ଭାରତୀୟ ସହର ମାନଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରଣ
ଭାରତୀୟ ସହର ମାନଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ସହର ସମୂହ କୁ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀ ରେ ଭିବାଗ କରା ଯାଇଥାଏ । ଏହା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବେତନ ଆୟୋଗ ଓ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବେଙ୍କ ର[୧] ମିଳିତ ସୁପାରିସ କ୍ରମେ ସହର ର ଜନସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ତାଲିକା କୃତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା କର୍ମଚାରୀ ମାନଙ୍କୁ ଘର ଭଡା ଭତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ର ହାର ନିର୍ନାୟ କରିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । କର୍ମଚାରୀ ମାନେ ପାଉଥିବା ଏହି ଭତ୍ତା ଉପରେ ଆୟକର ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଆୟକର ରୁ ରିହାତି ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ହେଇଥାନ୍ତି ।
ଷଷ୍ଠ ବେତନ ଆୟୋଗ ର ୨୦୦୮ ମସିହା ର ସୁପାରିସ ପୂର୍ବରୁ ସହର ମାନଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ ୨ ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା । ପ୍ରଥମ ରେ ସହର ଭତ୍ତା ଅନୁସାରେ A-1,, A, B-1 ଓ B -2, ତଥା ଘର ଭଡା ଭତ୍ତା ପାଇଁ A-1, A, B-1, B-2 ଏବଂ C.
ବର୍ତମାନ ର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
ଷଷ୍ଠ ବେତନ ଆୟୋଗ ଙ୍କ ସୁପାରିସ ଅନୁସାରେ CCA (Compensatory City Allowance) ପାଇଁ ଥିବା ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କୁ ହଟେଇ ନିଆ ଗଲା । ଆଗରୁ ଥିବା ଘର ଭଡା ଭତ୍ତା ପାଇଁ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କୁ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତନ କରି A-1 କୁ X , ଓ A, B-1 , B-2 ଜାଗାରେ Y ଓ କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ C ଓ ଅନ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀହୀନ ସହର କୁ Z କରାଗଲା ।[୨][୩][୪] ଏହି X,Y,ଓ Z ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଟାଇର -1 , ଟାଇର -2 ଓ ଟାଇର-3 ସହର କୁହାଯାଏ ।
୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଦୁଇଟି ସହର , ପୁନେ ଓ ଅହମଦାବାଦ 'Y' ଶ୍ରେଣୀ ରୁ 'X' କୁ ଓ ଅନନ୍ୟ ୨୧ ଟି ସହର 'Z' ଶ୍ରେଣୀ ରୁ 'Y' କୁ ୧, ଏପ୍ରିଲ , ୨୦୧୪ ରେ ଉନ୍ନୀତ ହେଇଥିଲେ ।[୨][୫][୬]
| HRA ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | ସହର |
|---|---|
| X | Ahmedabad, Bangalore, Chennai, Delhi, Hyderabad, Kolkata, Mumbai, Pune |
| Y | Agra, Ajmer, Aligarh, Allahabad, Amravati, Amritsar, Asansol, Aurangabad, Bareilly, Belgaum, Bhavnagar, Bhiwandi, Bhopal, Bhubaneswar, Bikaner, Bokaro Steel City, Chandigarh, Coimbatore, Cuttack, Dehradun, Dhanbad, Durg-Bhilai Nagar, Durgapur, Erode, Faridabad, Firozabad, Ghaziabad, Gorakhpur, Gulbarga, Guntur, Gurgaon, Guwahati, Gwalior, Hubli-Dharwad, Indore, Jabalpur, Jaipur, Jalandhar, Jammu, Jamnagar, Jamshedpur, Jhansi, Jodhpur, Kannur, Kanpur, Kakinada, Kochi, Kottayam, Kolhapur, Kollam, Kota, Kozhikode, Lucknow, Ludhiana, Madurai, Malappuram, Malegaon, Mangalore, Meerut, Moradabad, Mysore, Nagpur, Nashik, Nellore, Noida, Patna, Pondicherry, Raipur, Rajkot, Rajahmundry, Ranchi, Rourkela, Salem, Sangli, Siliguri, Solapur, Srinagar, Surat, Thiruvananthapuram, Thrissur, Tiruchirappalli, Tiruppur, Tirupati, Ujjain, Vadodara, Varanasi, Vasai-Virar City, Vijayawada, Visakhapatnam, Warangal |
| Z | All other cities |
ଏଇତିହାସିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
୨୦୦୮ ରେ ଷଷ୍ଠ ବେତନ ଆୟୋଗ ସୁପାରିସ[୭] ଲାଗୁ ହେବା ଆଗରୁ ସହର ମାନଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଏହି ପ୍ରକାର ଥିଲା । ଏହା ୧୯୯୭[୭] ରେ ପଞ୍ଚମ ବେତନ ଆୟୋଗ ଙ୍କ ସୁପାରିସ ଭିତ୍ତି ରେ ହେଇଥିଲା । ଚେନ୍ନଇ , ମୁମ୍ବାଇ, ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ କଲିକତା କୁ A-1[୮] ସହର ଭାବେ ନିଆ ଯାଉଥିଲା । 2001 ଜନଗଣନା[୭] ପରେ ସହର ର ମାନ୍ୟତା ରେ ପରିବର୍ତନ କରାଗଲା । 31 ଅଗଷ୍ଟ 2007 ରେ ହୟଡେରାବାଦ , 21 ସେପ୍ଟେମ୍ବର ରେ ବାଙ୍ଗାଲୋର କୁ A-1 ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲା । [୮]
| CCA ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | HRA ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | ସହର
|
|---|---|---|
| A-1 | A-1[୮] | Bangalore |
| A-1 | A-1 | Chennai |
| A-1 | A-1 | Delhi |
| A-1 | A-1[୯] | Hyderabad |
| A-1 | A-1 | Kolkata |
| A-1 | A-1 | Mumbai |
| A | A | Ahmedabad |
| A | A | Pune |
| A | A | Kanpur |
| A | A | Indore |
| A | A | Jaipur |
| A | A | Vadodara |
| A | A | Surat |
| A | A | Nagpur |
| A | A | Lucknow |
| A | A | Patna |
| A | A | Bhopal |
| A | A | Nashik |
| A | A | Aurangabad |
| A | A | Gandhinagar |
| B-1 | B-1 | Madurai[୭] |
| B-1 | B-1 | Aligarh |
| B-1 | B-1 | Kochi |
| B-1 | B-1 | Visakhapatnam |
| B-1 | B-1 | Coimbatore[୭] |
| B-1 | B-1 | Vijayawada |
| B-1 | B-1 | Jabalpur |
| B-1 | B-1 | Rajkot |
| B-1 | B-1 | Solapur |
| B-1 | B-1 | Anand |
| B-1 | B-1 | Ludhiana |
| B-1 | B-1 | Agra |
| B-1 | B-1 | Meerut |
| B-1 | B-2 | Thiruvananthapuram |
| B-1 | B-2 | Kozhikode |
| B-1 | B-2 | Faridabad |
| B-1 | B-2 | Varanasi |
| B-1 | B-2 | Jamshedpur |
| B-1 | B-2 | Allahabad |
| B-1 | B-2 | Amritsar |
| B-1 | C | Dhanbad |
| B-2 | B-2 | Gorakhpur |
| B-2 | B-2 | Hubli-Dharwad |
| B-2 | B-2 | Bhavnagar |
| B-2 | B-2 | Raipur |
| B-2 | B-2 | Mysore |
| B-2 | B-2 | Thrissur |
| B-2 | B-2 | Mangalore |
| B-2 | B-2 | Guntur |
| B-2 | B-2 | Bhubaneshwar |
| B-2 | B-2 | Amravati |
| B-2 | B-2 | Srinagar |
| B-2 | B-2 | Bhilai |
| B-2 | B-2 | Warangal |
| B-2 | B-2 | Kakinada |
| B-2 | B-2 | Nellore |
| B-2 | B-2 | Ranchi |
| B-2 | B-2 | Guwahati |
| B-2 | B-2 | Gwalior |
| B-2 | B-2 | Chandigarh |
| B-2 | B-2 | Patiala |
| B-2 | B-2 | Jodhpur |
| B-2 | B-2 | Tiruchirapalli |
| B-2 | B-2 | Pondicherry |
| B-2 | B-2 | Salem |
| B-2 | C | Dehradun |
| B-2 | C | Hajipur |
| B-2 | C | Kollam |
| B-2 | C | Sangli |
| B-2 | C | Jamnagar |
| B-2 | C | Jammu |
| B-2 | C | Kurnool |
| B-2 | C | Roorkee |
| B-2 | C | Vellore |
| B-2 | C | Kannur |
| B-2 | C | Etawah |
ଜନସଂଖ୍ୟା ଉପରେ ପର୍ଜ୍ୟବେଶିତ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବେଙ୍କ (RBI) ସବୁ ସହର କୁ ଲୋକ ସଂଖ୍ୟା[୧୦] ଭିତ୍ତି ରେ୬ ଟି ଟାଇର ରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲା । ତାହା ନିମ୍ମ ରେ ଦେଖା ଯାଇଛି ,
| Population classification | Population (2001 Census) |
|---|---|
| Tier-1 | 100,000 and above |
| Tier-2 | 50,000 to 99,999 |
| Tier-3 | 20,000 to 49,999 |
| Tier-4 | 10,000 to 19,999 |
| Tier-5 | 5,000 to 9,999 |
| Tier-6 | less than 5000 |
ପୁନଶ୍ଚ ଦେଖଣା
- List of cities in India
- List of million-plus agglomerations in India
ଆଧାର ସମୂହ
- ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑ ୨.୦ ୨.୧
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑ ୭.୦ ୭.୧ ୭.୨ ୭.୩ ୭.୪ http://finmin.nic.in/the_ministry/dept_expenditure/miscellaneous/hracca.pdf
- ↑ ୮.୦ ୮.୧ ୮.୨ http://www.business-standard.com/article/economy-policy/bangalore-gets-a1-status-107092501055_1.html
- ↑ Upgradation of Greater Hyderabad Municipal Corporation as A-1 class city for the purpose of House Rent Allowance/Compensatory (City) Allowance".
- ↑ http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/content/pdfs/100MCA0711_5.pdf