ଫାଇଟୋମେନାଡିଓନ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
ଫାଇଟୋମେନାଡିଓନ
Clinical data
Trade namesMephyton, others
SynonymsVitamin K1, phytonadione, phylloquinone
AHFS/Drugs.commonograph
Pregnancy
category
  • US: C (Risk not ruled out)
Routes of
administration
by mouth, subQ, IM, IV
ATC code
Identifiers
  • 2-methyl-3-[(2E)-3,7,11,15-tetramethylhexadec-2-en-1-yl]naphthoquinone
CAS Number
PubChem CID
DrugBank
ChemSpider
UNII
ChEBI
ChEMBL
ECHA InfoCard100.001.422 Edit this at Wikidata
Chemical and physical data
FormulaC31H46O2
Molar mass450.70 g/mol
3D model (JSmol)
  • CC1=C(C(=O)c2ccccc2C1=O)C/C=C(\C)/CCC[C@H](C)CCC[C@H](C)CCCC(C)C
  • InChI=1S/C31H46O2/c1-22(2)12-9-13-23(3)14-10-15-24(4)16-11-17-25(5)20-21-27-26(6)30(32)28-18-7-8-19-29(28)31(27)33/h7-8,18-20,22-24H,9-17,21H2,1-6H3/b25-20+/t23-,24-/m1/s1
     checkY
  • Key:MBWXNTAXLNYFJB-NKFFZRIASA-N

ଫାଇଟୋମେନାଡିଓନ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Phytomenadione, ଅନ୍ୟ ନାମ ଭିଟାମିନ କେ) ଓ ଫାଇଲୋକୁଇନୋନ) ଏକ ଭିଟାମିନ ବା ଜୀବସାରର ନାମ ଯାହା ଖାଦ୍ୟରେ ମିଳେ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଅନୁପୂରକରେ (dietary supplement) ଦିଆଯାଇଥାଏ ।[୧][୨] କେତେକ ରକ୍ତସ୍ରାବ ବେମାରୀରେ (bleeding disorders) ଏହା ଅନୁପୂରକ ଭାବରେ ଦିଆଯାଏ । ମାତ୍ରାଧିକ ୱାରଫାରିନ (warfarin overdose), ନବଜାତର ରକ୍ତସ୍ରାବ ବେମାରୀ (hemorrhagic disease of the newborn), ଭିଟାମିନ କେ ଅଭାବ (vitamin K deficiency) ଓ ଅବସ୍ଟ୍ରକ୍ଟିଭ ଜଣ୍ଡିସ (obstructive jaundice) ଆଦି ଏହି ବେମାରୀ ଦଳର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହା ପାଟିରେ ବା ଚର୍ମତଳ ଇଞ୍ଜେକସନ (injection under the skin) ଆକାରରେ ଦିଆଯାଏ । ଏହି ମାଧ୍ୟମରେ ଦେବା ସମ୍ଭବ ନ ହେଲେ ଶିରାଭ୍ୟନ୍ତର ବା ମାଂସପେଶୀ ଇଞ୍ଜେକସନ ଆକାରରେ ଦିଆଯାଏ । ଇଞ୍ଜେକସନ ଆକାରରେ ଦେଲେ ୨ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଯାଏ ।[୨]

ଇଞ୍ଜେକସନ ଆକାରରେ ଫାଇଟୋମେନାଡିଓନ ଦେକେ ସାଧାରଣତଃ ଇଞ୍ଜେକସନ ଦିଆଯାଇଥିବା ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହୋଇ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ ଓ ସ୍ୱାଦ ବଦଳିଯାଇପାରେ । ଶିରା ବା ମାଂସପେଶୀରେ ଇଞ୍ଜେକସନ ଦେଲେ ସାଂଘାତିକ ଆଲର୍ଜି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହୋଇପାରେ ।[୨] ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ଏହାର ନିରାପତ୍ତା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ କିନ୍ତୁ ସ୍ତନ୍ୟପାନ ସମୟରେ ଏହା ନିରାପଦ ଜଣାଯାଏ ।[୩] ଏହା ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ରକ୍ତ ଜମାଟ ଉତ୍ପାଦକ (blood clotting factors) ଯୋଗାଇ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୁଏ । [୨] ସବୁଜ ପରିବା (green vegetables), ପରିବା ତେଲ ଓ କେତେକ ଫଳରେ ଏହାର ଉତ୍ସ ଥାଏ ।[୪]

ଫାଇଟୋମେନାଡିଓନ ପ୍ରଥମେ ସନ ୧୯୩୯ରେ ପୃଥକ କରାଯାଇଥିଲା ।[୫] ଏହାର ନାମ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଔଷଧ ଚିଠାରେ (World Health Organization's List of Essential Medicines) ଅଛି ଯାହା ମୌଳିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସିସ୍ଟମ (health system) ନିମନ୍ତେ ଅତି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।[୬] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ (developing world) ଏହି ଔଷଧର ଏକ ୧୦ମିଗ୍ରା ଭାଏଲର ହୋଲସେଲ ମୂଲ୍ୟ ୦.ରୁ ୧.୨୭ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ।[୭] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଏହାର ଏକ କୋର୍ଷର ମୂଲ୍ୟ ୨୫ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରୁ କମ୍ ।[୮] ଏହାର ଆବିଷ୍କାର ନିମନ୍ତେ ସନ ୧୯୪୩ରେ ଏଡ଼‌ୱାର୍ଡ ଡଏସି (Edward Doisy) ଓ ହେନରିକ ଡାମଙ୍କୁ (Henrik Dam) ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର (Nobel Prize) ଦିଆଯାଇଥିଲା ।[୫]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. Watson, Ronald Ross (2014). Diet and Exercise in Cystic Fibrosis (in ଇଂରାଜୀ). Academic Press. p. 187. ISBN 9780128005880.
  2. ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ "Phytonadione". The American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 8 December 2016.
  3. "Phytonadione Use During Pregnancy". Drugs.com. Retrieved 29 December 2016.
  4. "Office of Dietary Supplements – Vitamin K". ods.od.nih.gov. 11 February 2016. Retrieved 30 December 2016.
  5. ୫.୦ ୫.୧ Sneader, Walter (2005). Drug Discovery: A History (in ଇଂରାଜୀ). John Wiley & Sons. p. 243. ISBN 9780471899792.
  6. "WHO Model List of Essential Medicines (19th List)" (PDF). World Health Organization. April 2015. Retrieved 8 December 2016.
  7. "Vitamin K1". International Drug Price Indicator Guide. Archived from the original on 10 May 2017. Retrieved 8 December 2016.
  8. Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. p. 229. ISBN 9781284057560.