ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍
| Stegosaurus | |
|---|---|
| |
fosilă
| |
| ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
| ଜଗତ: | Animalia |
| ସଙ୍ଘ: | Chordata |
| ବର୍ଗ: | Sauropsida |
| ଅଧିଗଣ: | Dinosauria |
| ଗଣ: | Ornithischia |
| ଉପଗଣ: | Thyreophora |
| କୁଳ: | Stegosauridae |
ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ହେଉଛି ଷ୍ଟେଗୋସୌରିଡା ପରିବାରର ଏକ ସଶସ୍ତ୍ର ଡାଇନୋସର ଯାହା ଜୁରାସିକ୍ ଯୁଗରେ ବାସ କରୁଥିଲା। ଏହା ଆବିଷ୍କୃତ ପ୍ରଥମ ଡାଇନୋସର ଜୀବାଶ୍ମର ବର୍ଗର ଏକ ଅଂଶ। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଷ୍ଟେଗୋସରମାନେ ଯେଉଁ ଭୂମିରେ ବିଚରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଉତ୍ତର ଆମେରିକା କୁହାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲରେ ଏକ ଜୀବାଶ୍ମର ସମ୍ପ୍ରତି ଆବିଷ୍କାରରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ସେମାନେ ୟୁରୋପରେ ମଧ୍ୟ ରହୁଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରଜାତିର ଡାଇନୋସରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲାଞ୍ଜ ଏବଂ କଣ୍ଟା ଯୋଗୁଁ ଆଲୋସୋରସ ପରି ବଡ଼ ଥେରୋପଡ (ମାଂସାହାରୀ) କିମ୍ବା ସେରାଟୋସୋରସ ପରି ଚତୁର ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ସାମ୍ନା କରିପାରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏପରି ଲଢ଼େଇରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଭୁଲ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆ ଯାଉନଥିଲା। ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷାରେ ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ନାମର ଅର୍ଥ ଛାତଯୁକ୍ତ ଝିଟିପିଟି, ଏହାର କବଚ ପ୍ରାୟ ଅଭେଦ୍ୟ। ସେମାନେ ୧୪୫-୧୫୫ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ, ବିଶାଳକାୟ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଧାନ୍ୟିତ ଏକ ଭୂଦୃଶ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିଲେ।
ବର୍ଣ୍ଣନା
[ସମ୍ପାଦନା]ପ୍ରାୟ 9 ମିଟର ଲମ୍ବ ଏବଂ 4 ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ, ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ମଧ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ସହଜ ଡାଇନୋସରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ, କାରଣ ଏହାର ପଛପଟେ ଦୁଇଟି ଧାଡି ଉଚ୍ଚ, ଉଲ୍ଲମ୍ବ ପ୍ଲେଟ୍ ରହିଛି, ଏବଂ ଏହାର ଲାଞ୍ଜରେ ଚାରୋଟି ସ୍ପାଇକ୍ ପ୍ରାୟତଃ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ଏହା ପ୍ରଥମ ସୌରୋପଡ୍ଙ୍କ ବଂଶଧର ହୋଇଥିବାରୁ, ଏକ ବହୁତ ବଡ଼ ଡାଇନୋସର ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯାହାର ଓଜନ ବହୁତ ଅଧିକ ଥିଲା।
ଶରୀରର ତଳ ଭାଗରେ ରଖାଯାଇଥିବା ଲମ୍ବା ଖପୁରୀ ଶରୀରର ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ତୁଳନାରେ ବହୁତ ଛୋଟ। ଏହାର ଆଖି ଏବଂ ନାକ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଛୋଟ ଗାତ ଅଛି, ଯାହା ଏହାର ପରିବାରର ଡାଇନୋସର ପାଇଁ ବିଶେଷ ଏବଂ ଆଧୁନିକ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ହଜିଯାଇଛି। ମୁଣ୍ଡର ନିମ୍ନ ସ୍ଥାନ ସୂଚାଇ ଦିଏ ଯେ ଷ୍ଟେଗୋସରସ ଆଜି ଅପେକ୍ଷା ବହୁତ ଉଚ୍ଚ ଷ୍ଟେପ୍ ସହିତ ସଜ୍ଜିତ ଉଦ୍ଭିଦ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଥିଲା। ତଥାପି, ଏହାର ଲାଞ୍ଜରେ ଥିବା କଣ୍ଟାଗୁଡ଼ିକ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିଥାନ୍ତା, ଯଦିଓ ବର୍ତ୍ତମାନର ଆକାରର ଅଳ୍ପ ଗଛ ଥିଲା, ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ବହୁତ ଭାରୀ ଥିଲା, ଗଛଲତା ମଧ୍ୟ ବିଶାଳ ଥିଲା।
ବର୍ଗୀକରଣ
[ସମ୍ପାଦନା]ଷ୍ଟେଗୋସୌରିଡେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗବେଷକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ପ୍ରଥମ ନମୁନା ଥିଲା ଷ୍ଟେଗୋସୌରସ। ତାଙ୍କ ନାମ ପରିବାରର ନାମ ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲା, ଯଦିଓ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ତାଙ୍କ ସହିତ ଜଡିତ ନୁହଁନ୍ତି, ଉପ-ଅର୍ଡର ଷ୍ଟେଗୋସୋରିଆର ସଦସ୍ୟ। ଏଥିରେ ବିବିଧ ଆଙ୍କିଲୋସରସ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଷ୍ଟେଗୋସରମାନେ ଡାଇନୋସରଙ୍କ ଏକ ବଡ଼ ଦଳ ଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମାନ ଥିଲେ ଏବଂ କଷ୍ଟକର ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ। ଏହାର ନିକଟତମ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନେ ହେଉଛନ୍ତି: ଚୀନ୍ର ଉଏରହୋସୌରସ୍ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଆଫ୍ରିକାର କେଣ୍ଟ୍ରୋସୌରସ୍ ।
ନମୁନା ଏବଂ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରଜାତି
[ସମ୍ପାଦନା]
ଏଠାରେ ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ନମୁନାର ଏକ ତାଲିକା ଅଛି।
| ନାମ କପି | ଆବିଷ୍କାର ଅବଧି | ଆବିଷ୍କାରର ଦେଶ |
|---|---|---|
| ଲେକ୍ସୋଭିସରସ୍ | ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀ | ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ |
| ହୁଆୟାଙ୍ଗୋସରସ୍ | ୨୦ଶ ଶତାବ୍ଦୀ | ଚୀନ୍ |
| ସ୍ସେଲିଡୋସରସ୍ | ୧୮୮୦ - ୧୯୦୦ | ଇଂଲଣ୍ଡ |
| ଏମାଉସରସ୍ | ୧୯୯୧ | ଜର୍ମାନୀ |
| ସ୍କୁଟେଲୋସୋରସ୍ | ୨୦ଶ ଶତାବ୍ଦୀ | ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା |
| ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ଆର୍ମାଟସ୍ | ୧୮୭୭ | ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା |
| ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ଷ୍ଟେନୋପ୍ସ | ୧୮୮୬ | ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା |
| ଷ୍ଟେଗୋସରସ୍ ଲଙ୍ଗିସ୍ପିନସ୍ | ୧୯୧୬ |