"କଥକ ନୃତ୍ୟ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
Content deleted Content added
ଟିକେ Bot: Automated text replacement (- ଙ୍କ +ଙ୍କ )
ଟିକେ Bot: Automated text replacement (- କୁ +କୁ )
୨ କ ଧାଡ଼ି: ୨ କ ଧାଡ଼ି:
[[File:Kathak dance expressions (3).jpg|thumb|250px|କଥକ ନୃତ୍ୟର ଏକ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁଦ୍ରା]]
[[File:Kathak dance expressions (3).jpg|thumb|250px|କଥକ ନୃତ୍ୟର ଏକ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁଦ୍ରା]]


''' କଥକ''' ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ନୃତ୍ୟ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟେ ।{{Sfn|Williams|2004|pp=83-84, the other nine are: Bharatanatyam, Kuchipudi, Odissi, Manipuri, Cchau, Kathakali, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela}} କଥକର ଉତ୍ପତ୍ତି ପରମ୍ପରାଗତ ରୂପେ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍ତର ଭାରତରୁ ହୋଇଛି । କଥକ ଶବ୍ଦ ବୈଦିକ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ '''କଥ'''ରୁ ଆସିଛି , ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି '''କାହାଣୀ''' ।{{Sfn|Massey|1999|p=15}} ଭଟକନ କଥକସ ମହାନ ମହାକାବ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ପୌରାଣିକ କଥାକୁ ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ମାଧ୍ୟମରେ ଆରମ୍ଭ ଗ୍ରୀକ ଥିଏଟର କୁ ସମାନ ରୂପେ ବତେଇଥିଲା ।{{Sfn|Massey|1999|p=15}} ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଅନୁସାରେ କଥକ ବିକଶିତ ହେଲା, ବିଶେଷକରି ହିନ୍ଦୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପିଲାଦିନ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ସାମିଲ କରି, ତା'ସହିତ ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟର ଅଦାଲତରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରୂପେ ।
''' କଥକ''' ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ନୃତ୍ୟ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟେ ।{{Sfn|Williams|2004|pp=83-84, the other nine are: Bharatanatyam, Kuchipudi, Odissi, Manipuri, Cchau, Kathakali, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela}} କଥକର ଉତ୍ପତ୍ତି ପରମ୍ପରାଗତ ରୂପେ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍ତର ଭାରତରୁ ହୋଇଛି । କଥକ ଶବ୍ଦ ବୈଦିକ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ '''କଥ'''ରୁ ଆସିଛି , ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି '''କାହାଣୀ''' ।{{Sfn|Massey|1999|p=15}} ଭଟକନ କଥକସ ମହାନ ମହାକାବ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ପୌରାଣିକ କଥାକୁ ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ମାଧ୍ୟମରେ ଆରମ୍ଭ ଗ୍ରୀକ ଥିଏଟରକୁ ସମାନ ରୂପେ ବତେଇଥିଲା ।{{Sfn|Massey|1999|p=15}} ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଅନୁସାରେ କଥକ ବିକଶିତ ହେଲା, ବିଶେଷକରି ହିନ୍ଦୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପିଲାଦିନ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ସାମିଲ କରି, ତା'ସହିତ ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟର ଅଦାଲତରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରୂପେ ।


କଥକ କୁ ତିନୋଟି ଅଲଗା-ଅଲଗା ରୂପରେ ମିଳିଥାଏ, ଯାହାର ନାମ ସହର ନାମରେ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ କଥକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା, ଯଥା- ଜୟପୁର, ବନାରସ ଏବଂ ଲଖନଉ ।{{Sfn|Williams|2004|p=83}} ଷ୍ଟାଇଲିସ ରୂପେ, କଥକ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରପତ୍ର ତାଳବଦ୍ଧ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଜୋର ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଛୋଟ ଘାଟି ସହିତ ସଜେଇ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତର ଅନୁରୂପ ତାଳମେଳ ।<ref>{{cite book|author=John H. Beck|title=Encyclopedia of Percussion|url=https://books.google.com/books?id=8U83AgAAQBAJ |year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-74768-0 |pages=170–175 }}</ref> ପାଦ ସାଧାରଣତଃ ସିଧା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କାହାଣୀ ହତିଆର ଏବଂ ଶରୀରର ଉପର ଅଂଶ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଚେହେରାର ଭାବ, ମଞ୍ଚ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇଶାରାର ଆଧାରରେ ଏକ ବିକଶିତ ଶବ୍ଦବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ କୁହାଯାଇଛି । ନୃତ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ ଆଖି ଏବଂ ପାଦର ଗତି ହୋଇଥାଏ । ଆଖି କାହାଣୀର ସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାମ କରିଥାଏ , ନର୍ତ୍ତକ ସମ୍ବାଦ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥାଏ । ଆଇବ୍ରୋ ସହିତ ନର୍ତ୍ତକ ବିଭିନ୍ନ ଚେହେରାର ଭାବ ଦେଇଥାଏ ।<ref name=marysnodgrass166>{{cite book|author=Mary Ellen Snodgrass|title=The Encyclopedia of World Folk Dance|url=https://books.google.com/books?id=DMGpDAAAQBAJ |year=2016|publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-4422-5749-8 |pages=165–168 }}</ref> ଉପ-ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର ଅଭିନୟ ବନାମ ଫୁଟୱାର୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କର ଜୋର ରହିଥାଏ , ଲଖନଉ ଶୈଳୀରେ ଅଭିନୟ ଏବଂ ଜୟପୁର ଶୈଳୀରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି, ଯାହା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଫୁଟୱାର୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।
କଥକକୁ ତିନୋଟି ଅଲଗା-ଅଲଗା ରୂପରେ ମିଳିଥାଏ, ଯାହାର ନାମ ସହର ନାମରେ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ କଥକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା, ଯଥା- ଜୟପୁର, ବନାରସ ଏବଂ ଲଖନଉ ।{{Sfn|Williams|2004|p=83}} ଷ୍ଟାଇଲିସ ରୂପେ, କଥକ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରପତ୍ର ତାଳବଦ୍ଧ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଜୋର ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଛୋଟ ଘାଟି ସହିତ ସଜେଇ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତର ଅନୁରୂପ ତାଳମେଳ ।<ref>{{cite book|author=John H. Beck|title=Encyclopedia of Percussion|url=https://books.google.com/books?id=8U83AgAAQBAJ |year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-74768-0 |pages=170–175 }}</ref> ପାଦ ସାଧାରଣତଃ ସିଧା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କାହାଣୀ ହତିଆର ଏବଂ ଶରୀରର ଉପର ଅଂଶ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଚେହେରାର ଭାବ, ମଞ୍ଚ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇଶାରାର ଆଧାରରେ ଏକ ବିକଶିତ ଶବ୍ଦବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ କୁହାଯାଇଛି । ନୃତ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ ଆଖି ଏବଂ ପାଦର ଗତି ହୋଇଥାଏ । ଆଖି କାହାଣୀର ସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାମ କରିଥାଏ , ନର୍ତ୍ତକ ସମ୍ବାଦ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥାଏ । ଆଇବ୍ରୋ ସହିତ ନର୍ତ୍ତକ ବିଭିନ୍ନ ଚେହେରାର ଭାବ ଦେଇଥାଏ ।<ref name=marysnodgrass166>{{cite book|author=Mary Ellen Snodgrass|title=The Encyclopedia of World Folk Dance|url=https://books.google.com/books?id=DMGpDAAAQBAJ |year=2016|publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-4422-5749-8 |pages=165–168 }}</ref> ଉପ-ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର ଅଭିନୟ ବନାମ ଫୁଟୱାର୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କର ଜୋର ରହିଥାଏ , ଲଖନଉ ଶୈଳୀରେ ଅଭିନୟ ଏବଂ ଜୟପୁର ଶୈଳୀରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି, ଯାହା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଫୁଟୱାର୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।


ଏକ କଥକ କଳା ରୂପେ ଏହା ଏକ ମୌଖିକ ପରମ୍ପରା ରୂପେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଏକ ପିଢିରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ମୌଖିକ ରୂପେ ଏବଂ ପ୍ରଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ନେଇଥିଲା ।<ref name=reenashah9/> ଏହା ମୋଗଲ ଅଦାଲତର ସ୍ଵାଦକୁ ସଂକ୍ରମିତ, ରୂପାନ୍ତରିତ ଏବଂ ଏକିକୃତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/articles/2MMxwpfq6Dm0b5ywHRJkwHq/kathak-does-every-gesture-have-a-meaning|title=BBC Arts - Kathak: Does every gesture have a meaning? - BBC Arts|website=BBC|access-date=2017-07-29}}</ref>16ବିଂ ଏବଂ 17ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବିଶେଷକରି [[ଆକବର]], ଔପନିବେସିକ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଗରେ ଉପହାସ ଆସିଥିଲା , ପୁନର୍ଜନ୍ମ କଥା ରୂପେ [[ଭାରତ]]ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରାଚୀନ ମୂଳ ଏବଂ କଳା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିଚୟର ଭାବନାକୁ ପୁନଶ୍ଚ ଖୋଜିବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ ।<ref name=marysnodgrass166/><ref name=reenashah9>{{cite book|author=Reena Shah|title=Movement in Stills: The Dance and Life of Kumudini Lakhia|url=https://books.google.com/books?id=sSKU2DROHMgC&pg=PA8|year=2006|publisher=Mapin |isbn=978-81-88204-42-7 |page=9 }}</ref>
ଏକ କଥକ କଳା ରୂପେ ଏହା ଏକ ମୌଖିକ ପରମ୍ପରା ରୂପେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଏକ ପିଢିରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ମୌଖିକ ରୂପେ ଏବଂ ପ୍ରଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ନେଇଥିଲା ।<ref name=reenashah9/> ଏହା ମୋଗଲ ଅଦାଲତର ସ୍ଵାଦକୁ ସଂକ୍ରମିତ, ରୂପାନ୍ତରିତ ଏବଂ ଏକିକୃତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/articles/2MMxwpfq6Dm0b5ywHRJkwHq/kathak-does-every-gesture-have-a-meaning|title=BBC Arts - Kathak: Does every gesture have a meaning? - BBC Arts|website=BBC|access-date=2017-07-29}}</ref>16ବିଂ ଏବଂ 17ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବିଶେଷକରି [[ଆକବର]], ଔପନିବେସିକ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଗରେ ଉପହାସ ଆସିଥିଲା , ପୁନର୍ଜନ୍ମ କଥା ରୂପେ [[ଭାରତ]]ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରାଚୀନ ମୂଳ ଏବଂ କଳା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିଚୟର ଭାବନାକୁ ପୁନଶ୍ଚ ଖୋଜିବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ ।<ref name=marysnodgrass166/><ref name=reenashah9>{{cite book|author=Reena Shah|title=Movement in Stills: The Dance and Life of Kumudini Lakhia|url=https://books.google.com/books?id=sSKU2DROHMgC&pg=PA8|year=2006|publisher=Mapin |isbn=978-81-88204-42-7 |page=9 }}</ref>

୦୦:୪୩, ୩୧ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୭ ଅନୁସାରେ କରାଯାଇଥିବା ବଦଳ

କଥକ ନୃତ୍ୟର ଏକ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁଦ୍ରା

କଥକ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ନୃତ୍ୟ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟେ ।[୧] କଥକର ଉତ୍ପତ୍ତି ପରମ୍ପରାଗତ ରୂପେ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍ତର ଭାରତରୁ ହୋଇଛି । କଥକ ଶବ୍ଦ ବୈଦିକ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ କଥରୁ ଆସିଛି , ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କାହାଣୀ[୨] ଭଟକନ କଥକସ ମହାନ ମହାକାବ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ପୌରାଣିକ କଥାକୁ ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ମାଧ୍ୟମରେ ଆରମ୍ଭ ଗ୍ରୀକ ଥିଏଟରକୁ ସମାନ ରୂପେ ବତେଇଥିଲା ।[୨] ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଅନୁସାରେ କଥକ ବିକଶିତ ହେଲା, ବିଶେଷକରି ହିନ୍ଦୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପିଲାଦିନ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ସାମିଲ କରି, ତା'ସହିତ ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟର ଅଦାଲତରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରୂପେ ।

କଥକକୁ ତିନୋଟି ଅଲଗା-ଅଲଗା ରୂପରେ ମିଳିଥାଏ, ଯାହାର ନାମ ସହର ନାମରେ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ କଥକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା, ଯଥା- ଜୟପୁର, ବନାରସ ଏବଂ ଲଖନଉ ।[୩] ଷ୍ଟାଇଲିସ ରୂପେ, କଥକ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରପତ୍ର ତାଳବଦ୍ଧ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଜୋର ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଛୋଟ ଘାଟି ସହିତ ସଜେଇ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତର ଅନୁରୂପ ତାଳମେଳ ।[୪] ପାଦ ସାଧାରଣତଃ ସିଧା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କାହାଣୀ ହତିଆର ଏବଂ ଶରୀରର ଉପର ଅଂଶ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଚେହେରାର ଭାବ, ମଞ୍ଚ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇଶାରାର ଆଧାରରେ ଏକ ବିକଶିତ ଶବ୍ଦବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ କୁହାଯାଇଛି । ନୃତ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ ଆଖି ଏବଂ ପାଦର ଗତି ହୋଇଥାଏ । ଆଖି କାହାଣୀର ସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାମ କରିଥାଏ , ନର୍ତ୍ତକ ସମ୍ବାଦ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥାଏ । ଆଇବ୍ରୋ ସହିତ ନର୍ତ୍ତକ ବିଭିନ୍ନ ଚେହେରାର ଭାବ ଦେଇଥାଏ ।[୫] ଉପ-ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର ଅଭିନୟ ବନାମ ଫୁଟୱାର୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କର ଜୋର ରହିଥାଏ , ଲଖନଉ ଶୈଳୀରେ ଅଭିନୟ ଏବଂ ଜୟପୁର ଶୈଳୀରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି, ଯାହା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଫୁଟୱାର୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।

ଏକ କଥକ କଳା ରୂପେ ଏହା ଏକ ମୌଖିକ ପରମ୍ପରା ରୂପେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଏକ ପିଢିରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ମୌଖିକ ରୂପେ ଏବଂ ପ୍ରଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ନେଇଥିଲା ।[୬] ଏହା ମୋଗଲ ଅଦାଲତର ସ୍ଵାଦକୁ ସଂକ୍ରମିତ, ରୂପାନ୍ତରିତ ଏବଂ ଏକିକୃତ ହୋଇଥିଲା ।[୭]16ବିଂ ଏବଂ 17ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବିଶେଷକରି ଆକବର, ଔପନିବେସିକ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଗରେ ଉପହାସ ଆସିଥିଲା , ପୁନର୍ଜନ୍ମ କଥା ରୂପେ ଭାରତର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରାଚୀନ ମୂଳ ଏବଂ କଳା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିଚୟର ଭାବନାକୁ ପୁନଶ୍ଚ ଖୋଜିବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ ।[୫][୬]

ଗ୍ୟାଲେରୀ

ଆଧାର

  1. Williams 2004, pp. 83–84, the other nine are: Bharatanatyam, Kuchipudi, Odissi, Manipuri, Cchau, Kathakali, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela.
  2. ୨.୦ ୨.୧ Massey 1999, p. 15.
  3. Williams 2004, p. 83.
  4. John H. Beck (2013). Encyclopedia of Percussion. Routledge. pp. 170–175. ISBN 978-1-317-74768-0.
  5. ୫.୦ ୫.୧ Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.
  6. ୬.୦ ୬.୧ Reena Shah (2006). Movement in Stills: The Dance and Life of Kumudini Lakhia. Mapin. p. 9. ISBN 978-81-88204-42-7.
  7. "BBC Arts - Kathak: Does every gesture have a meaning? - BBC Arts". BBC. Retrieved 2017-07-29.