ବଲ୍ଲୀଗଭୀ

Balligavi
village
Kedareshvara temple at Balligavi
Country	India
State	Karnataka
District	Shivamogga District
Languages
Time zone	UTC+5:30 (IST)

ବଲ୍ଲୀଗଭୀ (କନ୍ନଡ଼: ಬಳ್ಳಿಗಾವಿ) ଭାରତୀୟତା ରାଜ୍ୟ କର୍ଣାଟକର ଶିବମୋଗ୍ଗା ଜିଲ୍ଲାର ଶିକରିପୁରା ତାଲୁକର ଏକ ସହର । ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ନାମ ଦକ୍ଷିଣ କେଦାର , ଭିଲ୍ଲୀଗ୍ରାମ ଥିଲା । ଏହା ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଏଇତିହ ସ୍ଥଳ । ଏଠାରେ ଅନେକ  ପୁରାତନ ଭାସ୍କର୍ଜ୍ୟ ରହିଛି । ଏହା ବୀର ଶୈବ ସନ୍ଥ ଆଲ୍ଲାମା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ।  ବଚନ କବି ଅକ୍କା ମହାଦେବୀ ଏହି ସ୍ଥାନସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲେ । . ସେ ଆଲ୍ଲାମ୍ମା ପ୍ରଭଯୁ ଓ ବାସଭନ୍ନଙ୍କ ସହ ମିଶି ବୀର ଶୈବ ସଂଗଠନକୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲେ । ବଲ୍ଲଗଭୀଠାରେ ହୋୟଶାଳାରର ରାଣୀ ଶନତଲା ଦେବୀ ମଧ୍ୟ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । 

ହୋୟଶାଳା ଅଞ୍ଚଳର ଅନେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଭାସ୍କର୍ଜୀ ଶିଳ୍ପୀ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରୁ ହିଁ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରି ଥିଲେ । ଏଠାରେ ଥିବା 11 ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମନ୍ଦିର କେଦାରେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ସହ ତ୍ରିପୁରଣତକେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପାଇଁ  ଉତ୍ତମ ସ୍ଥଳୀ ଭାବରେ ରହିଛି । 

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ 

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଏହା ଅସୁର ରାଜାଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ପାଣ୍ଡବମାନେ ବନବାସ ସମୟର ଏଠାକୁ ଆସି ଆରବନ୍ୟାରେ ପାଞ୍ଚଟି ଲିଙ୍ଗା ସ୍ଥାପନ କରି ଶିବ ଉପାସନା କରିଥିଲେ । ତାହା ପରେ ପଞ୍ଚଲିଙ୍ଗେଶ୍ୱର ନାମରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ହେଇ ରହିଲା । 685 ମସିହାର ସିଲାଲେଖରେ ବଲ୍ଲଗଭୀର ନାମ ଚାଲୁକ୍ୟ ଲିପିରେ ଲିଖିତ ରହିଛି । 

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ 

10 ମରୁ 12 ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଯାଏ ବଲ୍ଲଗଭୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ କୁହାଯାଇଥାଏ । ସେତେବେଳେ ପଶ୍ଚିମ ଚାଲୁକ୍ୟ ବଂଶର ଶାସନ ଚଳୁଥିଲା । .ଏହି ସମୟରେ ବଲ୍ଲଗଭୀ ଏକ ସମ୍ବରୁଧ ଅଞ୍ଚଳ ଭାବରେ ଥିଲା । ମନ୍ଦିର , ମଠ ବିଦ୍ୟାପୀଠ , ଏପରିକି ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏଠାରେ ଥିଲା ।  ସହରରେ ସେ ସମୟରେ 60ଟି ମଠ ଥିଲା ଓ 60,000 ଅଧିବାସୀ ରହୁଥିଲେ । . ଏହି ଅଞ୍ଚଳରୁ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ବିଭାଗ କଦମ୍ବ ଲିପିରେ ସିଲାଲେଖା ଉଦ୍ଧାର କରିଛନ୍ତି । .

କେଦାରେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର 

Another view of Kedareshvara temple at Balligavi

Vimana with Kirtimukha (demon face), Kedaresvara temple, Balligavi

ଆଧାର 

• Gerard Foekema, A Complete Guide To Hoysala Temples, 1996, Abhinav, ISBN 81-7017-345-0
• Dr. Suryanath U. Kamath, Concise history of Karnataka, 2001, MCC, Bangalore (Reprinted 2002)
• {{cite web}}: Empty citation (help)
• {{cite web}}: Empty citation (help)
• {{cite web}}: Empty citation (help)
• {{cite web}}: Empty citation (help)
• {{cite web}}: Empty citation (help)

ବାହାର ଲିଙ୍କ 

• Balligavi, India9.com
• "Vachanas of Akka Mahadevi", Article in The Hindu, November 16, 2004
• A unique sculpture of Gandaberunda or berunda from Balligavi: [୧]
• A side view of the temple: [୨]