ମୀନାକ୍ଷୀ
| ମୀନାକ୍ଷୀ | |
|---|---|
 ଦେବୀ ମୀନାକ୍ଷୀ | |
| ମଦୁରାଇର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଏବଂ ରକ୍ଷକ ଦେବୀ | |
| ଅନ୍ଯ ନାମ | ଆଙ୍ଗୟଙ୍କଣି , ତାଡକଇ , ମିନାତ୍ସି , ମନ୍ତିରିଣି , ମଙ୍ଗୟକରସି , ମଦୁରାଇ ଦେବୀ |
| Affiliation | ପାର୍ବତୀ, ଦେବୀ |
| ଲୋକ | ମଦୁରାଇ |
| ସ୍ୱାମୀ/ସ୍ତ୍ରୀ | ସୁନ୍ଦରେଶ୍ବର (ଶିବ) |
| ଭାଇଭଉଣୀ | ଆଲାଗର (ବିଷ୍ଣୁ) |
ମୀନାକ୍ଷୀ [୧] [୨] [୩] ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଦେବୀ । ସେ ମଦୁରାଇର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ ଏବଂ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଏକ ରୂପ ଭାବରେ ବିବେଚିତ ହୁଅନ୍ତି । [୪] ସେ ଶିବଙ୍କ ଏକ ରୂପ ସୁନ୍ଦରେଶ୍ୱରଙ୍କର ଦିବ୍ୟ ପତ୍ନୀ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଏକ ରୂପ ଆଲାଗରଙ୍କ ଭଉଣୀ । [୫] ତାଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାଚୀନ ମଦୁରାଇ-ଆଧାରିତ ପାଣ୍ଡ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଣୀ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି , ଏବଂ ପରେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତା ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି। [୬] ଆଦି ଶଙ୍କରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦେବୀଙ୍କୁ ଶ୍ରୀ ବିଦ୍ୟା ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି । [୭]
ତାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଭାରତରେ ପୂଜା କରାଯାଏ ଯେଉଁଠାରେ ତାମିଲନାଡୁର ମଦୁରାଇରେ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମନ୍ଦିର ଅଛି ଯାହାକୁ ମୀନାକ୍ଷୀ ମନ୍ଦିର କୁହାଯାଏ । ମୀନାକ୍ଷୀ , କାମାକ୍ଷୀ ଓ ବିଶାଳାକ୍ଷୀଙ୍କୁ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀଙ୍କ ତିନୋଟି ଶକ୍ତିରୂପ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି
[ସମ୍ପାଦନା]ମୀନାକ୍ଷୀ ହେଉଛି ଏକ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ଯାହାର ଅର୍ଥ 'ମାଛ ଆଖିଯୁକ୍ତ',[୮]ମୀନ 'ମାଛ' ଏବଂ ଆକ୍ଷୀ 'ଆଖି' ଶବ୍ଦଦ୍ବୟରୁ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ।[୯] ତାଙ୍କୁ ତାମିଲ ନାମ ତାଡ଼କଇ 'ମାଛ ଆଖିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି' ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଉଥିଲା , ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଐତିହାସିକ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ମୀନାକ୍ଷୀ ନାମରେ ଜଣେ ଭୟଙ୍କର , ଅବିବାହିତ ଦେବୀ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।[୧୦] ସେ ତାମିଲ ନାମ ଆଙ୍ଗୟଙ୍କାଣ୍ଣି ବା ଆଙ୍ଗୟଙ୍କାଣ୍ଣମ୍ମଇ ସୁନ୍ଦର ମାଛ ଆଖି ଥିବା ମାଆ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା ।[୧][୨] ଅନ୍ୟ ଏକ ମତ ଅନୁସାରେ , ଦେବୀଙ୍କ ନାମର ଆକ୍ଷରିକ ଅର୍ଥ 'ମାଛର ଶାସନ', ତାମିଲ ଶବ୍ଦଦ୍ବୟ ମୀନ 'ମାଛ' ଓ ଆତ୍ସି 'ଶାସନ'ରୁ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ଘଟିଥିଲା ।[୧୧][୧୨] ଏହି ନାମକରଣର ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ହୋଇଛି , ଯେଉଁଥିରେ ସେ ମୂଳତଃ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀଙ୍କ ଦେବୀ ଥିଲେ , ତାଙ୍କର ଆଖି ମାଛ ପରି "ବଡ଼ ଏବଂ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ" , କିମ୍ବା ତାଙ୍କର "ଲମ୍ବା ଏବଂ ପତଳା" ଆଖି ମାଛ ଶରୀର ପରି ଆକୃତିର । ଅନ୍ୟ ଏକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ହେଉଛି ଯେ ଏହି ନାମଟି ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯେ ମାଛ କେବେ ଆଖି ବନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ : ସେହିପରି ଦେବୀ ମଧ୍ୟ କେବେ ତାଙ୍କ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ବନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।[୧୩] ଅନ୍ୟ ଏକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ଏହି ନାମ ପ୍ରାଚୀନ ବିଶ୍ୱାସ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯେ ମାଛମାନେ କେବଳ ଦେଖି ନିଜର ଛୁଆମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି ; ଦେବୀ କେବଳ ଚାହିଁ ତାଙ୍କ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।[୧୪] ଆଦିଶକ୍ତିଙ୍କ ତିନୋଟି ଅବତାର ରହିଛି :[୧୫] ବିଶାଳାକ୍ଷୀ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ,[୧୬] ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ କାମାକ୍ଷୀ ଏବଂ ମୀନାକ୍ଷୀ |[୧]
ଗ୍ୟାଲେରୀ
[ସମ୍ପାଦନା]
ସନ୍ଦର୍ଭ
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ William P. Harman (1992). The Sacred Marriage of a Hindu Goddess. Motilal Banarsidass. p. 24. ISBN 978-81-208-0810-2. ଆଧାର ଭୁଲ: Invalid
<ref>tag; name "William P. Harman 1992 24" defined multiple times with different content - ↑ ୨.୦ ୨.୧ Proceedings of the First International Conference Seminar of Tamil Studies, Kuala Lumpur, Malaysia, April, 1966. International Association of Tamil Research. 1968. p. 543.
- ↑ Menon, A. Sreedhara (1978). Cultural Heritage of Kerala: An Introduction (in ଇଂରାଜୀ). East-West Publications. p. 250.
- ↑ Howes, Jennifer (2003-09-02). The Courts of Pre-Colonial South India: Material Culture and Kingship (in ଇଂରାଜୀ). Routledge. p. 27. ISBN 9781135789961.
- ↑ Rajarajan, R. K. K. (2005-01-01). "Minaksi or Sundaresvara: Who is the first principle?". South Indian History Congress Annual Proceedings. Madurai: Madurai Kamaraj University. XXV: 551–553. Archived from the original on March 30, 2019.
- ↑ Fiedler, Amanda (2006). Where does Meenakshi take her turmeric bath?: a multiply-constructed religious history and deity in Tamilnadu (in ଇଂରାଜୀ). University of Wisconsin--Madison. p. 1.
- ↑ Journal of Kerala Studies (in ଇଂରାଜୀ). Vol. 36. University of Kerala. 2009. p. 97.
- ↑ William P. Harman (1992). The Sacred Marriage of a Hindu Goddess. Motilal Banarsidass. p. 24. ISBN 978-81-208-0810-2. Archived from the original on 12 October 2020. Retrieved 5 June 2018.
- ↑ Manly Palmer Hall, ed. (1949). Horizon, Volume 9, Issue 3. Philosophical Research Society. p. 33.
- ↑ Fisher, Michael H. (2018-10-18). An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century (in ଇଂରାଜୀ). Cambridge University Press. p. 74. ISBN 9781107111622.
- ↑ Journal of Indian History. Department of History, University of Kerala. 2002. p. 96.
- ↑ Excerpt for the etymology of Meenatchi from "A Comprehensive Etymological Dictionary of the Tamil Language, Vol. VII, PART - II", page 68: மீனாட்சி ,Mīṉāṭci, பெ. (n. ) மதுரையை உறைவிடமாகக் கொண்ட தெய்வம்; Umā, the tutelary Goddess of Madurai. [மீன் + ஆட்சி. மீனைக் கொடியில் சின்னமாகக் கொண்டவள்.] Translation: [ Meen + Aatchi. Her who put the fish as symbol for the flag.] (மீன் - Mīṉ which means "fish", ஆட்சி- āṭci which means "rule")
- ↑ William Norman Brown (1978). "The Name of the Goddess Mīnākṣī "Fish-Eye"". India and Indology: Selected Articles. Motilal Banarsidass. pp. 84–86. OCLC 871468571. Archived from the original on 12 October 2020. Retrieved 5 June 2018.
- ↑ Klaus K. Klostermaier (2014). A Concise Encyclopedia of Hinduism. Oneworld. p. 153. ISBN 978-1-78074-672-2. Archived from the original on 12 October 2020. Retrieved 5 June 2018.
- ↑ Harshananda, Swami (2012). Hindu Pilgrimage Centres (second ed.). Bangalore: Ramakrishna Math. p. 61. ISBN 978-81-7907-053-6.
- ↑ Bangala Bhasar Abhidhaan ( Dictioanary of the Bengali Language), Shishu Sahitya Samsad Pvt Ltd., 32A, APC Road, Kolkata – 700009, Volume 2, p.1600. (ed. 1988)