ରେଣୁକା
| ରେଣୁକା | |
|---|---|
 ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ମହୁର ମନ୍ଦିରରେ ରେଣୁକାଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି; ଏହା ଏକ ଶକ୍ତିପୀଠ । The icon of Renuk at the sanctum of the Mahur temple, a Shakti Peetha | |
| Devanagari | रेणुका |
| Sanskrit Transliteration | Rénûka/Renu |
| Affiliation | ଦେବୀ |
| ଲୋକ | ମହୁର (Mahur) |
| ସ୍ୱାମୀ/ସ୍ତ୍ରୀ | ଜମଦଗ୍ନି Jamadagni |
| ସନ୍ତାନଗଣ | ପର୍ଶୁରାମ, ବସୁ (Vasu |
| Mount | ସିଂହ |
ରେଣୁକା ବା ରେଣୁଗା/ରେଣୁ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Reṇukā/Renuga/Renu) ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଦେବୀ ଯାହାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ତେଲେଙ୍ଗାନା, ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଓ ତାମିଲ ନାଡ଼ୁରେ ପୂଜା କରାଯାଏ ।[୧] ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ମହୁର ସ୍ଥାନରେ ରେଣୁକାଙ୍କର ମନ୍ଦିର ଅଛି ଯାହାକୁ ଏକ ଶକ୍ତି ପୀଠ (shakti peetha) କୁହାଯାଏ ।
ବିଭିନ୍ନ ନାମ[ସମ୍ପାଦନା]
ରେଣୁକା/ରେଣୁ ବା ୟେଲ୍ଲାମ୍ମା ବା ଏକବିରା (Ekvira) ବା ଏଲ୍ଲାଇ ଆମ୍ମାଁ ବା ଏଲ୍ଲାଇ ଆମ୍ମା, ମରାଠୀ ଭାଷାରେ (Marathi: ଶ୍ରୀ ରେଣୁକା/ୟେଲ୍ଲୁଆଈ (श्री. रेणुका/ येल्लुआई), Kannada: ಶ್ರೀ ಎಲ್ಲಮ್ಮ ರೇಣುಕಾ, Telugu : శ్రీ రేణుక/ ఎల్లమ్మ, Tamil: ரேணு/Renu) ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଦେବୀ ଭାବରେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ତେଲେଙ୍ଗାନା, ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଓ ତାମିଲ ନାଡ଼ୁରେ ୟେଲ୍ଲାମ୍ମା ଜଣେ ସଂରକ୍ଷକ ଦେବୀ ଭାବରେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଭକ୍ତମାନେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ମାତା ବା ଜଗଦମ୍ବା ନାମ ଦେଇଥାଆନ୍ତି ।
କାହାଣୀର ଆରମ୍ଭ[ସମ୍ପାଦନା]
ରେଣୁକାର କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ମହାଭାରତ, ହରିବଂଶ (Harivamsa) ଓ ଭାଗବତ ଗୀତାରେ ଲିଖିତ ଅଛି ।
ପ୍ରାକ୍ ଜୀବନ[ସମ୍ପାଦନା]
ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ରାଜା ରେଣୁକାଙ୍କର ପିତା ରେଣୁ ଏକ ଯଜ୍ଞ କଲେ । ଏହି ଯଜ୍ଞର ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡରୁ ଗୋଟିଏ ଝିଅ ଜାତ ହେଲେ । ସେହି ଝିଅ ଅତି ସକ୍ରିୟ ଓ ଗୁଣୀ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ନାମ ରେଣୁକା ଦିଆଗଲା ଓ ସେ ପିତାମାତାଙ୍କର ଅତି ଗେହ୍ଲା ଝିଅ ହୋଇ ବଢ଼ିଲେ ।
ରେଣୁଙ୍କର ଗୁରୁ ଅଗସ୍ତ୍ୟ ଥରେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସି ଝିଅ ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଜମଦଗ୍ନୀ ଋଷିଙ୍କୁ ବିବାହ ଦେବା ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଗଲେ । ପ୍ରଚଣ୍ଡ ତପସ୍ୟା କରି ରୁଚିକ ମୂନୀ ଓ ସତ୍ୟବତୀଙ୍କର ପୁତ୍ର ଜମଦଗ୍ନି ଦେବତାମାନଙ୍କଠାରୁ ଅନେକ ବରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ବିବାହ ପରେ ରେଣୁକା ଓ ଜମଦଗ୍ନି ଦୁହେଁ ବେଲଗାଭି ଜିଲ୍ଲାରେ ଥିବା ଆଜିକାର ସବଦତ୍ତି ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଜମଦଗ୍ନିଙ୍କର ସମସ୍ତ ପୂଜା କର୍ମରେ ରେଣୁକା ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସମୟକ୍ରମେ ଜମଦଗ୍ନିଙ୍କର ରେଣୁକା ଅତି ପ୍ରିୟ ହୋଇଗଲେ । କିଛି ଦେନ ପରେ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଝିଅ ଜନ୍ମ ହେଲା ଯାହାର ନାମ ଅଞ୍ଜନା ଦେବୀ ରଖାଗଲା । ସବୁଦିନ ପ୍ରାତଃ କାଳରୁ ରେଣୁକା ଉଠି ମାଲାପ୍ରଭା ନଦୀରେ ସ୍ନାନ ଶୌଚାଦି କର୍ମ ପବିତ୍ର ମନରେ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଭକ୍ତର ଏତେ ଶକ୍ତି ହୋଇଗଲା ଯେ ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଏକ ସଦ୍ୟ ବାଲି ନିର୍ମିତ ପାତ୍ରରେ ଜଳ ରଖିପାରୁଥିଲେ । ସେହି ପାତ୍ରରେ ନଦୀରୁ ଜଳ ଭରି ପାଖରେ ଥିବା ଏକ ସାପକୁ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଗୁଡ଼େଇ ତା ଉପରେ ଜଳ ପାତ୍ରକୁ ରଖି ଫେରିଆସୁଥିଲେ । ଏହି ଜଳରେ ଜମଦଗ୍ନି ସ୍ନାନ ଶୌଚାଦି କର୍ମ ଶେଷ କରୁଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ରେଣୁକା ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ବାଲି କଣିକା । ତାଙ୍କ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦିର ଜାମାନିଆ, ଗାଜିପୁରରେ ଓ ଆଉ ଏକ ମନ୍ଦିର ଭେଲୋର ପାଖରେ ଅଛି ଓ ସେଠାକାର ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ୱୟଂ ମାଟିରୁ ବାହାରିଥିବା କୁହାଯାଏ ।
ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜୀବନ[ସମ୍ପାଦନା]
ରେଣୁକାଙ୍କର ପାଞ୍ଚ ପୁତ୍ର ଜାତ ହୋଇଥିଲେ ଓ ସବା ସାନ ପୁଅ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କର ଅନୁକମ୍ପା ପାଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ପର୍ଶୁରାମ ଡାକୁଥିଲେ ଓ ସେହି ପର୍ଶୁରାମ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଷଷ୍ଠ ଅବତାର ଥିଲେ ।[୨] ନଦୀରେ ଦିନେ ଗନ୍ଧର୍ବମାନେ କ୍ରୀଡ଼ା କରୁଥିବା ଦେଖି କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଧ୍ୟାନ ଭଗ୍ନ ହୋଇଯିବା ଫଳରେ ବାଲି ପାତ୍ରର ଜଳ ରହିଲାନି । ସେ ବହୁତ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ ଓ ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଫେରିବା ଦେଖି ଜମଦଗ୍ନୀ ତାଙ୍କୁ ଗୃହରୁ ବାହାରିଯିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ।
ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]
- ↑ "Sri Renuka Amman Parameswari". Archived from the original on 18 ମଇ 2015. Retrieved 29 ଅପ୍ରେଲ 2015.
- ↑ Sunil.A.Shah (May 2010). "ચિરંજીવી, શૌર્યતા, જ્ઞાનના સંગમ સમાન ભગવાન પરશુરામ" [Ciran̄jīvī, śauryatā, jñānanā saṅgam samān Bhagavān Paraśurām]. Divya Bhaskar (in Gujarati). Archived from the original on 2016-03-05. Retrieved 2015-04-29.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)