ବରଦାବିନାୟକ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ

ବରଦାବିନାୟକ
Religion
ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ
DistrictRaigad district
ଦେବାଦେବୀପ୍ରଭୁ ଅଷ୍ଟବିନାୟକ
Location
ସ୍ଥାନMhad village situated in Khalapur taluka near Karjat and Khopoli
StateMaharashtra
CountryIndia
ଶ୍ରୀ ବରଦା ବିନାୟକ, ମାହାଡ

ବରଦାବିନାୟକ ବା ବରଦବିନାୟକ ହିନ୍ଦୁ ଠାକୁର ଗଣେଶଙ୍କର ଅଷ୍ଟବିନାୟକ (Ashtavinayak) ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ । ଭାରତର ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଥିବା ରାୟଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ଖଲପୁର ତାଲୁକାରେ ଥିବା ମାଁଡ଼ ଗ୍ରାମରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ।[୧][୨] ମନ୍ଦିରଟି ୧୭୨୫ ମସିହାରେ ପେଶୱା ଜେନେରାଲ ରାମଜୀ ମହାଦେବ ବିୱାଲକର (Ramji Mahadev Biwalkar) ତୋଳେଇ ଥିଲେ ।

୧୬୯୦ ମସିହାରେ ଗଣେଶଙ୍କ ସ୍ୱୟମ୍ଭୁ ବିଗ୍ରହ ପାଖ ପୁଷ୍କରିଣୀରେ ବୁଡ଼ିଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳିଥିଲା । ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ପୋଖରୀର କୂଳରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଅଛି । ଏଥିରେ ଥିବା ଗଣେଶ ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ମୁଖ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଅଛି ଓ ତାଙ୍କ ଥୋଡ଼ ବାମ ଦିଗକୁ ଅଛି । ସେଠାରେ ଥିବା ତୈଳ ପ୍ରଦୀପ ୧୮୯୨ ମସିହାରୁ ବରାବର ଜଳୁଛି । ପ୍ରତି ଦିନ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତ ଦୈନିକ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି । ମାଘ ଚତୁର୍ଥି ଭଳି ପର୍ବରେ ଏଠାରେ ଅସମ୍ଭବ ଭିଡ଼ ହୁଏ ।

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ[ସମ୍ପାଦନା]

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଥରେ କୋଉଦିନୟପୁରର ନିଃସନ୍ତାନ ରାଜା ଭୀମ ଓ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଜଙ୍ଗଲକୁ ତପସ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆସି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କୁ ଭେଟକରିଥିଲେ । ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ତାଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ର ଦେଇ ଜପ କରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେଲେ ଓ ଏହା ଫଳରେ ତାଙ୍କର ରୁକ୍ମଗଣ୍ଡ ନାମକ ଏକ ପୁତ୍ର ଓ ଦାୟାଦ ଜାତ ହେଲେ । ସେହି ପୁତ୍ର ବଡ଼ ହୋଇ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଯୁବକ ହେଲେ । ରାଜପୁତ୍ର ଦିନେ ଶିକାର କରିବାକୁ ଯାଇ ଋଷି ବଚକନଭିଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଋଷିଙ୍କ ପତ୍ନୀ ମୁକୁନ୍ଦ ରାଜପୁତ୍ରଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରେମାସକ୍ତ ହୋଇ କାମନା ପୂର୍ତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଅନୁରୋଧ କଲେ । ରାଜପୁତ୍ର କିନ୍ତୁ ଅତି ସାଧୁ ଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ଆଶ୍ରମ ତ୍ୟାଗ କରି ଚାଲିଗଲେ । ଇନ୍ଦ୍ର ଦେବ ସେହି ମହିଳାଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଦେଖି ରୁକ୍ମଗଣ୍ଡ ବେଶ ଧରିଲେ ଓ ତାଙ୍କର କାମନା ପୂରଣ କଲେ । ମୁକୁନ୍ଦ ଗର୍ଭବତୀ ହୋଇ ଗ୍ରିତସମଦ ନାମକ ଏକ ପୁତ୍ର ଜାତ କଲେ ।

ସେହି ପୁତ୍ର ସମୟକ୍ରମେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଜାଣିପାରି ତାଙ୍କ ମାତାଙ୍କୁ ଏକ ଭୋର ଗଛରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ ଅଭିଶାପ ଦେଲେ । ମୁକୁନ୍ଦ ମଧ୍ୟ ନିଜ ପୁଅଙ୍କୁ ଏକ ରାକ୍ଷସ ପୁତ୍ର ଜାତ କରିବାକୁ ଅଭିଶାପ ଦେଲେ । ଏତିକିବେଳେ ଗ୍ରିତସମଦ ଇନ୍ଦ୍ର ପୁତ୍ର ହୋଇଥିବା ସ୍ୱର୍ଗବାଣୀ ହେଲା । ତେଣୁ ଦୁହେଁ ଅବାକ ହୋଇଗଲେ କିନ୍ତୁ ଅଭିଶାପ ତ ଫଳିବା କଥା ଫଳିଲା । ଗ୍ରିତସମଦ ଅପମାନିତ ଓ ପଶ୍ଚାତ୍ତାପରେ ଦଗ୍ଧ ହୋଇ ପୁଷ୍ପକ ଜଙ୍ଗଲକୁ ଯାଇ ଗଣେଶଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ ।

ଗ୍ରିତସମଦଙ୍କ ତପସ୍ୟାରେ ଗଣେଶ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ପୁତ୍ର ଲାଭ କରିବାକୁ ଏକ ବର ଦେଲେ ଯାହାକୁ ଶଙ୍କରଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କେହି ହରେଇ ପାରିବେନି । ସେହି ଜଙ୍ଗଲକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରିବାକୁ ଗ୍ରିତସମଦ ଗଣେଶଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ । ସେଠାରେ ଭକ୍ତଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନା ସର୍ବଦା ଫଳବତୀ ହେବାକୁ କହି ଗଣେଶଙ୍କୁ ସ୍ଥାୟୀ ସେଠାରେ ଭାବରେ ରହିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାନ ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗ୍ରିତସମଦ ସେଠାରେ ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦିର ତୋଳେଇଦେଲେ ଯାହାକ ବରଦାବିନାୟକ ନାମିତ ହେଲା । ସେହି ଜଙ୍ଗଲ ଏବେ ଭଦ୍ରକ ଭାବରେ ପରିଚିତ । ମାଘ ଚତୁର୍ଥୀ ଦିନ ଯିଏ ସେଠାର ନଡ଼ିଆ ପ୍ରସାଦ ସେବନ କରିବ, ତାର ଏକ ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ହେବ, ଏହି କଥା ଶୁଣାଯାଏ । ମାଘି ଉତ୍ସବରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ ।

ମନ୍ଦିର[ସମ୍ପାଦନା]

୧୬୯୦ ମସିହାରେ ଗଣେଶଙ୍କ ସ୍ୱୟମ୍ଭୁ ବିଗ୍ରହ ପାଖ ପୁଷ୍କରିଣୀରେ ବୁଡ଼ିଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳିଥିଲା । ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ପୋଖରୀର କୂଳରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଅଛି । ଏଥିରେ ଥିବା ଗଣେଶ ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ମୁଖ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଅଛି ଓ ତାଙ୍କ ଥୋଡ଼ ବାମ ଦିଗକୁ ଅଛି । ସେଠାରେ ଥିବା ତୈଳ ପ୍ରଦୀପ ୧୮୯୨ ମସିହାରୁ ବରାବର ଜଳୁଛି । ପ୍ରତି ଦିନ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତ ଦୈନିକ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି । ଏଠାରେ ଏକ ମୂଷିକ, ନବଗ୍ରହ, ଓ ଶିବଲିଙ୍ଗ ଅଛି । ଏଠାରେ ଭକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ଗର୍ଭଗୃହକୁ ଯାଇ ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିପାରନ୍ତି । ସେଠାକୁ ବର୍ଷ ସାରା ଯାଇ ପରିଦର୍ଶନ କରିହୁଏ ।

ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. Grewal, Royina (20 ଜୁଲାଇ 2009). Book of Ganesha (in ଇଂରାଜୀ). Penguin UK. ISBN 978-93-5118-091-3.
  2. Kundu, Mousumi. WeaverMag Volume 8 | Edition | Monomousumi Services (in ଇଂରାଜୀ). Monomousumi Services.