"ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଧୂପ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ
| ୯୫ କ ଧାଡ଼ି: | ୯୫ କ ଧାଡ଼ି: | ||
*[[କୋରା]] (ଛୋଟ): ୨୨୦ଟି |
*[[କୋରା]] (ଛୋଟ): ୨୨୦ଟି |
||
===ଭୋଗ ମଣ୍ଡପ ଭୋଗ ବା ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ ( |
===ଭୋଗ ମଣ୍ଡପ ଭୋଗ ବା ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ (ଦ୍ଵିତୀୟ ଭୋଗ)=== |
||
(ସକାଳ ୧୧.୦୦) : ''ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ'' ବା ''ଛତ୍ର ଭୋଗ'' ଭାବେ ପରିଚିତ ଏହି ଭୋଗ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦିରେ ଆରମ୍ଭ କରା ଯାଇଥିଲା |
(ସକାଳ ୧୧.୦୦) : ''ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ'' ବା ''ଛତ୍ର ଭୋଗ'' ଭାବେ ପରିଚିତ ଏହି ଭୋଗ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦିରେ ଆରମ୍ଭ କରା ଯାଇଥିଲା |
||
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରଶାସନ ଏହି ଭୋଗର କୌଣସି ଖର୍ଚ୍ଚଭାର ବହନ କରନ୍ତି ନାହିଁ ବିଭିନ୍ନ ମଠ ତଥା ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଭୋଗ ଯୋଗାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା ସୁଆର ମାନଙ୍କ |
[[ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର]] ପ୍ରଶାସନ ଏହି ଭୋଗର କୌଣସି ଖର୍ଚ୍ଚଭାର ବହନ କରନ୍ତି ନାହିଁ ବିଭିନ୍ନ ମଠ ତଥା ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଭୋଗ ଯୋଗାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା ସୁଆର ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମନ୍ଦିର ରୋଷଶାଳାରେ ବ୍ୟବସାୟିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତିଦିନ ଥରେ ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ ବିଶେଷ ଦିନମାନଙ୍କରେ ଭୋଗର ଚାହିଦା ମୁତାବକ ଏକାଧିକ ଥର ହୋଇଥାଏ |
||
*[[ପଖାଳ]] |
*[[ପଖାଳ]] |
||
*[[ଦହି]] |
*[[ଦହି]] |
||
୧୯:୪୮, ୧୦ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୧ ଅନୁସାରେ କରାଯାଇଥିବା ବଦଳ
ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଧୂପ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ନୀତି ନିୟମ ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ଯାହା ମାଦଳା ପାଞ୍ଜିରେ ଲେଖା ନୀତି ଅନୁସାରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପ୍ରତିଦିନ ୩ ଧୂପ, ୩ ଭୋଗ, ୫ ଅବକାଶ ଓ ୨ ପହଡ଼ ହୁଏ | ଦେବତାଙ୍କୁ ନୈବେଦ୍ୟ ସମର୍ପିତ ହେବା ପରେ ନିବେଦିତ ବସ୍ତୁକୁ 'ଭୋଗ' ବୋଲାଯାଏ ଓ ଭୋଗ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ତାକୁ 'ଅମୁଣିଆ' ବୋଲାଯାଏ
ଧୂପ
ଯେତେବେଳେ ଅମୁଣିଆ ଷୋଡ଼ଶୋପଚାର (ଆସନ, ସ୍ବାଗତ, ପାଦ୍ୟ, ଅର୍ଘ୍ୟ, ଆଚମନୀୟ, ମଧୁପର୍କ, ପୁନରାଚମନୀୟ, ସ୍ନାନ, ବସନ, ଆଭରଣ, ଗନ୍ଧ, ପୁଷ୍ପ, ଧୂପ, ଦୀପ, ନୈବେଦ୍ୟ ଓ ମୁଖବାସ) ବିଧିରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ
ସକାଳ ଧୂପ (ପ୍ରଥମ ଧୂପ)
(ସକାଳ୧୦.୦୦): 'ରାଜଭୋଗ' କୁହାଯାଉଥିବା ଦିନର ଏହି ପ୍ରଥମ ରୋଷେଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୈବେଦ୍ୟ, ଷୋଡ଼ଶପଚାର ବିଧିରେ ରତ୍ନବେଦିରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ
- ବଡ଼କାନ୍ତି: ୫ଶରା
- ସାନକାନ୍ତି: ୩ଶରା
- ଏଣ୍ଡୁରି: ୬ଟି (ପ୍ରତ୍ୟେକ ୨ ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ, ମୋଟ ୧୨ ଖଣ୍ଡ)
- ପିଠା ପୁଳି: ୪ଶରା
- ମିଠା ପୁଳି: ୬ଟି
- ଦହି ଅମାଲୁ (ମାଲପୁଆ) ଓ ଗ୍ରେ: ୧ ଶରା
- ହଂସକେଳି: ୨ଶରା
- କାକପୁଆ ଝିଲ୍ଲି: ୪ଟି
- ଅଦା ପାଚେଡ଼ି: ୪ଶରା
- ବୁନ୍ଦିଆ: ୧ସରା
- ବଡ଼ କଣିଆ: ୩କୁଡ଼ୁଆ
- ସାନ କଣିଆ: ୨କୁଡ଼ୁଆ
- ତଥା ଖେଚୁଡ଼ି: ୬ଖୁଡ଼
- ନୁଖୁରା ଖେଚୁଡ଼ି: ୩
- ସାନ ଖେଚୁଡ଼ି: ୩
- ଶ୍ରୀ ବଳଭଦ୍ର ଖେଚୁଡ଼ି: ୨ କୁଡ଼ୁଆ
- ତୈଳ ଖେଚୁଡ଼ି: ୩
- ମେଣ୍ଢା ମୁଣ୍ଡିଆ: ୧ଟି
- ଶାଗ: ୫
- ପୂଜାପଣ୍ଡାଙ୍କ ପାଇଁ ଚଣ୍ଡ: ୯
ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଧୂପ ବା ଦିପହର ଧୂପ (ଦ୍ଵିତୀୟ ଧୂପ)
(ମଧ୍ୟାହ୍ନ ୧୨.୩୦ ରୁ ୧.୦୦) ଷୋଡ଼ଶପଚାର ବିଧିରେ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ ତୃତୀୟ ଅବକାଶ ପରେ ‘ଦିପହର ଧୂପ’ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ; ଦିପହର ଧୂପ ପରେ ଦିନ-ପହଡ଼ |
- ବଡ଼ପିଠା: ୪ଶରା
- ବଡ଼ କାକରା: ୯ଟି
- ସାନକାକରା: ୪ଶରା
- ବଡ଼ ପୁଷ୍ପାଳକ ଆରିସା: ୧୦
- ବଡ଼ ଆରିସା: ୧୮ଟି
- ସାନ ଆରିସା: ୨୧ ଟି
- ପାଗ ଆରିସା: ୯
- ବୋକ ଆରିସା:୬
- ମଥା ପୁଳି:୧୭ଟି
- ବଡ଼ ବଡ଼: ୯ଟି
- ଝଡ଼େଇ ନାଡ଼: ୨ଓଳି
- ଝଡ଼େଇନାଡ଼ ଗୁଳା: ୧୦ଟି
- ସୁଆର ମନୋହର: ୩୦
- ମନୋହର: ୮
- ବଡ଼ ଖଇରଚୁଳ: ୧
- ସାନ ଖଇରଚୁଳ: ୪
- ଗଜା: ୧ ଓଳି (୨୪ଟି)
- ବିରି ବଡ଼ି: ୪ ଓଳି
- ଥାଳି ଅନ୍ନ (ବଳଭଦ୍ରଙ୍କ ନିମନ୍ତେ): ୯ କୁଡ଼ୁଆ
- ଥାଳି ଅନ୍ନ (ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନିମନ୍ତେ): ୪ କୁଡ଼ୁଆ
- ଥାଳି ଅନ୍ନ (ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ନିମନ୍ତେ): ୨ କୁଡ଼ୁଆ
- ଥାଳି ଅନ୍ନ (ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ରଙ୍କ ନିମନ୍ତେ): ୨ କୁଡ଼ୁଆ
- ସାନ ଓଳି ଓରିଆ (ଅନ୍ନ): ୪ ଓଳି
- ଭୋଗ ଓଡ଼ିଆ ବଡ଼: ୧୦ ଓଳି
- ପୀତ ଅନ୍ନ: ୪ଓଳି
- ମୁଗ ଡାଲି: ୪ ଓଳି
- ସାନ ଓଳି ମରିଚି ପାଣି: ୪ଓଳି
- ବଡ଼ ଓଳି ମରିଚି ପାଣି: ୪ଓଳି
- ସାନ କଦମ୍ବ: ୫ ଓଳି
- ବଡ଼ ଖିରିସା: ୧ ଓଳି
- ଓଳି ବଡ଼ ଖିରିସା: ୪ଓଳି
- ସୁବାସ ପଖାଳ: ୧୧ ଓଳି
- ଛେନା ପିଠା: ୨ଶରା
- ଶାକର: ୨ଓଳି
- ପନକ: ୫ଓଳି
- କଦମ୍ବ ହାଣ୍ଡି: ୩ଟି
- ଝଣ୍ଡା ତଡ଼ା: ୧
- ମରିଚୀ ଲଡ଼ୁ: ୫୦
- ଥାଳି ପକା ଢଉଳ: ୯
- ତ୍ରିପୁରି: ୫ସରା
ସନ୍ଧ୍ୟା ଧୂପ (ତୃତୀୟ ଧୂପ)
(ସନ୍ଧ୍ୟା ୭.୦୦ ରୁ ୮.୦୦) ଜୟ ମଙ୍ଗଳ ଆରତି (ସନ୍ଧ୍ୟା ଆରତି) ପରେ ଏହା ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ ଚତୁର୍ଥ ଅବକାଶ ପରେ ‘ସଞ୍ଜଧୂପ’ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ
- ପାଣି ପଖାଳ:୨୩ ଓଳି
- ଚିପୁଡ଼ା ପଖାଳ: ୧୪ ଓଳି
- ସାନ ଓଳି ପଖାଳ: ୨ ଓଳି
- କଣର ପୁଳି: ୩ଓଳି
- ହାତ ପୋଡ଼ା ଅମାଲୁ: ୭
- ବଡ଼ ଅମାଲୁ (ମାଲପୁଆ):୨୧
- ସାନ ଅମାଲୁ (ମାଲପୁଆ): ୮୩
- ଶାକର: ୫ଓଳି
- ମଠ ପୁଳି: ୨୨
ଭୋଗ
ଯେତେବେଳେ ଅମୁଣିଆ ପଞ୍ଚୋପଚାର (ଗନ୍ଧ, ପୁଷ୍ପ, ଧୂପ, ଦୀପ ଓ ନୈବେଦ୍ୟ) ବିଧିରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ
ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ ଭୋଗ (ପ୍ରଥମ ଭୋଗ)
(ସକାଳ ୮.୩୦): ଦିନର ପ୍ରଥମ ଭୋଗ ଅନବସର ପିଣ୍ଡି ବା ବଳ୍ଳଭ ପିଣ୍ଡି ରେ ପଞ୍ଚୋପଚାର ବିଧିରେ ସେବାୟତ ମାନେ ଏହି ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତି ଅନବସର ସମୟରେ ଏହା ଜୟ ବିଜୟ ଦ୍ବାର ନିକଟରେ ସର୍ପମଣୋହି ଭାବେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ ଧନୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ସମୟରେ ଏହି ଭୋଗ ପହଲି ଭୋଗ ସହ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ ଦୋଳ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓ ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ସକାଳ ଧୂପ ସହ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ
- ବଲ୍ଲଭ ଖଇ: ୪୪ ଓଳି,
- ପାଚିଲା କଦଳି: ୭ଟି,
- ନଡ଼ିଆ ଖୁଡ଼ି: ୩ଶରା,
- କୋରା (ବଡ଼): ୨୯ ଟି,
- କୋରା (ଛୋଟ): ୨୨୦ଟି
ଭୋଗ ମଣ୍ଡପ ଭୋଗ ବା ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ (ଦ୍ଵିତୀୟ ଭୋଗ)
(ସକାଳ ୧୧.୦୦) : ବଡ଼ସଙ୍ଖୁଡ଼ି ଭୋଗ ବା ଛତ୍ର ଭୋଗ ଭାବେ ପରିଚିତ ଏହି ଭୋଗ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦିରେ ଆରମ୍ଭ କରା ଯାଇଥିଲା
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରଶାସନ ଏହି ଭୋଗର କୌଣସି ଖର୍ଚ୍ଚଭାର ବହନ କରନ୍ତି ନାହିଁ ବିଭିନ୍ନ ମଠ ତଥା ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଭୋଗ ଯୋଗାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା ସୁଆର ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମନ୍ଦିର ରୋଷଶାଳାରେ ବ୍ୟବସାୟିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତିଦିନ ଥରେ ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ ବିଶେଷ ଦିନମାନଙ୍କରେ ଭୋଗର ଚାହିଦା ମୁତାବକ ଏକାଧିକ ଥର ହୋଇଥାଏ
ବଡ଼ସିଂହାର ଭୋଗ (ତୃତୀୟ ଭୋଗ)
(ରାତ୍ର ୧୧.୧୫): ସର୍ବ ଶେଷ ଭୋଗ ରାତିରେ ଦେବତାଙ୍କର ପହଡ଼ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପଞ୍ଚୋପଚାର ବିଧିରେ ରତ୍ନବେଦୀରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ
- ଖୁଆ, ଲହୁଣି, ନଡ଼ିଆ ପାତି, ଖଇ, ଦହି, କଦଳି
- ସୁଆର ପିଠା: ୧ଶରା
- ରୋସ ପାଇକ: ୧ଶରା
- ମିଠା ପଖାଳ: ୧୧
- କାଞ୍ଜି: ୩ଓଳି
- ସରପୁଳି ପିଠା: ୫ଶରା
- ବିରି ବୁହା ପିଠା: ୧ଶରା
- ବଡ଼ କଦଳି: ୧୫
- କ୍ଷିରି/ପାୟସ: ୬ଓଳି
[ଓଳି= ଛୋଟ ମାଟି କୁଡ଼ୁଆ, ଶରା: ମାଟିର ଛୋଟ ଥାଳିଆ, ଅମାଲୁ =ମାଲପୁଆ, ଓରିଆ= ଦେବତାଙ୍କ ଅନ୍ନ]
ଅବକାଶ
ଅବକାଶ: ପୁରୀ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ଦିବସର ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟରେ ନୀତି (ଯଥା-ବେଶଲାଗି, ସ୍ନାନ) ବଢ଼ୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଯାତ୍ରୀମାନେ ଦର୍ଶନ କରି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ
- ପ୍ରଥମ ଅବକାଶ- ଅତି ପ୍ରତ୍ୟୁଷରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଳତି ହେବା ପରେ ପ୍ରଭାତ ଅବକାଶ; (ଏ ସମୟରେ ଦିଅଁଙ୍କର ଦାନ୍ତଘସା, ସ୍ନାନ ଓ ବେଶଲାଗି ନୀତିମାନ ବଢ଼ୁଥାଏ)
- ଦ୍ବିତୀୟ ଅବକାଶ- ସକାଳ ଧୂପ ପରେ ବେଶ ଉଲାଗି ହୋଇ ନୂଆ ବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ଦ୍ବିତୀୟ ଅବକାଶ- ତତ୍ପରେ ‘ବୀର କେଶରୀ ବଲ୍ଲଭ’ ବା ‘ଭୋଗମଣ୍ଡପ ଭୋଗ’ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ
- ତୃତୀୟ ଅବକାଶ- ‘ବୀର କେଶରୀ ବଲ୍ଲଭ’ ବା ‘ଭୋଗମଣ୍ଡପ ଭୋଗ’ ପରେ ବେଶ ଉଲାଗି ହୋଇ ନୂଆ ବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନବେଳେ ତୃତୀୟ ଅବକାଶ
- ଚତୁର୍ଥ ଅବକାଶ- ସନ୍ଧ୍ୟା ଆଳତି ପରେ ବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ଚତୁର୍ଥ ଅବକାଶ
- ପଞ୍ଚମ ଅବକାଶ- ସଞ୍ଜଧୂପ ପରେ ବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ବଡ଼ସିଂହାର ବେଶ ହେବା ସମୟରେ ପଞ୍ଚମ ଅବକାଶ, ତତ୍ପରେ ‘ବଡ଼ ସିଂହାର ଭୋଗ’ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ | ତାପରେ ରାତି-ପହଡ଼;
ଅବକାଶ ସମୟରେ କେବଳ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ସେବକଙ୍କ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ କେହି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଛାମୁଙ୍କୁ ଯାଇ ପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଓ ଏ ସମୟରେ ଦେଉଳର ଭିତର ଦ୍ବାର ବନ୍ଦ ରହେ
ପହଡ଼
ଦିନରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଧୂପ ପରେ ଓ ରାତିରେ ବଡ଼ସିଂହାର ଭୋଗ ପରେ ଦେବଙ୍କର ପହଡ଼ ବା ନିଦ୍ରା ହୁଏ ସେହି ସମୟରେ ଯାତ୍ରୀମାନେ ଦେବଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏ ଦୁଇ ସମୟକୁ ‘ଅବକାଶ’ ବୋଲା ନ ଯାଇ ‘ପହଡ଼’ ବୋଲାଯାଏ
କେହି କେହି ଉପବର୍ଣ୍ଣିତ ତିନି ଧୂପ (ସକାଳଧୂପ, ଦିପହର ଧୂପ ଓ ସଞ୍ଜଧୂପ) ସଙ୍ଗେ ଦ୍ବିତୀୟ ଅବକାଶର ପରବର୍ତ୍ତୀ ‘ବୀରକେଶରୀବଲ୍ଲଭ’ ବା ‘ଭୋଗମଣ୍ଡପ ଭୋଗ’ କୁ ଗୋଟିଏ ଧୂପ ଏବଂ ପଞ୍ଚମ ଅବକାଶର ପରବର୍ତ୍ତି ‘ବଡ଼ସିଂହାର ଭୋଗ’ କୁ ଗୋଟିଏ ଧୂପ ରୂପେ ଗଣି ୫ ଧୂପ ଏବଂ ଦିନ ଓ ରାତିର ଦୁଇ ପହଡ଼କୁ ଅବକାଶ ରୂପେ ଗଣି ୭ ଅବକାଶ ହିସାବରେ ମୋଟ ‘୫ଧୂପ ଓ ୭ଅବକାଶ’ ବୋଲି କହନ୍ତି
ସାହାଣ ମେଲା
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧୂପ ପରେ ଥରେ ଲେଖାଏଁ ସାହାଣ ମେଲା ହୁଏ; ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ସମୟରେ ସାଧାରଣ ଯାତ୍ରୀମାନେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଛାମୁକୁ ଯାଇ ଅବାଧରେ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି
ପାକ
ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ୪ ପ୍ରକାର ପାକ ହୁଏ:
- ଭୀମପାକ
- ନଳପାକ
- ସୌରୀ ପାକ
- ଗୌରୀ ପାକ