"ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
Content deleted Content added
ଟିକେ Bot: Automated text replacement (- ରୁ +ରୁ , - କୁ +କୁ )
ଟିକେ Regular Character Changes
୬ କ ଧାଡ଼ି: ୬ କ ଧାଡ଼ି:
ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର ମୂଳ, ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ସହିତ, ପ୍ରାଚୀନ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତ ପାଠ '''ନାଟ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର''' ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ମଧ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ସଂଲଗ୍ନର ପ୍ରଭାବ ସହିତ ହୋଇଥାଏ ।{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=xv-xviii}} ପାରମ୍ପରିକ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ମଣିପୁର ଘାଟୀର ସ୍ବଦେଶୀ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ମହାକାବ୍ୟ [[ରାମାୟଣ]] ଏବଂ [[ମହାଭାରତ]]ରେ ଗନ୍ଧର୍ବ ରୂପେ ସମ୍ମାନିତ ନୃତ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ , ଯିଏ ଏକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦିଆଯାଇଛି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ମଣିପୁରରେ ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|pp=177-180}}{{Sfn|Ragini Devi|1990|pp=175-180}}{{Sfn|Saryu Doshi|1989|p=xii}} ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର କଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲିଖିତ ଗ୍ରନ୍ଥ 18ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରୁ ରହିଛି ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|p=179}}
ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର ମୂଳ, ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ସହିତ, ପ୍ରାଚୀନ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତ ପାଠ '''ନାଟ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର''' ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ମଧ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ସଂଲଗ୍ନର ପ୍ରଭାବ ସହିତ ହୋଇଥାଏ ।{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=xv-xviii}} ପାରମ୍ପରିକ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ମଣିପୁର ଘାଟୀର ସ୍ବଦେଶୀ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ମହାକାବ୍ୟ [[ରାମାୟଣ]] ଏବଂ [[ମହାଭାରତ]]ରେ ଗନ୍ଧର୍ବ ରୂପେ ସମ୍ମାନିତ ନୃତ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ , ଯିଏ ଏକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦିଆଯାଇଛି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ମଣିପୁରରେ ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|pp=177-180}}{{Sfn|Ragini Devi|1990|pp=175-180}}{{Sfn|Saryu Doshi|1989|p=xii}} ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର କଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲିଖିତ ଗ୍ରନ୍ଥ 18ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରୁ ରହିଛି ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|p=179}}


ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଗ୍ରୁପର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ, ଯାହାର ନିଜ ବେଶଭୂଷା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର, ସମ୍ମେଳନ ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନର ସୂଚୀ ଅଟେ ।{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=19-20, 93-99}} ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ନାଟକ, ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ପାଇଁ, ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଦ୍ୱାରା ଚିନ୍ହିତ କରାଯାଇଛି ଯାହା ହାତ ଏବଂ ଶରୀରର ଇଶାରାରେ ଅଧିକ ଜୋର ଦେବା ସହିତ ସୁନ୍ଦର, ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧ ଅଟେ ।{{Sfn|Farley P. Richmond|Darius L. Swann|Phillip B. Zarrilli|1993|pp=174-175}}{{Sfn|Ragini Devi|1990|p=176}}
ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଗ୍ରୁପର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ, ଯାହାର ନିଜ ବେଶଭୂଷା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର, ସମ୍ମେଳନ ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନର ସୂଚୀ ଅଟେ ।{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=19-20, 93-99}} ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ନାଟକ, ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ପାଇଁ, ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ଚିନ୍ହିତ କରାଯାଇଛି ଯାହା ହାତ ଏବଂ ଶରୀରର ଇଶାରାରେ ଅଧିକ ଜୋର ଦେବା ସହିତ ସୁନ୍ଦର, ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧ ଅଟେ ।{{Sfn|Farley P. Richmond|Darius L. Swann|Phillip B. Zarrilli|1993|pp=174-175}}{{Sfn|Ragini Devi|1990|p=176}}


ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଧାର୍ମିକ କଳା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଲକ୍ଷ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଳର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠକୁ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ସବ ଏବଂ ମଣିପୁର ଲୋକ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାହାଘରରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି , ମୁଖ୍ୟରୂପେ ମେଈତୀ ଜାତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ବହୁମତରେ କରାଯାଏ ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|pp=177-180}} ନୃତ୍ୟ ନାଟକ କରିୟୋଗ୍ରାଫି "ବୈଷ୍ଣବ ପଦବାଳୀସ"ର ନାଟକ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ଭାଗ କରିଥାଏ , ଯାହା ଆସାମ ଏବଂ ପଶ୍ମିମ ବଙ୍ଗଳାରେ ପାଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଗୌଦ୍ଦୀ ବୈଷ୍ଣବରୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ।<ref name=lochtefeld420/>{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=vii, 6-7, 25-26}}
ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଧାର୍ମିକ କଳା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଲକ୍ଷ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଳର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠକୁ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ସବ ଏବଂ ମଣିପୁର ଲୋକ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାହାଘରରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି , ମୁଖ୍ୟରୂପେ ମେଈତୀ ଜାତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ବହୁମତରେ କରାଯାଏ ।{{Sfn|Reginald Massey|2004|pp=177-180}} ନୃତ୍ୟ ନାଟକ କରିୟୋଗ୍ରାଫି "ବୈଷ୍ଣବ ପଦବାଳୀସ"ର ନାଟକ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ଭାଗ କରିଥାଏ , ଯାହା ଆସାମ ଏବଂ ପଶ୍ମିମ ବଙ୍ଗଳାରେ ପାଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଗୌଦ୍ଦୀ ବୈଷ୍ଣବରୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ।<ref name=lochtefeld420/>{{Sfn|Saryu Doshi|1989|pp=vii, 6-7, 25-26}}

୧୭:୫୬, ୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୭ ଅନୁସାରେ କରାଯାଇଥିବା ବଦଳ

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ , ଜଗୋଈ ନାମରେ ଜଣାଯାଏ, [୧] ପ୍ରମୁଖ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟେ ।[୨] ମିଆଁମାର, ଆସାମ, ନାଗାଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଏବଂ ମିଜରାମ ସହିତ ଜଣାଯାଉଥିବା ପୂର୍ବ-ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ସ୍ଥିତ ଏକ ରାଜ୍ୟ ମୂଳ ରୂପେ ମଣିପୁର ଅଟେ ।[୩][୪] ଏହା ବିଶେଷ ରୂପେ ନିଜ ହିନ୍ଦୁ ବୈଷ୍ଣବ ବାଦ ବିଷୟ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ଜଣାଯାଏ ଏବଂ ରାଧା-କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେମ ଚରିତ ନାଟକର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ରାସଲୀଳାକୁ ଡାକିଥାଏ ।[୩][୧][୫] ଶୈବ ବାଦ , ଶକ୍ତି ବାଦ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ରିୟ ଦେବତା ମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋନ୍ଧିତ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ନୃତ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ।[୬][୭]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର ମୂଳ, ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ସହିତ, ପ୍ରାଚୀନ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତ ପାଠ ନାଟ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ମଧ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ସଂଲଗ୍ନର ପ୍ରଭାବ ସହିତ ହୋଇଥାଏ ।[୮] ପାରମ୍ପରିକ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ମଣିପୁର ଘାଟୀର ସ୍ବଦେଶୀ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ମହାକାବ୍ୟ ରାମାୟଣ ଏବଂ ମହାଭାରତରେ ଗନ୍ଧର୍ବ ରୂପେ ସମ୍ମାନିତ ନୃତ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ , ଯିଏ ଏକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦିଆଯାଇଛି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ମଣିପୁରରେ ।[୬][୫][୯] ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର କଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲିଖିତ ଗ୍ରନ୍ଥ 18ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରୁ ରହିଛି ।[୧୦]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଗ୍ରୁପର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ, ଯାହାର ନିଜ ବେଶଭୂଷା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର, ସମ୍ମେଳନ ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନର ସୂଚୀ ଅଟେ ।[୧୧] ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ନାଟକ, ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ପାଇଁ, ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ଚିନ୍ହିତ କରାଯାଇଛି ଯାହା ହାତ ଏବଂ ଶରୀରର ଇଶାରାରେ ଅଧିକ ଜୋର ଦେବା ସହିତ ସୁନ୍ଦର, ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧ ଅଟେ ।[୧୨][୧୩]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଧାର୍ମିକ କଳା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଲକ୍ଷ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଳର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠକୁ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ସବ ଏବଂ ମଣିପୁର ଲୋକ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାହାଘରରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି , ମୁଖ୍ୟରୂପେ ମେଈତୀ ଜାତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ବହୁମତରେ କରାଯାଏ ।[୬] ନୃତ୍ୟ ନାଟକ କରିୟୋଗ୍ରାଫି "ବୈଷ୍ଣବ ପଦବାଳୀସ"ର ନାଟକ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ଭାଗ କରିଥାଏ , ଯାହା ଆସାମ ଏବଂ ପଶ୍ମିମ ବଙ୍ଗଳାରେ ପାଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଗୌଦ୍ଦୀ ବୈଷ୍ଣବରୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ।[୩][୧୪]

ଗ୍ୟାଲେରୀ

ଆଧାର

  1. ୧.୦ ୧.୧ Reginald Massey 2004, p. 177.
  2. Williams 2004, pp. 83–84, the other major classical Indian dances are: Bharatanatyam, Kathak, Odissi, Kathakali, Kuchipudi, Cchau, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela.
  3. ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 420–421. ISBN 978-0-8239-3179-8.
  4. Reginald Massey 2004, pp. 177–187.
  5. ୫.୦ ୫.୧ Ragini Devi 1990, pp. 175–180.
  6. ୬.୦ ୬.୧ ୬.୨ Reginald Massey 2004, pp. 177–180.
  7. Saroj Nalini Parratt (1997). The pleasing of the gods: Meitei Lai Haraoba. Vikas Publishers. pp. 14–20, 42–46.
  8. Saryu Doshi 1989, pp. xv–xviii.
  9. Saryu Doshi 1989, p. xii.
  10. Reginald Massey 2004, p. 179.
  11. Saryu Doshi 1989, pp. 19–20, 93–99.
  12. Farley P. Richmond, Darius L. Swann & Phillip B. Zarrilli 1993, pp. 174–175.
  13. ୧୩.୦ ୧୩.୧ Ragini Devi 1990, p. 176.
  14. Saryu Doshi 1989, pp. vii, 6–7, 25–26.