ବୁର୍ଜାମ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସ୍ଥଳ

Coordinates: 34°10′12″N 74°52′01″E / 34.169883°N 74.866841°E / 34.169883; 74.866841
ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
ବୁର୍ଜାମ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସ୍ଥଳ
برزۂہوم
{{{imagealttext}}}
A pot excavated from Burzahom
ଅବସ୍ଥାନ ଶ୍ରୀ ନଗର, ଜାମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରି
ଦିଗବାରେଣି 34°10′12″N 74°52′01″E / 34.169883°N 74.866841°E / 34.169883; 74.866841
ପ୍ରକାର Pre-historic Settlement
ଇତିହାସ
କାଳ Neolithic, Megalithic and early Historic period.
ସ୍ଥାନ ଟୀକା
ଖନନ ତାରିଖ 1939 and from 1960 to 1971
ପ୍ରତ୍ନରତ୍ତ୍ଵବିଦ de Terra and Patersonof Yale-Cambridge Expedition in 1939 and T.N. Khazanchi and his team of ASI from 1960 and 1971

ବୁର୍ଜାମ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସ୍ଥଳ, ଶ୍ରୀ ନଗରର ପୁରତାତ୍ୱିକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାଶ୍ମୀରିର ପ୍ରମୁଖ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳ ଅଟେ ।[୧] ପୁରାତତ୍ତ୍ୱ ଖୋଦେଇରେ ୩୦୦୦ BC ପୂର୍ବ ଓ ୧୦୦୦ BC ପୂର୍ବ ମଧ୍ୟରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱର ଚରଣ ବିଷୟରେ ଜଣାଯାଇଥାଏ ।[୨] କାଶ୍ମୀରିରେ ପ୍ରାଗୌତିହାସିକ ମାନବ ଗତିବିଧିର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଯାଇ ସ୍ତରୀକୃତ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜମାରେ ଉଲ୍ଲେଖିତ ହୋଇଥିବା ନିଷ୍କର୍ଷ, ବିସ୍ତୃତ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ ପନିପରିବା ଓ ଜୀବମାନଙ୍କ ସହିତ ଘଟଣା ସ୍ଥଳର ଭୌତିକ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରକୁ କବର କରିଥାଏ ।

ପୂରାତନତା (କଳା, ବସ୍ତୁକଳା, ପ୍ରଥା, ଓ ଅନୁଷ୍ଠାନ)ରୁ ସଙ୍କେତ ମିଳିଥାଏ ଯେ, ବୁର୍ଜାମର ପ୍ରାଗୌତିହାସିକ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଏସିଆ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ କରିଥିଲେ । ସ୍ଥାନୀୟ ଓ ବିଦେଶୀ ପ୍ରଭାବର କଥାବାର୍ତ୍ତା କଳା, ବସ୍ତୁକଳା, ପ୍ରଥା, ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଭାଷାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଇଥାଏ ଯାହା ମାଟିର ପାତ୍ର ଓ ଅନ୍ୟ କଳାକୃତିରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଅବସ୍ଥିତି[ସମ୍ପାଦନା]

ବୁର୍ଜାମ ସ୍ଥାନ ଶ୍ରୀ ନଗର ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହି ନାମର ଗ୍ରାମରେ ଏକ ପ୍ରାଗୌତିହାସିକ ବସ୍ତି ଅଟେ । ଏହା ନସିମ-ଶାଲୀମାର ମାର୍ଗରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବରେ 16 kilometres (9.9 mi) ଅବସ୍ଥିତ ରହିଛି । ଏହି ସ୍ଥାନର ଉଚ୍ଚତା ସମୁଦ୍ର ସ୍ତରରୁ ତଳ1,800 metres (5,900 ft) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି ।[୩][୪] ଏହା ଭାରତର ଉତ୍ତରରେ ଖନନ ଯୁକ୍ତ ନବପାଷାଣ ସ୍ଥଳ ଅଟେ । ଏହି ସ୍ଥଳ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ Pleistocene ହ୍ରଦର ବିସ୍ତାରରେ ରହିଛି । କାଶ୍ମୀରି ଭାଷାରେ ବୁର୍ଜାମର ଅର୍ଥ, "ଭୋଜବୃକ୍ଷ" ଏକ ଗଛର ପ୍ରଜାତି (ଯାହା ସାଧାରଣତଃ 3,000 to 4,200 metres (9,800 to 13,800 ft) ଉଚ୍ଚତା ସୀମାରେ ହିମାଳୟରେ ବଢ଼ିଥାଏ) ଅଟେ ।

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

1936 ମସିହାରେ ବୁର୍ଜାମ ସ୍ଥଳରେ ପ୍ରଥମ ଖନନ ଏକ ସୀମିତ ଅଭ୍ୟାସ ଥିଲା, ଯେପରି (Yale–Cambridge) ଅଭିଯାନ "Helmut de Terra" ଓ "Dr. Thomson Paterson"ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ପୁରାତତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣର "ଫ୍ରଣ୍ଟିୟର ସର୍କଲ" 1960 ଓ 1971ର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନର ବିସ୍ତୃତ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିଥିଲେ । [୫]

ବୁର୍ଜାମ ତ୍ରାଳ ସହର ପାଖେ (Gufkral) କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଅନ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ଥାନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ତ୍ୱ କରିଅଛି । ଏହାଛଡା ହରିପରିଗମ ଓ ଅବନ୍ତିପୁରା ଗୋଟିଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ରହିଛି ।

ଏହି ସ୍ଥାନକୁ 15 ଏପ୍ରିଲ 2014 ମସିହାରେ ଏକ "UNESCO" ୟୁନେସ୍କୋ (World Heritage Site) ରୂପେ ଶିଳାଲେଖ ପାଇଁ ନାମାଙ୍କିତ କରାଯାଇଥିଲା , କିନ୍ତୁ ଏବେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ମଞ୍ଜୁରୀ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ।

ଆବିଷ୍କାର[ସମ୍ପାଦନା]

ବୁର୍ଜାମରେ ଖନନ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଧାର (ଗଭୀର ଯୁକ୍ତ) ଓ ଆନୁଭୂମିକ ଦେଶ ଦ୍ୱୟରେ କରାଯାଇ ଥିଲା ; ଏହା ଗଭୀରତା , ସ୍ତରୀକରଣର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ଯଦ୍ୱାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରୀକରଣର ଚରଣ ବଦ୍ଧ ଉପାୟରେ ସମସ୍ତରୀୟ ଉତ୍ଖନନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେହି ସ୍ଥାନରେ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟବସାୟିକ ଅନୁକ୍ରମର ଚାରି କାଳ 1960ରୁ 1971 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 11 ବର୍ଷର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଅନୁସାରେ ପ୍ରଲେଖିତ କରାଯାଇଥିଲା । ବୁର୍ଜାମରେ ମିଳିଥିବା ନବପାଷାଣ କାଳୀନ ମନୁଷ୍ୟ ମାନଙ୍କ କଙ୍କାଳର ଅବଶେଷ ସିନ୍ଧୁଘାଟୀ ସଭ୍ୟତାର ହଡ଼ପ୍ପାରେ ମିଳିଥିବା ଜିନିଷ ଅଟେ ।

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. "Kashmir Valley monuments cry for care".
  2. "ASI report says even Neolithic Kashmir had textile industry".
  3. "Excavations – Important – Jammu & Kashmir Patna". Archaeological Survey of India. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 30 March 2015.
  4. "Burzahom Archaeological site, India:Neolithic Period finds". Encyclopædia Britannica.
  5. Pande, B. M. (13 October 1969). "Neolithic Hunting Scene on a Stone Slab from Burzahom, Kashmir" (pdf). University of Hawaii.