ବଶୀର ମୋମିନ୍ କାଭାଥେକର
ଶ୍ରୀ ବଶୀର କମରୁଦ୍ଦିନ ମୋମିନ
[ସମ୍ପାଦନା]ଶ୍ରୀ ''ବଶୀର ମୋମିନ (୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୭ - ୧୨ ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୧), "ମୋମିନ କୱଠେକର" ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ, ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମରାଠୀ କବି ଏବଂ ଲେଖକ ଥିଲେ, ଯିଏ ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ ଥିଲା, ଯାହା ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା, କନ୍ୟା ଶିଶୁ ହତ୍ୟା, ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ଯାଦୁବିଦ୍ୟା ଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଆଲୋକିତ କରିଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭକ୍ତି ଗୀତ (ଭକ୍ତି ଗୀତ/କଳା) ଲେଖିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ। [୧] ସେ ପ୍ରାୟ ୫୦ ବର୍ଷ ଧରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ପାରମ୍ପରିକ ତମାଶା ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡିତ ଥିଲେ; ସେ ବିଭିନ୍ନ ତମାଶା ଦଳକୁ 'ଲାୱାନି', 'ଗଣ', 'ଗୱଲନ୍', 'ବେଦିକ' ଏବଂ 'ବାଘ-ନାଟ୍ୟ' ଭଳି ଲୋକଗୀତ ପ୍ରଦାନ କରି ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। [୨] ଲୋକକଳା, ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ପାଇଁ, ତାଙ୍କୁ 'ବିଠାବାଇ ନାରାୟଣଗାଭକର ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ସାଧନା ପୁରସ୍କାର' ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ରାଜ୍ୟ ପୁରସ୍କାର।[୩]
ଜୀବନୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ
[ସମ୍ପାଦନା]ଶ୍ରୀ ମୋମିନଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୮ ରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର କୱଥେ ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ଗାଁରେ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ସେବେଠାରୁ ମରୁଡ଼ିର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା, ଏବଂ ସେ ଏକ ବୁଣାକାର ପରିବାରରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଗ୍ରାମକୁ 18 ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରୁ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା, ଯାହା ଲୋକକଳା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାରେ ବହୁତ ସମୃଦ୍ଧ ଥିଲା, ଏବଂ ଏହା 'ଜାଗରଣ ଗୋନ୍ଧାଲ', 'ଭାରୁଡ', 'ତାମାଶା' ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ଲୋକକଳା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା। ଶ୍ରୀ ମୋମିନ୍ ଏହି ସମସ୍ତ କଳାକାରଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ ଏବଂ ପ୍ରସ୍ତୁତି କାର୍ଯ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ।
ଶିକ୍ଷା
[ସମ୍ପାଦନା]ଶ୍ରୀ ମୋମିନ୍ ଏକ ମରାଠୀ ମାଧ୍ୟମ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ। ଗାଁରେ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନଥିବାରୁ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ 10 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ 'ଲୋନି-ଧାମଣି' ଗ୍ରାମକୁ ଯିବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି, ସେ 8ମ ଶ୍ରେଣୀ ପରେ ସ୍କୁଲ ଛାଡି ବ୍ୟବସାୟରେ ତାଙ୍କ ପରିବାରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ବୃତ୍ତିଗତ ବିକାଶ
[ସମ୍ପାଦନା]ଶ୍ରୀ ବଶିର ମୋମିନ୍ 11 ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଗୀତ ଲେଖିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ସେ ତାଙ୍କ ଶାଳା ପ୍ରୟୋଗିକ ଉତ୍ସବରେ ଏହାକୁ ପରିବେଷଣ କରିଥିଲେ, ଦର୍ଶକମାନେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରେରଣା ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଲେଖା କୌଶଳ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ଯୁବାବସ୍ଥାରେ, ସେ 'ଗଙ୍ଗାରାମ କୌଠେକର' ତମାଶା ଦଳ ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଗ୍ରାମୀଣ ଦର୍ଶକଙ୍କ ଆଶା, ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ରୁଚି ଏବଂ ଘୋର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସମସ୍ୟା ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଖାଲି ସମୟରେ, ସେ କବିତା, ଲୋକଗୀତ ଏବଂ ପ୍ରେମଗୀତ ଲେଖିଥିଲେ ଯାହା ତମାଶା ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ପରିବେଷଣ କରାଯାଉଥିଲା। ସେ 'କାଲୁ ବାଲୁ କୱଲାପୁରକର', 'ରଘୁବୀର ଖେଡାକର ଏବଂ କାନ୍ତାବାଇ ସତାରକର', 'ଅମନ ତାମ୍ବେ', 'ଲକ୍ଷ୍ମଣ ତକାଲିକର' ଏବଂ 'ଦତ୍ତ ମହାଦିକ ପୁନେକର' ସମେତ ଅନେକ ତମାଶା ଦଳ ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲେ।
କାର୍ଯ୍ୟ
[ସମ୍ପାଦନା]ଶ୍ରୀ ମୋମିନ 4000 ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଗୀତ ଲେଖିଥିଲେ, ଯାହା ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସ୍ଥାନୀୟ କଳାକାରମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଆସୁଛି। ସେ 'ଲାୱାନି', 'ଗଣ', 'ଗାୱଲାନ', 'କବିତା', 'ଭକ୍ତି ଗୀତ' ଏବଂ 'ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା/ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଗୀତ' ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ଧାରାରେ ଗୀତ ଲେଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଲୋକଗୀତ ଏବଂ ଲାୱାନି ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର 'ତାମାଶା' ଲୋକକଳାରେ ଏକ ଖ୍ୟାତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଯାହା ପ୍ରାୟ ଷାଠିଏ ବର୍ଷ ଧରି ଏହାର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ବଜାୟ ରଖିଛି। ସେ ଲୋକ ସାହିତ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ କାହାଣୀ ଶୈଳୀକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ସାଧାରଣ ଜନତା ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବୋଧଗମ୍ୟ ଏବଂ ସୁଗମ କରିଥିଲେ। ସେ ଐତିହାସିକ ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଘଟଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ ନାଟକ ଲେଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଲେଖାରେ 'ପ୍ରବାଦ ସାକ୍ଷରତା ଅଭିଯାନ - ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ', 'ଗ୍ରାମ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ଅଭିଯାନ - ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ପରିମଳ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅଭିଯାନ', 'ଏଡ୍ସ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା', 'ଦହଜ ନିକଟ ପ୍ରଭାବ', 'ମହିଳା ଶିଶୁ ହତ୍ୟା', 'ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ' ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା, ଯାହା ସେ ଗ୍ରାମୀଣ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
ମୃତ୍ୟୁ
[ସମ୍ପାଦନା]ପନ୍ଦର ବର୍ଷ ବ୍ୟାପୀ ଏକ ଦୀର୍ଘ ଏବଂ ଫଳପ୍ରଦ ଯାତ୍ରା ପରେ ଶ୍ରୀ ବଶିର ମୋମିନ 12 ନଭେମ୍ବର 2021 ରେ ପୁଣେରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ।
- ↑ ଡକ୍ଟର ଶେଷରାଓ ପଟାହଡେ। "लोकमान्य लोकशाहीर मोमिन कवठेकर लोकमन्य लोकशाहीर मोमिन कवठेकर", "पुण्य नगरी- ଏକ ମରାଠୀ ଦୈନିକ", ମୁମ୍ବାଇ, ୨୮-ନଭେମ୍ବର-୨୦୨୧
- ↑ ଡକ୍ଟର ଶ୍ୟାମଲ ଗରୁଡ - ମୁମ୍ବାଇ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ। "ଲୋକ ଶାହିର ମୋମିନ କବାଥେକର", 'ପୁଣ୍ୟନଗରୀ', ୧୫-ମଇ-୨୦୧୬ ରେ ପ୍ରକାଶିତ
- ↑ ବି. କେ. ମୋମିନଙ୍କୁ ବିଠାବି ନାରାୟଣଗାଭକର ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ସାଧନା ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ "ସକାଳ, ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ମରାଠୀ ଦୈନିକ", ୨-ଜାନୁଆରୀ-୨୦୧୯