ଗାୟନ

ଗାୟନ ଏପରି ଏକ କ୍ରିୟା ଅଟେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ମାନବର ସ୍ୱରର ସହାୟତାରେ ସଙ୍ଗୀତ ଧ୍ୱନି ଉତ୍ପନ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସାମାନ୍ୟ କଥା ବାର୍ତ୍ତାକୁ ରାଗ ଏବଂ ତାଳ ଦୁହିଁଙ୍କ ପ୍ରୟୋଗରେ ବଢିଥାଏ । ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଗାଇଥାଏ ତାଙ୍କୁ ଗାୟକ କିମ୍ବା ସଙ୍ଗୀତକାର କୁହାଯାଇଥାଏ । ଗାୟନ ସର୍ବଦା ଅନ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତକାରମାନଙ୍କ ସମୂହରେ କରାଯାଇଥାଏ , ଯେପରି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସ୍ୱର ଥିବା ବହୁ ଗାୟକ ମାନଙ୍କ ସହିତ କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର ବାଯାଉଥିବା କଳାକାର ମାନଙ୍କ ସହିତ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ବ୍ୟକ୍ତି, ଯିଏ କଥା କହିପାରେ ସେ ମଧ୍ୟ ଗୀତ ଗାଇପାରେ । କାରଣ ଗାୟନ କଥା କହିବାର ଏକ ପରିସ୍କୃତ ରୂପ ଅଟେ ।

ଗାୟନ ଅନୌପଚାରିକ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ସନ୍ତୋଷ କିମ୍ବା ଖୁସି ପାଇଁ କରାଯାଇପାରେ । ଯେପରି, କୌଣସି ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୟରେ ମଞ୍ଚ ଉପରେ କିମ୍ବା ରେକର୍ଡିଙ୍ଗ ଷ୍ଟୁଡିଓରେ ପ୍ରମୁଖ ଗାୟନ ସମୟରେ । ଉଚ୍ଚ ଧରଣର ପ୍ରମୁଖ ଗାୟକ କିମ୍ବା ନବ ଶିକ୍ଷିତ ଗାୟନ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାମାନ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନ ଏବଂ ନିୟମିତ ଅଭ୍ୟାସ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।^[୧] ପ୍ରମୁଖ ଗାୟକ ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ସଙ୍ଗୀତରେ ନିଜର ପ୍ରମୁଖତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାନ୍ତି , ଯେପରି ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ କିମ୍ବା ରକ ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ସେ ନିଜର ସମସ୍ତ କ୍ୟାରିଅରର ଅନୁଧ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ କୌଣସି ସ୍ୱର-ଅଧ୍ୟାପକ କିମ୍ବା ସ୍ୱର-ପ୍ରଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସ୍ୱର-ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇଥା'ନ୍ତି ।

ମାନବ ସ୍ୱର

ବୋକାଲ ଫୋର୍ଡସର ଏକ ଲେବଲ୍ଡର ସରଞ୍ଚନାତ୍ମକ ଆବେଗ ।

ନିଜର ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥାରେ , ଗାୟନ ଏକ ଭଲରୂପେ ପରିଭାଷିତ କୌଶଳ ଅଟେ ଯାହା ପବନର ଅପୂର୍ତ୍ତି, ସ୍ୱର ଯନ୍ତ୍ର ଯାହା ବଂଶୀ କିମ୍ବା କମ୍ପନର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ , "ବକ୍ଷ" ଓ "ମୁଣ୍ଡ" ଯାହା ବାୟୁ ବାଦ୍ୟରେ ନଳୀ ପରି ଧ୍ୱନି ବିସ୍ତାରକାର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ଏବଂ "ଜିଭ" ଯାହା ତାଳୁ , ଦାନ୍ତ ଏବଂ ଓଠ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ସ୍ୱର ଏବଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନର ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥାଏ । ଯଦିଓ ଏହି ୪ଟି ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ତାଙ୍କୁ ଏକ ମୁଖର କୌଶଳର ସ୍ଥାପନା ପାଇଁ ସମନ୍ୱିତ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସେ ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ ଅନ୍ତର୍କ୍ରିୟା କରିବାପାଇଁ ତିଆରି ହୋଇଥାନ୍ତି ।^[୨] ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସମୟରେ , ପବନ ମଧ୍ୟ ପଟଳ ସହିତ ଭିତରକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ । ପେଟ, ଆନ୍ତରିକ ଅନ୍ତର୍ପଶାଳୀୟ ଏବଂ ଅଧୋ ଶ୍ରେଣୀକ ପେଶୀୟ ଉଚ୍ଚବାସ କ୍ରିୟାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିଥାଏ । ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ପଶାଳୀୟ, ସ୍କେଲିୟ ଏବଂ ଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣୋକ୍ଲିଡୋମୈଷ୍ଟାୟାଡ଼ ପେଶୀୟ ଉଚ୍ଚ ବାସରେ ସହାୟତ କରିଥାଏ । ଓଠକୁ ବନ୍ଦ କରି ସ୍ୱର ଉତ୍ପନ୍ନ କରିବାକୁ ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହେବାର ସଂଜ୍ଞା ଦିଆ ଯାଇଥାଏ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗାୟନର ଅଦ୍ୱିତୀୟ କେବଳ କଣ୍ଠର ବାସ୍ତବିକ ଆକାରର ତିଆରି କାରଣରୁ ହୋଇ ନଥାଏ , ତା' ସହିତ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିର ଶରୀରର ଆକାର ଏବଂ ତିଆରି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ବକ୍ଷ ଏବଂ ବେକର ଆକାର , ଜିଭରେ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ଅନ୍ୟଥା ଅଂଶ ବନ୍ଧିତ ପେଶୀୟକୁ ବଦଳ କରାଯାଇ ପାରେ । ଏଥିରୁ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟରେ ହେବାଦ୍ୱାର ଉତ୍ପନ୍ନ କଣ୍ଠର ପିଚ, ଆୟତନ, ଲୟ କିମ୍ବା ସ୍ୱରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ଧ୍ୱନି ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆକାର ଓ ହାଡର ଗଠଣି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଧ୍ୱନିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ।

ଗାୟକ କଣ୍ଠକୁ କିଛି ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ମଧ୍ୟ ଶିଖିପାରେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜ ସ୍ୱର ତନ୍ତ୍ରରେ ଭଲ ଉପାୟରେ ସ୍ୱର ଆସିପାରେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ମୁଖର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିକରଣର ନାମ ଶୁଣାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ମୁଖର ସ୍ୱର ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଭାବ "ସ୍ୱର ଯନ୍ତ୍ର"ର କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ , ଯାହାଦ୍ୱାରା ଲୋକମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସ୍ୱର ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥାନ୍ତି । ସ୍ୱର ଯନ୍ତ୍ରର ଏହି ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟର ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ମୁଖର ପଞ୍ଜିୟ କରଣକୁ ରୂପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥାଏ ।^[୩] ଏହି ସଫଳତା ପାଇଁ ଗାୟକଦ୍ୱାରା ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବିଧିରେ ଗାୟକର ଫମେଣ୍ଟର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ , ଯାହାଦ୍ୱାରା କାନର ଆବୃତିଦ୍ୱାରା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଭାଗରେ ଭଲ ରୂପେ ଅନୁକୂଳ କରାଯାଇଛି।^[୪]^[୫]

ମୁଖର ପଞ୍ଜିକରଣ

ମୁଖର ପଞ୍ଜିକରଣ ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ୱରର ଭିତରେସ୍ଥିତ "ମୁଖର ରେଜିଷ୍ଟ୍ର"ର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ସନ୍ଦର୍ଭିତ କରିଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ୱରର ପଞ୍ଜି ଏକ ବିଶେଷ ସୂରର ଶୃଙ୍ଖଳା ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ସ୍ୱର ରଜ୍ଜୁଆର ସମାନ କମ୍ପନରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ପଞ୍ଜିର ମୂଳ ସ୍ୱର ଯନ୍ତ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟରେ ହୋଇଥାଏ । ତାହା ଏଥିପାଇଁ ହୋଇଥାଏ କାରଣ ସ୍ୱର ରଜ୍ଜୁଆରେ ବହୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ପ୍ରକାରର କମ୍ପନ ଉତ୍ପନ୍ନ କରିବାର କ୍ଷମତ ରହିଥାଏ । କମ୍ପନର ଏହି ପ୍ରକାର ଏକ ବିଶେଷ ଭାଗରେ ପ୍ରକଟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅଲଗା ପ୍ରକାରର ସ୍ୱର ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥାଏ ।^[୬] ଶବ୍ଦ "ପଞ୍ଜି" କିଛି ଭ୍ରମମ ହୋଇପାରେ କାରଣ ଏହା ମାନବ ସ୍ୱରର ବହୁ ଲକ୍ଷଣକୁ ନିଜ ଭିତରେ ସଜେଇ ହୋଇଥାଏ । ପଞ୍ଜି ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ନିମ୍ନରେ ଯେ କୌଣସି ସନ୍ଦର୍ଭରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରେ :^[୭]

ଗାୟନର କୌଣସି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଭାଗ ଯେପରି ଉପରି, ମଧ୍ୟମ କିମ୍ବା ତଳ ପଞ୍ଜି ।
କୌଣସି ପ୍ରତିଧ୍ୱନି କ୍ଷେତ୍ର ଯେପରି , ବକ୍ଷ ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଶୀର୍ଷ ସ୍ୱର ।
ସ୍ୱରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା (ସ୍ୱରିକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ୱର ରଜ୍ଜୁର କମ୍ପନଦ୍ୱାରା ମୁଖର ସ୍ୱର ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଇଥାଏ ପରେ ସ୍ୱର ପ୍ରଣାଳୀର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିଦ୍ୱାରା ସଂଶୋଧିତ କରାଯାଇଥାଏ )।
କୌଣସି ନିଶ୍ଚିତ ମୁଖର ଲୟ କିମ୍ବା ଗାୟନ "ରଙ୍ଗ"
ସ୍ୱରର ଏକ କ୍ଷେତ୍ର ଯେପରି ସ୍ୱରର ବ୍ୟବଧାନଦ୍ୱାରା ପରିଭାଷିତ କିମ୍ବା ସୀମାଙ୍କିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନରେ , ଏକ ପଞ୍ଜିକୃତ ଭାଷା ଭାଷା ଯାହା ସୁର ଏବଂ ସ୍ୱରକୁ ଏକ ସ୍ୱନବିଜ୍ଞାନ (ଏକଳ ସ୍ୱର ବିଜ୍ଞାନ) ପ୍ରଣାଳୀରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ବାକ ରୋଗବିଜ୍ଞାନରେ ଶବ୍ଦ ମୁଖର ପଞ୍ଜିର ତିନୋଟି ତତ୍ତ୍ୱ ହୋଇଥାଏ - ସ୍ୱର ରଜ୍ଜୁର ଏକ ନିଶ୍ଚିତ କମ୍ପନ ପ୍ରକାର , ପିଞ୍ଚର ଏକ ନିଶ୍ଚିତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ କୌଣସି ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରକାର ସ୍ୱର । ବାକ ରୋଗ ବିଶେଷଜ୍ଞ ସ୍ୱରଯନ୍ତ୍ରର ଶରୀର ବିଜ୍ଞାନ କ୍ରିୟାର ଆଧାରରେ ଚାରୋଟି ମୁଖର ପଞ୍ଜିର ପରିଚୟ କରିଥାନ୍ତି - ମୁଖର ଫ୍ରାଇ ପଞ୍ଜି, ମୋଡଲ ପଞ୍ଜି, ଫ୍ଲାସେଟୋ ପଞ୍ଜି ଏବଂ ସିଟି ପଞ୍ଜି । ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ବହୁ ମୁଖର ଶିକ୍ଷାବିଦମାନେ ମଧ୍ୟ ଆପଣେଇ ଛ'ନ୍ତି ।^[୭]

ସ୍ୱର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିକରଣ କିମ୍ବା ସ୍ୱର ଗୁଞ୍ଜନ

ସ୍ୱର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସ୍ୱର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ରିୟାର ମୂଳ ଉତ୍ପାଦର ସୂର ଭିତର ସ୍ତରକୁ ପବନରେ ଭରପୂର ନଳୀଦ୍ୱାରା ସେହି ସମୟରେ ବଢ଼ାଇ ଦିଆଯାଏ । ପ୍ରତିଧ୍ୱନି କ୍ରିୟାରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ବହୁ ଶବ୍ଦରେ ଧ୍ୱନି-ବିସ୍ତାରଣ, ପ୍ରଚୁରିକରଣ , ବିସ୍ତାର, ସୁଧାର, ତିବ୍ରିକରଣ ଏବଂ ଦୀର୍ଘକରଣ ସାମିଲ ଅଛି । କୌଣସି ଗାୟକ କିମ୍ବା ବକ୍ତାଦ୍ୱାରା ଏହି ଶବ୍ଦରୁ ବାହାରୁଥିବା ମୁଖ୍ୟ ନିଷ୍କର୍ଷ ଏହା ହୋଇଥାଏ କି ପ୍ରତିଧ୍ୱନୀର ଅନ୍ତିମ ପରିଣାମ ଏକ ଭଲ ସ୍ୱର ହେବା ଦରକାର ।^[୭] ଶରୀରରେ ସାତୋଟି ଏହିପରି ଏକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯାହାକୁ ସମ୍ଭାବିତ ସ୍ୱର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିକାରକ ରୂପେ ସୂଚିବଦ୍ଧ କରାଯାଇ ପାରେ । ଶରୀରରେ ସବୁଠାରୁ ତଳ ସ୍ଥିତିରେ ସବୁଠାରୁ ଉପର ସ୍ଥିତିର ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ରହିଛି , ବକ୍ଷ, ବାୟୁନଳୀ, କଣ୍ଠ, ମୁଖ ନଳୀ, ନାକ ନଳୀ ଇତ୍ୟାଦି । ^[୮]

ଆଧାର

↑ Falkner, Keith, ed. (1983). Voice. Yehudi Menuhin music guides. London: MacDonald Young. p. 26. ISBN 035609099X. OCLC 10418423.
↑ "Singing". Britannica Online Encyclopedia.
↑ Vennard, William (1967). Singing: the mechanism and the technic. New York: Carl Fischer. ISBN 978-0825800559. OCLC 248006248.
↑ Hunter, Eric J; Titze, Ingo R (2004). "Overlap of hearing and voicing ranges in singing" (PDF). J Singing. 61 (4): 387–392. Archived from the original (PDF) on 2010-12-22. Retrieved 2017-04-09.
↑ Hunter, Eric J; Švec, Jan G; Titze, Ingo R (2006). "Comparison of the produced and perceived voice range profiles in untrained and trained classical singers". J Voice. 20 (4): 513–526. doi:10.1016/j.jvoice.2005.08.009. PMID 16325373. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (help)
↑ Large, John W (फ़रवरी/March 1972). "Towards an integrated physiologic-acoustic theory of vocal registers". The NATS Bulletin. 28: 30–35. ISSN 0884-8106. OCLC 16072337. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
↑ ^୭.୦ ^୭.୧ ^୭.୨ McKinney, James C (1994). The diagnosis and correction of vocal faults. Nashville, Tennessee: Genovex Music Group. p. 213. ISBN 1565939409. OCLC 30786430.
↑ Greene, Margaret; Mathieson, Lesley (2001). The voice and its disorders (6th ed.). John Wiley & Sons. ISBN 1861561961. OCLC 47831173. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (help)

[Musicguides-1] Falkner, Keith, ed. (1983). Voice. Yehudi Menuhin music guides. London: MacDonald Young. p. 26. ISBN 035609099X. OCLC 10418423.

[2] "Singing". Britannica Online Encyclopedia.

[Vennard-3] Vennard, William (1967). Singing: the mechanism and the technic. New York: Carl Fischer. ISBN 978-0825800559. OCLC 248006248.

[4] Hunter, Eric J; Titze, Ingo R (2004). "Overlap of hearing and voicing ranges in singing" (PDF). J Singing. 61 (4): 387–392. Archived from the original (PDF) on 2010-12-22. Retrieved 2017-04-09.

[5] Hunter, Eric J; Švec, Jan G; Titze, Ingo R (2006). "Comparison of the produced and perceived voice range profiles in untrained and trained classical singers". J Voice. 20 (4): 513–526. doi:10.1016/j.jvoice.2005.08.009. PMID 16325373. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (help)

[Large-6] Large, John W (फ़रवरी/March 1972). "Towards an integrated physiologic-acoustic theory of vocal registers". The NATS Bulletin. 28: 30–35. ISSN 0884-8106. OCLC 16072337. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)

[McKinney1994-7] ୭.୦ ^୭.୧ ^୭.୨ McKinney, James C (1994). The diagnosis and correction of vocal faults. Nashville, Tennessee: Genovex Music Group. p. 213. ISBN 1565939409. OCLC 30786430.

[Greene2001-8] Greene, Margaret; Mathieson, Lesley (2001). The voice and its disorders (6th ed.). John Wiley & Sons. ISBN 1861561961. OCLC 47831173. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (help)

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]