[123] Lidman, Melanie (28 December 2011). "Support growing for two-state solution". Jerusalem Post. Archived from the original on 3 September 2012. Retrieved 10 February 2012.

[124] "The Current Situation: Current Situation: Israel, The Palestinian Territories, and The Region". United States Institute of Peace (in ଇଂରାଜୀ). 2021-06-17. Archived from the original on 6 January 2023. Retrieved 2023-01-06.

[125] "Overview of the conflict between Israel and the Palestinians". News Basics. Archived from the original on 24 April 2012. Retrieved 13 February 2012.

[kbl-126] "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel (Unofficial translation)" Archived 5 September 2014 at the Wayback Machine..

[127] Diamond, Jeremy; Labott, Elise (6 December 2017). "Trump recognizes Jerusalem as Israel's capital". CNN. Archived from the original on 26 January 2018. Retrieved 7 December 2017.

[128] Ahren, Raphael (6 April 2017). "In curious twist, Russia recognizes West Jerusalem as Israel's capital". The Times of Israel. Jerusalem. Archived from the original on 22 September 2020. Retrieved 7 December 2017.

[129] "UN security Council Resolution 478". unispal.un.org. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 23 August 2017.

[RL2008-130] Lapidoth, Ruth. "Jerusalem – Some Legal Issues" (PDF). The Jerusalem Institute for Israel Studies. pp. 21–26. Archived from the original (PDF) on 5 June 2014. Retrieved 7 April 2013.

[SelaJerusalem-131] {୧୩୦.୦} ^{୧୩୦.୧} ^{୧୩୦.୨} Sela 2002

[132] Golden, Jonathan (2004). "Targeting Heritage: The Abuse of Symbolic Sites in Modern Conflicts". In Rowan, Yorke M.; Baram, Uzi (eds.). Marketing heritage: archaeology and the consumption of the past. Rowman Altamira. pp. 183–202. ISBN 978-0-7591-0342-9. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 29 October 2015.

[133] "Extremists – Talking With Jewish Extremists | Israel's Next War?". Frontline. PBS. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.

[134] Peled, Alisa Rubin (2001). Debating Islam in the Jewish State: The Development of Policy toward Islamic Institutions in Israel. State University of New York Press. p. 96. OCLC 929622466. In general, Israeli policy towards holy places can be considered a success with regard to its primary goal: facilitating Israel's acceptance into the international community of nations. However, the repeated failure of the Muslim Affairs Department to fulfill its mandate of protecting the Muslim holy places in Israel has been a largely forgotten chapter in Israeli history that deserves reexamination

[135] "Secret tunnel under Al-Aqsa Mosque exposed". Al Arabiya English (in ଇଂରାଜୀ). 2008-03-27. Archived from the original on 9 August 2020. Retrieved 2022-03-05.

[Efrat-136] {୧୩୫.୦} ^{୧୩୫.୧} ^{୧୩୫.୨} Sela 2002

[PD-137] {୧୩୬.୦} ^{୧୩୬.୧} Peters, Joel; Dajani Daoudi, Mohammed (2011). The Israel–Palestine Conflict Parallel discourses. Routledge. pp. 26, 37. ISBN 978-0-203-83939-3. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 12 November 2020.

[d-138] "General Progress Report and Supplementary Report of the United Nations Conciliation Commission for Palestine, Covering the Period from 11 December 1949 to 23 October 1950". United Nations Conciliation Commission for Palestine. 1950. Archived from the original on 11 October 2007. Retrieved 20 November 2007.

[139] "UNRWA" (in ଇଂରାଜୀ). United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees. Archived from the original on 7 January 2022. Retrieved 2022-03-05.

[Eran-140] {୧୩୯.୦} ^{୧୩୯.୧} ^{୧୩୯.୨} Sela 2002

[141] Black, Ian; Milne, Seumas (24 January 2011). "Papers reveal how Palestinian leaders gave up fight over refugees". The Guardian. London. Archived from the original on 9 September 2013. Retrieved 24 January 2011.

[Ind-142] "Mahmoud Abbas: Right to return quote was 'personal view". Independent. 5 November 2012. Archived from the original on 22 December 2012. Retrieved 19 March 2013.

[143] "Right of return: Palestinian dream?" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2003-02-18. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[144] Flapan, Simha (Summer 1987). "The Palestinian Exodus of 1948". Journal of Palestine Studies. 16: 3–26. doi:10.2307/2536718. JSTOR 2536718.

[145] Khalidi, Rashid I. (Winter 1992). "Observations on the Right of Return". Journal of Palestine Studies. 21: 29–40. doi:10.2307/2537217. JSTOR 2537217.

[146] Morris, Benny (2001). Righteous Victims: A History of the Zionist–Arab conflict, 1881–2001 (1st Vintage Books ed.). New York: Vintage Books. pp. 252–258. ISBN 978-0-679-74475-7.

[147] Masalha, Nur (1992). Expulsion of the Palestinians: The Concept of "Transfer" in Zionist Political Thought, 1882–1948 (4. print. ed.). Washington, DC: Inst. for Palestine Studies. pp. 175. ISBN 978-0-88728-235-5.

[148] Michael Mann (2005). The Dark Side of Democracy: Explaining Ethnic Cleansing. Cambridge University Press. pp. 109, 519. ISBN 978-0-521-83130-7.

[149] Benny Morris. "Arab-Israeli War". The Crimes of War Education Project. Archived from the original on 29 January 2014. Retrieved 14 March 2014.

[150] Rosemarie Esber (2009). Under the Cover of War: The Zionist Expulsion of the Palestinians. Arabicus Books & Media. p. 23. ISBN 978-0-9815131-3-3.

[151] Pappé, Ilan (2007). The Ethnic Cleansing of Palestine (Repr. ed.). Oxford: Oneworld Publications. pp. 2–3. ISBN 978-1-85168-467-0.

[152] See for example, Masalha, Nur-eldeen (1988). "On Recent Hebrew and Israeli Sources for the Palestinian Exodus, 1947–49". Journal of Palestine Studies. 18 (1): 121–137. doi:10.2307/2537599. JSTOR 2537599.

[TH-P-153] Honig-Parnass, Tikva (2011). The False Prophets of Peace: Liberal Zionism and the Struggle for Palestine. Haymarket Books. p. 5. ISBN 978-1-60846-130-1. Makdisi rightly argues that almost every law of South African Apartheid has its equivalent in Israel today.18 A significant example is the Law of Return (1950), which even Kretzmer claims is explicitly discriminatory against Palestinian citizens.... The Law of Return, which determines the second-class citizenship of Palestinians, is recognized as a fundamental principle in Israel and "is possibly even its very raison d'etre as a Jewish state."19

[YS-154] Schmidt, Yvonne (2008). Foundations of Civil and Political Rights in Israel and the Occupied Territories. GRIN Verlag oHG. pp. 245–246. ISBN 978-3-638-94450-2. In any case has the Law of Return, 1950 discriminatory effect for Palestinian Arab people since it allows any Jew to immigrate to Israel, while – at the same time – it deprives all native Palestinian Arab refugees residing outside the borders of the state of Israel of their fundamental right to return to their homes and villages from which they were expelled or took flight in the course of the 1948 war that broke out because of the establishment of Israel.

[AK-155] Kassim, Anis F. (2002). The Palestine Yearbook of International Law 2001–2002: Vol. 11. Brill. p. 150. ISBN 978-3-638-94450-2. Under the heading of "Discrimination", the Committee cited Israel's Law of Return as discriminatory against Palestinian refugees because of Israel's refusal to readmit them. The committee said: "The Committee notes with concern that the Law of Return which permits any Jew from anywhere in the world to immigrate and thereby virtually automatically enjoy residence and obtain citizenship in Israel, discriminates against Palestinians in the Diaspora upon whom the Government of Israel has imposed restrictive requirements that make it almost impossible to return to their land of birth."

[156] "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 25 October 2014. Retrieved 19 October 2014.

[157] "A/RES/181(II) of 29 November 1947". United Nations. Archived from the original on 20 October 2014. Retrieved 19 October 2014.

[158] Radley, K. René (1978). "The Palestinian Refugees: The Right to Return in International Law". American Journal of International Law. 72 (3): 586–614. doi:10.2307/2200460. JSTOR 2200460.

[159] Miller, Elhanan (June 2012). "Palestinian Refugees and the Israeli-Palestinian Peace Negotiations" (PDF). International Centre for the Study of Radicalisation and Political Violence. Archived from the original (PDF) on 7 February 2016. To use a trite image, while UNHCR strives to give its refugees fishing rods, UNRWA is busy distributing fish

[160] Morris, Benny (2001). Righteous victims : a history of the Zionist-Arab conflict, 1881–2001 (1st Vintage Books ed.). New York: Vintage Books. pp. 252–258. ISBN 978-0-679-74475-7.

[Israel_and_the_Palestinians-161] {୧୬୦.୦} ^{୧୬୦.୧} "Israel and the Palestinians". The Irish Times. 2 February 2008. Archived from the original on 21 October 2012. Retrieved 5 August 2012.

[162] Shavit, Ari (2004-01-08). "Survival of the Fittest". Haaretz. Archived from the original on 30 October 2017. Retrieved 7 January 2015.

[163] Finkelstein, Norman G. (2012). Knowing Too Much: Why the American Jewish Romance with Israel is Coming to an End. New York: OR Books. pp. Chapter 10. ISBN 978-1-935928-77-5.

[164] "Israel and the Palestine right of return." Archived 6 June 2007 at the Wayback Machine. World Association of International Studies.

[165] Alwaya, Semha (2005-03-06). "The vanishing Jews of the Arab world / Baghdad native tells the story of being a Middle East refugee". SFGATE (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[166] "The Case for Jewish Exiles". 2012-02-21. Archived from the original on 21 February 2012. Retrieved 2022-03-05.

[167] Erlanger, Steven (2007-03-31). "Olmert Rejects Right of Return for Palestinians". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 22 March 2017. Retrieved 2022-03-05.

[168] Karsh, Efraim (1 May 2001). "The Palestinians and the 'Right of Return'". Commentary. Vol. 111, no. 5. p. 25. Archived from the original on 13 January 2017. Retrieved 12 January 2017.

[Kassam-169] {୧୬୮.୦} ^{୧୬୮.୧} "Victims of Palestinian Violence and Terrorism since September 2000". Israeli Ministry of Internal Affairs. Archived from the original on 3 April 2007. Retrieved 10 April 2007.

[170] Sela 2002

[SelaHamas-171] {୧୭୦.୦} ^{୧୭୦.୧} Sela 2002

[PSR27-172] Palestinian Public Opinion Poll No (27) Archived 3 January 2013 at the Wayback Machine., PSR – Survey Research Unit, 24 March 2008

[173] Asser, Martin (28 June 2002). "Palestinian support for suicide bombers". BBC News. Archived from the original on 16 October 2002. Retrieved 28 June 2002.

[174] "Analysis: Palestinian suicide attacks" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2007-01-29. Archived from the original on 15 January 2010. Retrieved 2022-03-05.

[175] "The Security Barrier (Fence)". IDF Military Advocate General. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 5 October 2014.

[176] Harel, Amos.

[BBC_Q&A-177] "Q&A: Gaza conflict" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2009-01-18. Archived from the original on 5 July 2014. Retrieved 2022-03-05.

[178] "Gaza's rocket threat to Israel" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2008-01-21. Archived from the original on 23 September 2011. Retrieved 2022-03-05.

[BBC_catandmouse-179] "Playing cat and mouse with Gaza rockets" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2008-02-28. Archived from the original on 6 March 2008. Retrieved 2022-03-05.

[180] Kober, Avi (2009). Israel's Wars of Attrition: Attrition Challenges to Democratic States. Routledge. p. 88. ISBN 978-0-415-49243-0. Archived from the original on 9 October 2023. Retrieved 12 November 2020.

[Nathan_Thrall-181] {୧୮୦.୦} ^{୧୮୦.୧} ^{୧୮୦.୨} Nathan Thrall (14 October 2010). "Our Man in Palestine". The New York Review of Books. Archived from the original on 16 October 2015. Retrieved 30 September 2010.

[182] "Terror Blast Kills 7, Including 5 Americans, at Jerusalem University." Archived 2 July 2010 at the Wayback Machine. Fox News.

[183] "Mystery surrounds 'suicide' of Abu Nidal, once a ruthless killer and face of terror – Middle East, World – The Independent". Independent.co.uk. 2011-09-02. Archived from the original on 2 September 2011. Retrieved 2022-03-05.

[184] "Attempt to carry explosives device on El Al flight foiled". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[185] Encyclopedia of the developing world, Volume 3 pg.

[186] Encyclopedia of the Developing World, Volume 3.

[187] Rabinovich, Itamar; Shaked, Haim (1989-09-20). Middle East Contemporary Survey, Volume Xi, 1987 (in ଇଂରାଜୀ). The Moshe Dayan Center. ISBN 978-0-8133-0925-5. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.

[188] "How Israel builds its fifth column". Christian Science Monitor. 2002-05-22. ISSN 0882-7729. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[Over600-189] "Over 600 Palestinians killed in internal clashes since 2006". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2007-06-06. Archived from the original on 5 February 2019. Retrieved 2022-03-05.

[190] Hasson, Nir (30 June 2013). "How many Palestinians actually live in the West Bank?". Haaretz. Archived from the original on 1 November 2014. Retrieved 18 October 2014.

[191] Messerschmid, Clemens (2002). "Till the Last Drop: The Palestinian Water Crisis in the West Bank, Hydrogeology and Hydropolitics of a Regional Conflict" (PDF). Archived from the original (PDF) on 17 December 2008. Retrieved 29 November 2008.

[Oslo2_Annex3-192] "Archived copy". www.knesset.gov.il. Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[bbc20030616-193] "Water war leaves Palestinians thirsty". BBC News. 16 June 2003. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 2 January 2012.

[194] "Israel". Aquastat. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2008. Archived from the original on 16 January 2013. Retrieved 25 February 2013.

[UN_Publications-195] {୧୯୪.୦} ^{୧୯୪.୧} "Lack of sufficient services in Gaza could get worse without urgent action, UN warns". UN News Centre. 27 August 2012. Archived from the original on 4 November 2013. Retrieved 22 January 2013.

[HBS-196] Assaf, Karen; Attia, Bayoumi; Darwish, Ali; Wardam, Batir; Klawitter, Simone (2004), Water as a human right: The understanding of water in the Arab countries of the Middle East – A four country analysis, Heinrich-Böll-Foundation, p. 229, archived from the original on 4 March 2016, retrieved 23 April 2014

[197] "Israeli practices affecting the human rights of the Palestinian people in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem : report of the Secretary-General". United Nations. 5 November 2008. Archived from the original on 22 May 2012. Retrieved 16 April 2009.

[BBC_annexation-198] "Israel and the Palestinians". BBC News. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 2022-03-05.

[199] Shamir, Shimon (2005). The Camp David Summit—what Went Wrong?: Americans, Israelis, and Palestinians Analyze the Failure of the Boldest Attempt Ever to Resolve the Palestinian-Israeli Conflict (in ଇଂରାଜୀ). Sussex Academic Press. ISBN 978-1-84519-099-6. Archived from the original on 21 April 2023. Retrieved 24 October 2022.

[200] "Arafat leads, misery follows." Archived 13 May 2013 at the Wayback Machine. Chicago Tribune.

[201] Somfalvi, Attila (2013-04-30). "Livni on Arab initiative: They realized border must change". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[202] Benhorin, Yitzhak; AP (2013-04-30). "Arabs soften stance on Israel's final borders". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[AJ04/2013-203] "Arab states back Israel-Palestine land swaps". Al Jazeera. 30 April 2013. Archived from the original on 9 August 2020. Retrieved 30 April 2013.

[204] "Hamas presents new charter accepting a Palestine based on 1967 borders". TheGuardian.com. May 2017. Archived from the original on 14 April 2019. Retrieved 4 January 2023.

[azdema-205] {୨୦୪.୦} ^{୨୦୪.୧} "Palestinian-Israeli Conflict" (PDF). azdema.gov. Arizona Department of Emergency and Military Affairs. Archived from the original (PDF) on 28 March 2016. Retrieved 1 May 2016.

[206] "Israeli Military Order Targets West Bank 'Infiltrators'". NPR.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 28 March 2018. Retrieved 2022-03-05.

[207] "House of Commons – International Development – Second Report." United Kingdom Parliament.

[208] "The Middle East and security in Europe." Archived 28 September 2007 at the Wayback Machine. Assembly of WEU'.

[209] "SC/6332 : Israel Should Rescind Decision to Build Settlement in East Jerusalem, Say Speakers in Security Council." United Nations.

[210] "EU-Settlements' Watch." Archived 14 June 2007 at the Wayback Machine. 1 February – 31 July 2002.

[211] "Israel confirms settlement growth" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2005-03-21. Archived from the original on 19 February 2007. Retrieved 2022-03-05.

[212] Ettinger, Yoram (2005-06-18). "Six reasons to settle". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[213] Dershowitz.

[214] Jacob, Aaron.

[215] "Israel 'to keep some settlements'" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2005-04-12. Archived from the original on 9 March 2008. Retrieved 2022-03-05.

[216] "Remarks by the President at Cairo University, 6–04–09". whitehouse.gov (in ଇଂରାଜୀ). 2009-06-04. Archived from the original on 8 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[217] Landler, Mark; Kershner, Isabel (2009-05-27). "Israeli Settlement Growth Must Stop, Clinton Says". The New York Times (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 23 February 2017. Retrieved 2022-03-05.

[218] Delaney, Paul (20 December 2010). "President Obama, West Bank Settlement Expansion and the Peace Process". The Root. Archived from the original on 9 March 2012. Retrieved 2 January 2012.

[219] "Court extends remand of Israelis aboard Gaza ship". Jerusalem Post. Archived from the original on 15 October 2015. Retrieved 4 November 2012.

[220] "Position paper on the naval blockade on Gaza." Archived 16 January 2012 at the Wayback Machine. 8 September 2010.

[221] "Interception of the Gaza flotilla-Legal aspects". Mag.idf.il. Archived from the original on 30 December 2011. Retrieved 2 January 2012.

[222] "The Gaza Strip: A Humanitarian Implosion" (PDF). Oxfam. Archived from the original (PDF) on 23 January 2009. Retrieved 24 September 2010.

[223] "As World Focuses On Gaza, Grim Lives Go On". NPR.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 12 October 2017. Retrieved 2022-03-05.

[224] "2,279 Calories per Person: How Israel Made Sure Gaza Didn't Starve". Haaretz (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[225] "Israel used 'calorie count' to limit Gaza food during blockade, critics claim". The Guardian. Associated Press. 2012-10-17. Archived from the original on 25 October 2014. Retrieved 18 October 2014.

[226] "Israel set calorie limit during Gaza blockade". Al Jazeera. Archived from the original on 15 October 2014. Retrieved 18 October 2014.

[227] "Murder at the border." Archived 16 September 2011 at the Wayback Machine. Jerusalem Post.

[Ynet_Cabinet-228] Benhorin, Yitzhak; Associated Press (20 June 2010). "Cabinet: All non-military items can enter Gaza freely". Ynetnews. Archived from the original on 23 June 2010. Retrieved 21 June 2010.

[JTA_Reaction_mixed-229] Oster, Marcy (21 June 2010). "Reaction mixed to Israeli announcement on easing of Gaza blockade". Jewish Telegraphic Agency. Archived from the original on 6 August 2011. Retrieved 21 June 2010.

[230] John Lyons (28 March 2013). "Israel 'agrees' to Gaza easing". The Australian. Archived from the original on 27 March 2013. Retrieved 28 March 2013.

[231] Robert Tait (24 March 2013). "Israel flotilla apology 'did not include promise to lift Gaza siege'". The Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 28 March 2013.

[100_years_of_war-232] Gelvin, James L. (2005). The Israeli-Palestinian Conflict: 100 Years of War. New York: Cambridge University Press.

[Nakba_book-233] Sa'id & Abu-Lughod, Ahmad & Lila (2007). Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory. New York: Columbia University Press.

[CERP_Memo-234] {୨୩୩.୦} ^{୨୩୩.୧} "Agriculture in Palestine: a post-Oslo Analysis" (PDF). 2012. Archived from the original (PDF) on 4 September 2015. Retrieved 24 April 2014.

[Unemployment_and_economic_sectors-235] "Poverty and the Labor Market: A Sheer Lack of Jobs?" (PDF). Coping with Conflict: Poverty and Inclusion in the West Bank and Gaza. pp. 37–61. Archived (PDF) from the original on 2012-09-16. Retrieved 28 April 2014.

[National_Land_Bans-236] {୨୩୫.୦} ^{୨୩୫.୧} "Palestinians lose billions to Israeli land bans, says World Bank report". The National. 8 October 2013. Archived from the original on 28 June 2017. Retrieved 13 April 2014.

[Stein_book-237] Stein, Rebecca (2008). Itineraries in Conflict. Durham: Duke University Press. p. 9.

[238] Davis, Rochelle (2013). Palestine and the Palestinians in the 21st century. Indianapolis: Indiana University Press.

[Palestine_recovery_plan-239] "Palestinian Economic Recovery Plan Takes Shape". The National. Agence France-Presse. 12 July 2013. Archived from the original on 28 June 2017. Retrieved 14 April 2014.

[Guardian_Blog-240] Chalabi, Mona (14 October 2013). "How Does Palestine's Economy Work?". The Guardian. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 30 April 2014.

[Embargo_Q&A-241] Patience, Martin (19 June 2007). "Q&A: Palestinian Embargo". BBC Jerusalem. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 30 April 2014.

[242] "2009 W.Bank terror activity down by 97% compared to 2002". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[243] "PA security forces seize 17 bombs, transfer them to IDF". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[244] "Route 443 opens to Palestinians". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[245] "UN: Israel has dismantled 20 percent of West Bank checkpoint". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[246] "Israel sets up trial program to expedite PA export process". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[247] "IDF mulls entry to West Bank cities by Jewish Israelis". The Jerusalem Post (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). July 14, 2020. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[248] Facts About Israel.

[CaseforIsrael-249] {୨୪୮.୦} ^{୨୪୮.୧} Dershowitz.

[250] "Abbas says there is 'no way' he'll recognize Israel as Jewish state". 7 March 2014. Archived from the original on 6 August 2016. Retrieved 5 May 2016.

[251] Associated, The (11 May 1949). "Report: Abbas reiterates refusal to recognize Israel as 'Jewish state'". Haaretz. Archived from the original on 26 October 2012. Retrieved 2 January 2012.

[Aqsa-252] Klein, Aaron (4 October 2006). "Fatah member: Abbas recognition of Israel political". Ynetnews. YNet. Archived from the original on 25 October 2011. Retrieved 24 September 2011.

[253] "Palestinian rivals: Fatah & Hamas" (in ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ଇଂରାଜୀ). 2007-06-17. Archived from the original on 19 December 2008. Retrieved 2022-03-05.

[254] Sela 2002

[255] Bard.

[256] Massad, Joseph.

[257] "Column One: Israel's American-made foes". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[258] "United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – occupied Palestinian territory | Data on casualties". United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – occupied Palestinian territory. Archived from the original on 13 May 2022. Retrieved 13 May 2022.

[259] "Fatalities in the first Intifada". B'Tselem (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 29 April 2020. Retrieved 2022-03-05.

[Twentieth-260] {୨୫୯.୦} ^{୨୫୯.୧} "Twentieth Century Atlas – Death Tolls". users.erols.com. Archived from the original on 19 July 2017. Retrieved 2022-03-05.

[261] "All wars in the 20th century, since 1900 | the Polynational War Memorial". www.war-memorial.net. Archived from the original on 20 December 2012. Retrieved 2022-03-05.

[262] "Twentieth Century Atlas – Death Tolls and Casualty Statistics for Wars, Dictatorships and Genocides". 2009-05-06. Archived from the original on 6 May 2009. Retrieved 2022-03-05.

[UNOCHA-263] "Israeli-Palestinian Fatalities Since 2000 – Key Trends." Archived 3 July 2010 at the Wayback Machine. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.

[OCHAoPt-264] {୨୬୩.୦} ^{୨୬୩.୧} "The Humanitarian Monitor." Archived 16 February 2008 at the Wayback Machine. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.

[B'Tselem_Statistics,_Fatalities-265] "Statistics". B'Tselem (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 2022-03-05.

[266] "B'Tselem: Since 2000, 7,454 Israelis, Palestinians killed". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[267] Mor, Avi, et al. "Casualties in Operation Cast Lead: A closer look." Archived 1 January 2011 at the Wayback Machine. Interdisciplinary Center Herzliya.

[268] "B'Tselem: 773 of Palestinians killed in Cast Lead were civilians". Ynetnews (in ଇଂରାଜୀ). 2009-09-09. Archived from the original on 5 March 2022. Retrieved 2022-03-05.

[unmas-269] {୨୬୮.୦} ^{୨୬୮.୧} ^{୨୬୮.୨} ^{୨୬୮.୩} "Country Overviews – Occupied Palestinian Territory". United Nations Mine Action Service. 2009. Archived from the original on 26 September 2010. Retrieved 2 February 2010.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

[୧୦]

[୧୧]

[୧୨]

[୧୩]

[୧୪]

[୧୫]

[୧୬]

[୧୭]

[୧୮]

[୧୯]

[୨୦]

[୨୧]

[୨୨]

[୨୩]

[୨୪]

[୨୫]

[୨୬]

[୨୭]

[୨୮]

[୨୯]

[୩୦]

[୩୧]

[୩୨]

[୩୩]

[୩୪]

[୩୫]

[୩୬]

[୩୭]

[୩୮]

[୩୯]

[୪୦]

[୪୧]

[୪୨]

[୪୩]

[୪୪]

[୪୫]

[୪୬]

[୪୭]

[୪୮]

[୪୯]

[୫୦]

[୫୧]

[୫୨]

[୫୩]

[en ୧]

[୫୪]

[୫୫]

[୫୬]

[୫୭]

[୫୮]

[୫୯]

[୬୦]

[୬୧]

[୬୨]

[୬୩]

[୬୪]

[୬୫]

[୬୬]

[୬୭]

[୬୮]

[୬୯]

[୭୦]

[୭୧]

[୭୨]

[୭୩]

[୭୪]

[୭୫]

[୭୬]

[୭୭]

[୭୮]

[୭୯]

[୮୦]

[୮୧]

[୮୨]

[୮୩]

[୮୪]

[୮୫]

[୮୬]

[୮୭]

[୮୮]

[୮୯]

[୯୦]

[୯୧]

[୯୨]

[୯୩]

[୯୪]

[୯୫]

[୯୬]

[୯୭]

[୯୮]

[୯୯]