"ମେଘନା ନଦୀ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

ମେଘନା ନଦୀ({{Lang-bn|মেঘনা নদী}}) ବାଂଲାଦେଶର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ନଦୀ । ,<ref name="Banglapedia">{{cite book|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second|chapter=Meghna River|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Meghna_River|author=Masud Hasan Chowdhury|editor=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal}}</ref> ବଂଗୋପମହାସାଗର କୁ ଲାଗି ରହିଥିବା ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ରେଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବାହିତ ତିନି ଟି ମୁଖ୍ୟ ନଦୀ ମଧ୍ୟ ରୁ ଏହା ଅନ୍ୟତମ । ସୁରମା - ମେଘାନା ନଦୀ ପ୍ରଣାଳୀର ମେଘନା ନଦୀର ଉପତ୍ତି ବାଂଲାଦେଶର କିଶୋରଗଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଭୈରବ ବଜାର ସହରର ଉପର ଅଞ୍ଚଳ ରେଅଞ୍ଚଳରେ ସୁର୍ମା ନଦୀ ଓ କୁଶିୟାରା ନଦୀର ସଙ୍ଗମ ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଇଥାଏ । ସୁର୍ମା ଓ କୁଶିୟାରା ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ ରୁ ଉପତ୍ତି ଘଟି ବାରକ ନଦୀ ଭାବରେ ଆସିଥାଏ । ଚାଁଦପୁର ଜିଲ୍ଲା ରେଜିଲ୍ଲାରେ ମେଘନା ନଦୀ ତାହାର ମୁଖ୍ୟ ଉପନଦୀ ପଦ୍ମା ସହ ମିଳିତ ହୁଏ । ମେଘନା ନଦୀର ଅନନ୍ୟ ଉପନଦୀ ଗୁଡିକ ହେଲା ଢାଲେସବାରି , ଗୁମଟିଓ ଫେଣି । ମେଘନା ନଦୀ ଭୋଳା ଜିଲ୍ଲା ରରେ ବଂଗୋପ ସାଗର ରେସାଗରରେ ଲୀନ ହୁଏ । ଏହାର ମୁହାଣ ଅଞ୍ଚଳ ରେଅଞ୍ଚଳରେ ତେତୁଳିଆ , ଶବାଜପୁର , ହଟିଆ ଓ ବାମ୍ଣୀ ରହିଛି । 

[[ଫାଇଲ:Boat_in_meghna_river.JPG|thumb|ମେଘନା ନଦୀ ରେନଦୀରେ ନୌକା]]

ବାଂଲାଦେଶ ଭିତରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାବରେ ପ୍ରବାହିତ ନଦୀ ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ରୁ ମେଘନା ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ  ପ୍ରସ୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ । ଭୋଳା ନିକଟ ରେନିକଟରେ ଏହାର ପ୍ରସ୍ଥ 12 କିଲୋମିଟର ହେଇଥାଏ । ତଳ ମୁଣ୍ଡ ରେମୁଣ୍ଡରେ ଏହି ନଦୀ ସମତଳ ଭୂମି ରେଭୂମିରେ ସରଳରେଖା ପରି  ପ୍ରବାହିତ ହେଇଥାଏ । 

ବ୍ରାହ୍ମଣବାରି  ଜିଲ୍ଲାର ଘଟଲପୁର ଠାରେ ମେଘନା ନଦୀ ରୁ ଆଉ ଏକ ଶାଖା ନଦୀ "ତିଳସ " ବାହାରି ଥାଏ । ଏହା 240 କିଲୋମିଟର ବକ୍ର ଭାବରେ ଗତି କଲାପରେ ପୁନଶ୍ଚ ମେଘନା ସହ ନବୀନପୁର ଉପଜିଲ୍ଲା ଅଞ୍ଚଳ ରେଅଞ୍ଚଳରେ ମିଳିତ ହେଇଯାଏ ।  ଏହି ଟିଳସ ନଦୀ ଗୋଟିଏ ଧାରା ହେଇ ବାହାରି , ପରେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଧାରା ହେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଇଥାଏ । 

କୋମିଲ୍ଲା ଜିଲ୍ଲାର ଦଉଡଖଣ୍ଡି ଅଞ୍ଚଳ ରେଅଞ୍ଚଳରେ ମେଘନା ସହ ଗୁମତି ନଦୀର ମିଳନ ହେଇ ନଦୀର ଜଳଧାରା ବହୁ ପରିମାଣ ରେପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ମେଘନା ଓ ଗୁମତି ଉପରେ ଥିବା ଦ୍ଵୈତ ସେତୁ ବାଂଲାଦେଶର ଦୀର୍ଘତମ  ସେତୁ । 

ଚାଁଦପୁର ତଳକୁ ପଦ୍ମା , ମେଘନା ଓ ଯମୁନା ନଦୀର ସମ୍ମିଳିତ ପ୍ରବାହ ଯାଇ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ରେବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ଏକ ସରଳରେଖା ସଦୃଶ ଯାଇ ପାତନ ହେଇଥାଏ । ସମୁଦ୍ର ରେସମୁଦ୍ରରେ ମିଳିତ ହେବା ଆଗରୁ ମ୍ମେଘନାର ଅନେକ ଧାରା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ରେସ୍ଥାନରେ ବାହାରି ଭିନ୍ନ ଦିଗ ରେଦିଗରେ ଗତି କରି  ପୁନର୍ବାର ମେଘନା ସହ ମିଳିତ ହେଇଥାନ୍ତି । 

ଭୋଳା ନିକଟନିକଟରେ ରେ ସମୁଦ୍ର ରେସମୁଦ୍ରରେ ପଡିବା ଠିକ ଆଗରୁ ଏହା ଦୁଇଟି ସ୍ରୋତ ହେଇ ମଝିରେ ଏକ ଦ୍ଵିପାଞ୍ଚଳ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ପଶ୍ଚିମ ସ୍ରୋତ କୁ ଇଶା କୁହାଯାଉଥିବା ବେଳେ ପୂର୍ବ ସ୍ରୋତ କୁ ବାମ୍ଣୀ କୁହାଯାଏ ।<ref>The Barak river divides into two branches within the Assam state in India. The northern branch is called Surma, which flows southwards through the eastern side of Bangladesh next Sylhet town. The southern branch is called Kushiara, which flows through India and then enters Bangladesh. First the northern branch joins the Meghna river near Kuliar Char and then the southern branch joins the Meghna river near Ajmiriganj. The lower Meghna river is one of the largest rivers in the world, being the mouth of the three great rivers: Ganges-Padma, Brahmaputra and Meghna. The total length of the river is about 930 km. The river is predominantly a meandering channel, but in several reaches, especially where small tributaries contribute sediment, braiding is evident with sand islands bifurcating the river into two or more channels</ref><ref>www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/gbm/gbm-CP_eng.pdf</ref> 

ମେଘନା ବେସିନ ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର - ଗଙ୍ଗା- ମେଘନା (BGM) ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଇଥିବା ବିଶ୍ଵର ଏକ ବୃହତ୍ତମ ସମତଳ ଭୂମି ତଥା ବୃହତ ବଙ୍ଗୀୟ ସମତଳର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ । ସେଠାରେ ଜଳବାଯୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପରିବର୍ତନଶୀଳ ହେଇଥାଏ । ବର୍ଷ କାଳ ରେକାଳରେ ବନ୍ୟା ବିପତ୍ତି ବହୁ ସମୟ ରେସମୟରେ ରହିଥାଏ । <ref>whereas the world’s highest precipitation area is situated in the Meghna river basin (Mirza et al., 2011).</ref> ପ୍ରତିବର୍ଷ ଜୁଲାଇ ରୁ ଅକ୍ଟୋବର ମାସ ଯାଏ ସେଠାରେ ସର୍ବଦା ବାତ୍ୟାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।