ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା
ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମାତଥା ଦାରୁଣୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ଚରିତ୍ର ମହାଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଚରିତ୍ର । ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ପୁତ୍ର ତଥା ବ୍ରାହ୍ମଣ ବିଦ୍ୱାନ ଭରଦ୍ୱାଜଙ୍କ ପୌତ୍ର ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା ଜଣେ ମହାରଥୀ ତଥା ଯୋଧ୍ୟା ।[୧] କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧରେ ସେ କୌରବଙ୍କ ତରଫରୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଅବଦାନ ଦେଇଥିବା ଯୋଧ୍ୟା ହିସାବରେ ମହାଭାରତରେ ପରିଚିତ । ତାଙ୍କୁ ପୁରାଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରୁଦ୍ରଙ୍କ ୧୧ ଅବତାର ଭିତରୁ ଗୋଟିଏ ଅବତାର ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । [୨]କଥିତ ଅଛି ସେ ଚିରଞ୍ଜିବୀ ( ଅମର) ଥିଲେ ଓ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇ ନଥିବା କୌରବ ପକ୍ଷ୍ର ଜଣେମାତ୍ର ଯୋଦ୍ଧା ।
ବ୍ୟୁପତ୍ତି
[ସମ୍ପାଦନା]ମହାଭାରତ ଅନୁସାରେ ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା କହିଲେ " ଅଶ୍ୱ ପରି ଶବ୍ଦ କରୁଥିବା " ବାକ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ସେ ଜନ୍ମ ସମୟରେ ଅଶ୍ୱ ପରି ଚିତ୍କାର କରୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା ନାମ ଦିଆ ଯାଇଥିଲା । .[୩] It is so called because when he was born he cried like a horse.[୪]
ଜନ୍ମ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଜୀବନୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଜ୍ୟ ଓ କୃପିଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଥିଲେ । ଦ୍ରୋଣ ବହୁବର୍ଷ ତପସ୍ୟା କରି ମହାଦେବ ଶିବଙ୍କଠାରୁ ବର ପ୍ରାପ୍ତ ହେଇଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ଔରସରୁ ଜାତ ପୁତ୍ର ଶିବଙ୍କ ପରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେବ । ତେଣୁ ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା ଚିରଞ୍ଜିବୀ ଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ମସ୍ତକରେ ଏକ ରତ୍ନ ଥିଲା ଯାହା ଫଳରେ ସେ ସବୁ ସାଧାରଣ ଶକ୍ତିରୁ ବଳୀୟାନ ହେଇଥିଲେ । ସେ କ୍ଷୁଧା , ତୃଷା ଓ ବ୍ୟଥାରୁ କଷ୍ଟ ପାଉନଥିଲେ ।
ହସ୍ତିନାପୁର ଗମନ
[ସମ୍ପାଦନା]ବାଳକ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ଥରେ କ୍ଷୀର ପିଇବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କଲେ । କିନ୍ତୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କଠାରେ ଗାଈ ନ ଥିଲା ବା କ୍ଷୀର କିଣିବାକୁ ସମ୍ବଳ ନ ଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ତାଙ୍କର ଜଣେ ବାଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁ ଦ୍ରୁପଦଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲେ ।ଦ୍ରୁପଦ ସେତେବେଳେ ଜଣେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ରାଜା ଥିଲେ । ବହୁ କାଳ ପୂର୍ବରୁ ଦ୍ରୁପଦ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ଉପରେ ଖୁସି ହେଇ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ନିଜ ପାଖରେ ଯାହା ଥିବା ତାର ଅଧା ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଜ୍ୟ ରାଜା ଦ୍ରୁପଦଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଯାଇ ବାଲ୍ୟକାଳ କଥା ମନେ ପକେଇଦେଲେ । ମାତ୍ର ଦ୍ରୁପଦ ତାଙ୍କ କଥା ନ ଶୁଣି ତାଙ୍କୁ ତାଚ୍ଛଲ୍ୟ ତଥା ଅପମାନ ଦେଇ ରାଜସଭାରୁ ତଡ଼ି ଦେଲେ ।
ଏହି ଘଟନା ଦେଖି ସେଠାରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଗୁରୁ କୃପାଚାର୍ଜ୍ୟ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଜ୍ୟଙ୍କ ଉପରେ ଦୟାପରବସ ହେଇ ତାଙ୍କୁ ହସ୍ତିନାପୁରକୁ ଡାକିନେଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ସହ ଭେଟା କରେଇ ଦେଲେ । ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ସୁପାରିସ କ୍ରମେ ଦ୍ରୋଣ ପାଣ୍ଡବ ଓ କୌରବମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଗୁରୁ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହେଇ ହସ୍ତିନାପୁରରେ ରହିଲେ । ହସ୍ତିନାପୁରରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ମଧ୍ୟ ରହି କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବ ମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଯୁଦ୍ଧ କୌଶଳ ସହ ଅନ୍ୟ ବିଦ୍ୟା ଶିଖିଲେ ।
ଶିବଙ୍କ ଅବତାର
[ସମ୍ପାଦନା]ଶାସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ୱାନ ଚଟହୁର୍ତିଙ୍କ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଅନୁସାରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ମହାଦେବ ଶିବଙ୍କ ରୁଦ୍ର ଅବତାରର ଅଂଶ ହିସାବରେ ଜନ୍ମ ହେଇଥିଲେ । ଭୀଷ୍ମ ନିଜେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ ବା ହତ୍ୟା କରିବା ସାଧାରଣତଃ ସମ୍ଭବ ନୁହେ , କାରଣ ସେ ଶିବଙ୍କ ଅଂଶ ଯୁକ୍ତ ଥିଲେ ଓ ଚିରଞ୍ଜିବୀ ହେଇଥିଲେ । ଦୁର୍ଜ୍ୟୋଧନ ଏକଥା ଜାଣି ପରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସେନାରେ ସେନାପତି ଭାବେ ରଖି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ରେ ତାଙ୍କର ଶକ୍ତିର ସବୁ ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ ।
ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଓ ବ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ ଏକଥା ଜାଣିଥିଲେ । ତେଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମାଙ୍କୁ ପରାହତ କରେଇବା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ହେଇଥିଲା ।
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
[ସମ୍ପାଦନା]କୌରବଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ଦ୍ରୋଣ ଓ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା
[ସମ୍ପାଦନା]ରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଦେଶ ବଳରେ ଦ୍ରୋଣ ଉଭୟ କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ଆନୁଗତ୍ୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପ୍ରତି ରହିଥିଲା । ତେଣୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସେମାନେ କୌରବ ମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କଲେ ।
ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ
[ସମ୍ପାଦନା]ଯୁଦ୍ଧ ହେବାର ଦଶମ ଦିନ କୌରବ ମୁଖ୍ୟ ସେନାପତି ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ପରାଜୟ ହେଲା ଓ ସେ ସରସଜ୍ଜ୍ୟାରେ ରହିଲେ । ଦ୍ରୋଣ ମୁଖ୍ୟ ସେନାପତି ହେଲେ । ସେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ଆଣିବାକୁ କହିଥିଲେ ଭି ନ ଆଣିପାରୁଥିବାରୁ ଦୁର୍ଜୟୋଧନ ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିରକ୍ତ ହଉଥିଲେ । ଏଣେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଜାଣିଥିଲେ ଯେ ଅସ୍ତ୍ର ହାତରେ ଧରିଥିବା ଯାଏ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ହେବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ଏକ ଉପାୟ କଲେ । ସେ ଭୀମଙ୍କୁ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ନାମକ ଏକ ହସ୍ତୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ କହିଲେ । ସେ ଜାଣିଥିଲେ ଯଦି ପୁତ୍ର ନିହତ ହେବା କଥା ଶୁଣିବେ ଦ୍ରୋଣ ନିଶ୍ଚୟ ଅସ୍ତ୍ର ତ୍ୟାଗ କରିବେ । ଦ୍ରୋଣ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ନିହତ ହେଇଥିବା ଗୁଜବ ଶୁଣି ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ପଚାରିଲେ । ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧିଷ୍ଠିର କେବେ ମିଛ କହନ୍ତି ନାହିଁ । ତେବେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବଟେଇଥିବା ମତେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର କହିଲେ " ନର ବା ଗୁଞ୍ଜର , ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ହତ " । ଏଥିରୁ ସେ ' ବା ଗୁଞ୍ଜର " ଶବ୍ଦ ସବୁ ଧୀର ଭାବରେ କହିଥିବାରୁ ଦ୍ରୋଣ ଶୁଣି ପାରିନଥିଲେ ଓ ସେ ନୀଡ଼ାସ ହେଇ ଅସ୍ରା ତ୍ୟାଗ କଲେ ।ସେଇ ସମୟରେ ପାଣ୍ଡବ ସେନାପତି ଧୃସ୍ତଦୁମ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କଲେ ।
ନାରାୟଣାସ୍ତ୍ର
[ସମ୍ପାଦନା]କ୍ରୋଧ ରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ଦିନେ ଯୁଦ୍ଧରେ ନାରାୟଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରି ପାଣ୍ଡବ ସେନାକୁ କାବୁ କରିଥିଲେ ଓ ସେମାନେ ସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ରବଳ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ପାଣ୍ଡବ ପକ୍ଷ୍ର ଜଣେ ସେନାପତି ନୀଳ ରାଜାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କଲା ପରେ ଶାନ୍ତ ହେଲେ । ସେ ମୁଖ୍ୟ ସେନାପତି ହେଲେ । ସେ ଯୁଦ୍ଧ ଫଳରେ ନିହତ ହଉଥିବା ବହୁ ଲୋକଙ୍କୁ ଦେଖି ମର୍ମାହତ ମଧ୍ୟ ହଉଥିଲେ । ସେ ଦୁର୍ଜୟୋଧନଙ୍କୁ ସନ୍ଧି ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ଜୟୋଧନ ମାନି ନ ଥିଲେ ।
ଆକ୍ରମଣ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣା
[ସମ୍ପାଦନା]ହସ୍ତିନାପୁର ଗମନ
[ସମ୍ପାଦନା]ବାଳକ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମାଠାରେ କ୍ଷୀର ପିଏବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କଲେ । କିନ୍ତୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କଠାରେ ଗାଈ ନ ଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ତାଙ୍କର ଜଣେ ବାଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁ ଦ୍ରୁପଦଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲେ । ବହୁ କାଳ ପୂର୍ବରୁ ଦ୍ରୁପଦ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ଉପରେ ଖୁସି ହେଇ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଯାହା ଥିବା ତାର ଅଧା ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଜ୍ୟ ରାଜା ଦ୍ରୁପଦଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଯାଇ ବାଲ୍ୟକାଳ କଥାମାନେ ପକେଇଦେଲେ । ମାତ୍ର ଦ୍ରୁପଦ ତାଙ୍କ କଥା ନ ଶୁଣି ତାଙ୍କୁ ତାଚ୍ଛଲ୍ୟ ତଥା ଅପମାନ ଦେଇ ରାଜସଭାରୁ ତଡ଼ି ଦେଲେ ।
ଶିବଙ୍କ ଅବତାର
[ସମ୍ପାଦନା]ଶାସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ୱାନ ଚଟହୁର୍ତିଙ୍କ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଅନୁସାରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ମହାଦେବ ଶିବଙ୍କ ରୁଦ୍ର ଅବତାରର ଅଂଶ ହିସାବରେ ଜନ୍ମ ହେଇଥିଲେ । ଭୀଷ୍ମ ନିଜେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମା ଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ ବା ହତ୍ୟା କରିବା ସାଧାରଣତଃ ସମ୍ଭବ ନୁହେ , କାରଣ ସେ ଶିବଙ୍କ ଅଂଶ ଯୁକ୍ତ ଥିଲେ ଓ ଚିରଞ୍ଜିବୀ ହେଇଥିଲେ । ଦୁର୍ଜ୍ୟୋଧନ ଏକଥା ଜାଣି ପରେ ଅଶ୍ୱଷ୍ଠମାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସେନାରେ ସେନାପତି ଭାବେ ରଖି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ରେ ତାଙ୍କର ଶକ୍ତିର ସବୁ ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ ।
ଆଧାର ସବୁ
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ K M Ganguly (1883–1896). The Mahabharata, Book 5 Udyoga Parva, Section CLXVIII sacred-texts.com, October 2003, Retrieved 2014-02-11
- ↑ Pilot Baba. Pilot Baba and Maharishi Aswathama Archived 2015-06-30 at the Wayback Machine. Retrieved 2015-02-15
- ↑ http://www.sacred-texts.com/hin/m07/m07193.htm
- ↑ http://spokensanskrit.de/index.php?tinput=azvatthAma&direction=SE&script=HK&link=yes&beginning=
ବାହାର ଲିଙ୍କ
[ସମ୍ପାଦନା]- GRETIL etext Archived 2009-07-24 at the Wayback Machine. (Muneo Tokunaga)
- Mahābhārata online Archived 2010-11-07 at the Wayback Machine.
- History: Encounters with Ashwatthama Archived 2015-05-09 at the Wayback Machine.