ବିଳାସପୁରୀ ଭାଷା
| ବିଳାସପୁରୀ ଭାଷା | |
|---|---|
| Kahluri | |
| 𑚠𑚮𑚥𑚭𑚨𑚞𑚱𑚤𑚯, बिलासपूरी, 𑚊𑚩𑚥𑚱𑚤𑚯, कहलूरी | |
 Bilaspuri and Kahluri written in Takri Script | |
| Native to | ଭାରତ |
| ଅଞ୍ଚଳ | ବିଳାସପୁର ଜିଲ୍ଲା, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ |
ମାତୃଭାଷୀ | ପ୍ରକାଶନରେ ଅସୁବିଧା: ଅଜଣା ଚିହ୍ନ "୨" ।e25 |
ଇଣ୍ଡୋ-ଇଉରୋପୀୟ
| |
| ଦେବନାଗରୀ, ଟାକ୍ରି | |
| ଭାଷା କୋଡ୍ | |
| ISO ୬୩୯-୩ | kfs |
| ଗ୍ଲୋଟୋଲୋଗ | bila1253 |
ବିଳାସପୁରୀ ଭାଷା (ହିମାଚଳୀ ଟାକ୍ରି: 𑚠𑚮𑚥𑚭𑚨𑚞𑚱𑚤𑚯), ବା କହ୍ଲୁରୀ (ଟାକ୍ରି:𑚊𑚩𑚥𑚱𑚤𑚯) ହିମଚାଳୀ ଭାଷାର ଏକ ବୋଲି ଅଟେ । ଉତ୍ତର ଭାରତର ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟର ବିଳାପସପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ହିମାଚଳୀ ଭାଷାର ଏହି ବୋଲି ବା ଉପଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।[୧] ଏହା ପାହାଡ଼ୀ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାକ୍ତନ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଳାସପୁରର ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ।
ବିଳାସପୁରୀକୁ ହିମାଚଳୀ ଭାଷା ଗୋଷ୍ଠୀର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଜାତି ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ତେବେ ଜନଗଣନାରେ ବିଳାସପୁରୀକୁ ପଞ୍ଜାବୀ ଭାବେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।[୨] ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ, ବିଳାସପୁରୀ/କହଲୁରୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨,୯୫,୮୦୫ ଅଟେ ।[୩]
ହୋସିଆରପୁର ଜିଲ୍ଲାର ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳର ଉପଭାଷା ପାହାଡ଼ି (ଟାକ୍ରି: 𑚞𑚩𑚭𑚪𑚯) ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ।[୪]
ଉପଭାଷା
[ସମ୍ପାଦନା]ବିଳାସପୁରର ପାଞ୍ଚଟି ଉପଭାଷା ଅଛି:
- ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ବିଳାସପୁରୀ (କୁମାର ହାତୀର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ); ମାଣ୍ଡିଲିଙ୍କ ସହ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ।
- ଉତ୍ତର ବିଳାସପୁରୀ (କୁମାର ହାତୀର ଉତ୍ତର); ମାଣ୍ଡିଲିଙ୍କ ସହ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ।
- ପଶ୍ଚିମ ବିଳାସପୁରୀ: ସମସ୍ତ କାହଲୁରୀ ଉପଭାଷାର ସର୍ବାଧିକ ପଞ୍ଜାବୀ ଶବ୍ଦ ଅଛି ।
- କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଳାସପୁର: ବିଳାସପୁର (ଐତିହାସିକ) ସହର ଏବଂ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳ; ପଞ୍ଜାବୀ ସହ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଛି ।
- ଡେଭିନ୍ ବା ଦୌର: ବିଳାସପୁର (ଐତିହାସିକ) ସହରର ପୂର୍ବ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ।
କାହଲୁରୀର ଉପଭାଷା ଗୁଡ଼ିକ ଏତେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଯେ କେହି ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ଉପଭାଷା କହଲୁରି କିମ୍ବା ବିଳାସପୁରୀ ବୋଲି କହିପାରନ୍ତି ।[୫]
ସ୍ଥିତି
[ସମ୍ପାଦନା]ଏହି ଭାଷାକୁ ସାଧାରଣତଃ ପାହାଡ଼ୀ ବା ହିମାଚଳୀ କୁହାଯାଏ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ କେତେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଥିଲା ଯାହାକୁ କାହଲୁରିରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ମିଳିଥିଲା । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ ହିନ୍ଦୀକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ସବୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଆଜି ଭଙ୍ଗାରୁଜା ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ି ରହିଛି । ଏହି ଭାଷା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିବା କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନ ନଥିବାରୁ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼ ପଞ୍ଜାବୀ କିମ୍ବା ହିନ୍ଦୀ ଭଳି ଅନ୍ୟ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଭାଷାର ଆଧିପତ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଭାଷା/ଉପଭାଷା ବିପଦରେ ପଡ଼ିଛି ।
ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଏକାଧିକ ପାହାଡ଼ୀ ଭାଷାକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଥିବା ସମ୍ବିଧାନର ଆଠଟି ଅନୁସୂଚୀରେ 'ପାହାଡ଼ି (ହିମାଚଳୀ)'କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାରେ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା ।[୬] ଭାଷାକୁ ବଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଛୋଟ ଛୋଟ ସଂଗଠନ ଉଦ୍ୟମ କରୁଥିବା ବେଳେ ସେବେଠାରୁ ଏ ଦିଗରେ କୌଣସି ସକାରାତ୍ମକ ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇନାହିଁ ।[୭] ରାଜନୈତିକ ଆଗ୍ରହ କାରଣରୁ ଏହି ଭାଷା ବର୍ତ୍ତମାନ ପଞ୍ଜାବୀର ଏକ ଉପଭାଷା ଭାବରେ ରେକର୍ଡ଼ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଜି.ଏ. ଗ୍ରିୟର୍ସନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆଧାରରେ କରାଯାଇଥିଲା ଯିଏ କହଲୁରୀଙ୍କୁ ପଞ୍ଜାବୀର ଏକ 'ଅସଭ୍ୟ' ସଂସ୍କରଣ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।[୮] ସେବେଠାରୁ ଭାଷାବିତ୍ମାନେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଏହାକୁ ପଶ୍ଚିମୀ ପାହାଡ଼ୀର ଅନ୍ୟ ଉପଭାଷାଠାରୁ ଅଧିକ ନିକଟତର ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି ।[୯]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>ଚିହ୍ନ;e25ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ International Journal of Dravidian Linguistics, Volumes 21-22. University of Kerela [୧]
- ↑ 2011 Census censusindia.gov.in Archived 21 May 2020 at the Wayback Machine.
- ↑ Masica, Colin P. (1991). The Indo-Aryan languages. Cambridge language surveys. Cambridge University Press. p. 439. ISBN 978-0-521-23420-7.
- ↑ PLSI The Languages of Himachal Pradesh, Volume Eleven, Part Two. Orient Blackswan. p. 130.
- ↑ "Pahari Inclusion". Zee News.
- ↑ "Pahari Inclusion". The Statesman.
- ↑ Linguistic Survey of India. p. 677.
- ↑ "Western Pahari". Retrieved 8 March 2024.
ବାହାର ଲିଙ୍କ୍
[ସମ୍ପାଦନା]
- Singh, Amitjit. "The Language Divide in Punjab." Sagar, Volume 4, Number 1, Spring 1997.