ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, ୨୦୨୩

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Bharatiya_Nagarik_Suraksha_Sanhita

ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, ୨୦୨୩
ଭାରତର ସଂସଦ
An act to consolidate and amend the law relating to Criminal Procedure.
ଆଧାର	Act No. 46 of 2023
Territorial extent	India
ନିୟମାକାରକ	ଲୋକ ସଭା
Date passed	20 December 2023
Enacted by	ରାଜ୍ୟ ସଭା
Date passed	21 December 2023
Date assented to	25 December 2023
Date commenced	1 July 2024
ପରିଚାଳିକା ଇତିହାସ
Bill introduced in the ଲୋକ ସଭା	The Bharatiya Nagarik Suraksha (Second) Sanhita, 2023
Introduced by	Home Minister, Amit Shah
Bill introduced in the ରାଜ୍ୟ ସଭା	The Bharatiya Nagarik Suraksha (Second) Sanhita, 2023
Bill published on	20 December 2023
Introduced by	Home Minister, Amit Shah
Repealing legislation
Criminal Procedure Code
Related legislation
Bharatiya Nyaya Sanhita and Bharatiya Sakshya Adhiniyam
Status: In force

ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, ୨୦୨୩ (IAST: Bhāratīya Nāgarik Surakśa Saṃhitā; ଅର୍ଥାତ୍ — 'ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, ୨୦୨୩') ହେଉଛି ଭାରତରେ ଆପରାଧିକ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିଷୟରେ ପ୍ରମୁଖ ବିଧାନ। ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ ରେ ଭାରତର ସଂସଦରେ ପାରିତ ହୋଇଥିବା ଏହି ଆଇନ ଜୁଲାଇ ୧, ୨୦୨୪ ରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି, ଏବଂ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବା ଫୌଜଦାରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂହିତା (ଭାରତ)(CrPC) କୁ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ କରିଛି ।

ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଓ ସମୟରେଖା

• ୧୧ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୩ରେ, ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା ବିଲ୍, ୨୦୨୩ ଗୃହମନ୍ତ୍ରୀ ଅମିତ ଶାହ ଦ୍ୱାରା ଲୋକସଭାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ, ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା ବିଲ୍, ୨୦୨୩ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ, ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା (ଦ୍ୱିତୀୟ) ସଂହିତା ବିଲ୍, ୨୦୨୩ ଲୋକସଭାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୨୦ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ, ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା (ଦ୍ୱିତୀୟ) ସଂହିତା ବିଲ୍, ୨୦୨୩ ଲୋକସଭାରେ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ, ଏହି ବିଲ୍ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୨୫ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ, ଏହି ବିଲ୍ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ପାଇଥିଲା ।

ପ୍ରମୁଖ ପରିବର୍ତ୍ତନ

BNSS ରେ କିଛି ମୁଖ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ :

• ଗିରଫ: ନୂତନ ଅଧିନିୟମ BNSSରେ ଗିରଫର ଆଧାର ତଥା କାରଣ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଅଧିକ ମାମଲାରେ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଗିରଫ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛି ।
• ତଦନ୍ତ: ନୂତନ ଅଧିନିୟମ BNSSରେ ପୋଲିସର ଅପରାଧ ତଦନ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର ତଥା ଶକ୍ତିର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଏବଂ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ତଦନ୍ତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ପ୍ରାବଧାନ ରହିଛି ।
• ବିଚାର: BNSS ବିଚାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ସରଳ କରିଛି ଏବଂ ଆଦାଳତଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମାମଲା ସମାଧାନ କରିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛି ।

ସମାଲୋଚନା

• ନୂତନ ଅଧିନିୟମ BNSS ଦୋଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ଜାମିନ୍ ପାଇବା ସମ୍ଭାବନାକୁ ଅଧିକ କଠିନ କରିଛି ଏବଂ ଅନୁରୋଧ ଆଧାରିତ ମାନ୍ୟତା (plea bargaining) ର ସୀମାକୁ ସୀମିତ କରିଛି ।
• ଏହା ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଡିଜିଟାଲ୍ ଉପକରଣ ଦେଖାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
• ଏହା ବିଚାର ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କ ଥିବା ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଜବତ କରିବା ଏବଂ ଅନୁଲଗ୍ନ କରିବା ପାଇଁ ପୋଲିସଙ୍କୁ ଅଧିକାର ଦେଇଛି ।
• ୩ ବର୍ଷ କିନ୍ତୁ ୭ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଶାସ୍ତିଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଅପରାଧ ପାଇଁ, BNSS ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ତଦନ୍ତ କରିବାକୁ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି, ଯାହା ପରେ ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସୂଚନା (FIR) ଦାଖଲ କରାଯିବ।
• ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟ୍ ଦ୍ୱାରା ୨୦୧୩ରେ ଲଲିତା କୁମାରୀ ବନାମ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ମାମଲାର ରାୟକୁ ପ୍ରତିସ୍ଥାପିତ କରେ, ଯେଉଁଠି ଆଦାଲତ ଅନ୍ୱେଷଣ କର୍ତ୍ତାମାନେ ପ୍ରାଥମିକ ସୂଚନା(FIR) ଦାଖଲ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ କି ନୁହେଁ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ଅବାଞ୍ଛିତ/ଅନାବଶ୍ୟକ ଶକ୍ତି ଥିବା ବୋଲି ମନ୍ତବ୍ୟ କରିଥିଲେ ।