ନରହରି ପରୀଖ

ନରହରି ପରୀଖ
ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ	ନରହରି ଦ୍ୱାରକାଦାସ ପରୀଖ (1891-10-07)୭ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮୯୧ ଅହମଦାବାଦ, ଗୁଜରାଟ
ମୃତ୍ୟୁ	୧୫ ଜୁଲାଇ ୧୯୫୭(1957-07-15) (ବୟସ ୬୫) ସ୍ଵରାଜ ଆଶ୍ରମ, Bardoli
ବୃତ୍ତି	ଲେଖକ, ସମାଜ ସୁଧାରକ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ
ଭାଷା	ଗୁଜରାଟୀ
ଜାତୀୟତା	ଭାରତୀୟ
ଶିକ୍ଷା	Bachelor of Arts Bachelor of Law
ସାହିତ୍ୟର ଆନ୍ଦୋଳନ	Indian independence movement
ସାହିତ୍ୟ କୃତି	Manav Arthshastra (1945) Mahadevbhainu Purvacharit (1950)
ଜୀବନସାଥୀ	ମଣିବେନ
ସନ୍ତାନ	ବନମାଳା (କନ୍ୟା) ମୋହନ(ପୁତ୍ର)

ନରହରି ଦ୍ୱାରକାଦାସ ପରୀଖ (ଗୁଜରାଟୀ: નરહરિ દ્રારકાદાસ પરીખ; ଜନ୍ମ – ୭ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮୯୧, ଅହମଦାବାଦ, ଗୁଜରାଟ; ମୃତ୍ୟୁ – ୧୯୫୭) ଭାରତର ଜଣେ ଲେଖକ, ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଓ ସମାଜ ସୁଧାରକ ଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ସେ ସମସ୍ତ ଜୀବନ ଗାନ୍ଧୀଜୀ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଜୀ ନିଜ ଇଚ୍ଛାପତ୍ରରେ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ଓ ନରହରି ପରୀଖଙ୍କୁ ଟ୍ରଷ୍ଟି ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ୧୯୩୭ରେ ପ୍ରଥମ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ହେବା ସମୟରେ ନରହରି ପରୀଖଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବୋର୍ଡର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ଜଣେ ଭଲ ଲେଖକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ସେ କେତେକ ଜୀବନୀ, ଆତ୍ମକଥା ଲେଖିଥିଲେ, ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କର କୃତି ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲେ ଓ କିଛି ଅନୁବାଦ କାମ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଲେଖନୀରେ ସର୍ବଦା ଗାନ୍ଧୀବାଦର ପ୍ରତିଫଳନ ଥିଲା ।

ଜନ୍ମ ଓ ଶିକ୍ଷା

ନରହରି ପରୀଖଙ୍କ ଜନ୍ମ ୭ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮୯୧ରେ ଗୁଜରାଟର ଅହମଦାବାଦରେ ହୋଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର କଥଲାଲ (ବର୍ତ୍ତମାନ ଖେଡା ଜିଲ୍ଲାରେ)ର ମୂଳ ନିବାସୀ ଥିଲେ। ସେ ୧୯୦୬ରେ ମାଟ୍ରିକ ପାସ୍ କଲେ ଏବଂ ୧୯୧୧ରେ ‘ଗୁଜରାଟ କଲେଜ’ରୁ ଇତିହାସ ଓ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ BA ଡିଗ୍ରୀ ଲାଭ କରିଥିଲେ। ପରେ କଳାରେ ସ୍ନାତକ ଏବଂ ମୁମ୍ବାଇରୁ ଆଇନର ଡିଗ୍ରୀ ଲାଭ କଲେ । ୧୯୧୩ରେ ସେ ମହାଦେବ ଦେସାଇଙ୍କ ସହ ଓକିଲାତି ଆରମ୍ଭ କଲେ । ୧୯୧୫ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ ଭାରତକୁ ଫେରିବାବେଳେ ମହାଦେବ ଦେସାଇ ଓ ନରହରି ପରୀଖ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିଲେ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସଦା ସର୍ବଦା ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀ ହୋଇ ରହିଲେ । ୧୯୧୬ରେ ସେ ଓକିଲାତି ଛାଡି ସାମାଜିକ ସୁଧାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ପରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଲେ ।

ସେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ମଦ୍ୟପାନ ଓ ନିରକ୍ଷରତା ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କଲେ । ମହିଳାମାନଙ୍କ ସ୍ୱାଧୀନତା, ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ଓ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚାଲିଥିବା ପାଠଶାଳା ପାଇଁ କାମ କଲେ । ୧୯୧୭ରେ ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ କାକା କାଲେଲକର, କିଶୋରୀଲାଲ ମଶରୁୱାଳାଙ୍କ ସହ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶାଳାରେ ଶିକ୍ଷକ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଲେ । ପରେ ସେ ଚମ୍ପାରଣକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠି ଗାନ୍ଧୀଜୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ ।

୧୯୨୦ରେ ‘ଗୁଜରାଟ ବିଦ୍ୟାପୀଠ’ ସ୍ଥାପିତ ହେବାବେଳେ ସେଠାକୁ ତାଙ୍କୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ସେ ସେଠାର ଉପକୁଳପତି ହେଲେ। ସେ ହରିଜନ ଆଶ୍ରମର ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ । 1928ରେ ସେ ସରଦାର ପଟେଲଙ୍କ ସହ ବର୍ଦ୍ଦୋଲି ସତ୍ୟାଗ୍ରହରେ ଭାଗ ନେଲେ । ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହରେ ଯୋଗ ଦେଇ ସେ ପୋଲିସ ଲାଠିର ଶିକାର ହେବା ସହ ୩ ବର୍ଷର କାରାଦଣ୍ଡ ପାଇଲେ ।

୧୯୩୭ରେ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବୋର୍ଡର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ହେଲେ । ୧୯୪୦ରେ ସେ ସେବାଗ୍ରାମର ଗ୍ରାମସେବକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାଚାର୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ସେ କିଛି ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସଚିବ ଥିଲେ । ସେ ନବଜୀବନ ଟ୍ରଷ୍ଟର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ମଧ୍ୟ କାମ କରିଥିଲେ।

ଗାନ୍ଧୀଜୀ ଆଗାଖାଁ ମହଲରୁ ମୁକ୍ତି ପରେ, କିଛି ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନରହରି ପରୀଖ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ତାଙ୍କ ଅସ୍ଥିକୁ ସାବରମତୀ ନଦୀରେ ବିସର୍ଜନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ତାହା ଅହମଦାବାଦସ୍ଥିତ ତାଙ୍କର ଗୃହରେ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

୧୯୪୭ରେ ସେ ପକ୍ଷାଘାତରେ ପୀଡ଼ିତ ହେଲେ । ୧୫ ଜୁଲାଇ ୧୯୫୭ରେ ପକ୍ଷାଘାତ ଓ ହୃଦ୍‌ଗତି ଜନିତ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ବର୍ଦ୍ଦୋଳି ସ୍ୱରାଜ ଆଶ୍ରମରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।

ସାହିତ୍ୟ କୃତି

ନରହରି ପରୀଖ ଜଣେ ସୁଲେଖକ ଭାବେ ପରିଚିତ । ସେ କିଶୋରୀଲାଲ ମଶରୁୱାଳା, ମହାଦେବ ଦେସାଇ ଓ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖିଥିଲେ । ମହାଦେବଭାଇଙ୍କ ଡାଇରୀର ସମ୍ପାଦନ ସେ କରିଥିଲେ ।

ତାଙ୍କ କୃତିଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ —

• ମହାଦେବ ଦେସାଇ (୧୯୫୦)
• ସରଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ (ଭାଗ ୧–୨, ୧୯୫୦, ୧୯୫୨)
• ଶ୍ରେୟରଥିନୀ ସାଧନା (୧୯୫୩, କିଶୋରୀଲାଲ ମଶରୁୱାଳା)
• ମାନବ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର (୧୯୪୫)
• ସାମବେଦ ଓ ସର୍ବୋଦୟ (୧୯୩୪), ବର୍ଦ୍ଧା କେଲ୍ଭିନୋ ପ୍ରୟାଗ (୧୯୩୯), ୟନ୍ତରାନୀ ମେରିଦା (୧୯୪୦)

ସେ ମହାଦେବ ଦେସାଇଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁରଙ୍କ କିଛି କୃତିର ସହ-ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ, ଯଥା ଚିତ୍ରାଙ୍ଗଦା (୧୯୧୬), ବିଦାୟ ଅଭିଶାପ (୧୯୨୦), ପ୍ରାଚୀନ ସାହିତ୍ୟ (୧୯୨୨) । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ଲିଓ ଟଲଷ୍ଟୟଙ୍କ କିଛି କୃତିର ମଧ୍ୟ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ; ଜାତେ ମଜୁରୀ କର୍ଣ୍ଣାରାଓନେ (୧୯୨୪) ଏବଂ ତ୍ୟାରେ କରିଶୁ ଶୁ? (୧୯୨୫–୨୬, ରଙ୍ଗ ଅବଧୂତଙ୍କ ସହିତ) ।

ସେ ମଣିବେନଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଝିଅ ଥିଲେ ବନମାଳା ଓ ପୁଅ ଥିଲେ ମୋହନ (ଜନ୍ମ ୨୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୨) ଥିଲେ ।